Nú á tímum streymisveitna, gjaldþrota bíóhúsa og hámhorfs í sófanum er raunar langt síðan viðlíka stemning hefur skapast í kringum kvikmynd. Barbie laðar til sín fjölbreyttan hóp gesta og þar býr m.a. að baki vel heppnuð auglýsingaherferð, orðspor Gretu Gerwig og aðalleikaranna tveggja, og að sjálfsögðu Barbenheimer-tvennan óvænta – en öðru fremur hverfist aðdráttaraflið þó um þetta vörumerki sem flestir þekkja, afbragð annarra brúða, Barbie frá Mattel-samsteypunni sem einnig framleiðir myndina. Kræklótt leið Barbie á hvíta tjaldið spannar hálfan annan áratug; ýmsir höfðu gert atlögu að verkinu en það voru handritshöfundarnir Gerwig og Noah Baumbach sem á endanum gripu Barbie-boltann og köstuðu í mark. Nálgun þeirra er að mörgu leyti einkennandi fyrir okkar tíma: sjálfsmeðvituð, írónísk, stór í sniðum, kapítalísk og vel meinandi en á fremur einfeldningslegan hátt sem ruggar engum bátum.
Feðraveldishugljómun
Í upphafi myndarinnar eru áhorfendur kynntir fyrir Barbielandi, litríkum stað þar sem búa ótal útgáfur af Barbie (og Ken) í einhvers konar fjölheimi (e. multiverse) en slíkar pælingar hafa birst í vaxandi mæli í dægurmenningu okkar tíma. Þar er Barbie í senn margföld og ein og söm. Á yfirborðinu er Barbieland fullkominn staður þar sem hver dagur líður á sama slétta og fellda háttinn, Barbie lifir sinn besta dag sérhvern dag enda eru lögmál þessa heims sniðin að henni. Stelpupartí, gleði og sólskin í útópískum heimi þar sem Barbie getur hvað sem er. Eins og vant er um útópíur í skáldskap gömlum og nýjum kemur þó fljótlega í ljós að ekki sitja allir við sama borð. Ken-arnir eru undirskipaður hópur, háðir duttlungum Barbie-anna. Barbieland er ekki besti heimur allra heima fyrir alla þegna landsins. Í kjölfar nokkurra undarlegra atvika ákveður Staðalmyndar-Barbie, leikin af Margot Robbie, að ferðast yfir í raunverulega heiminn til að finna stúlkuna sem leikur sér að henni svo að allt megi falla í ljúfa löð á ný (þetta meikar ekki mikið meiri sens í myndinni en það gerir á blaði). Henni fylgir laumufarþeginn Ken, leikinn af Ryan Gosling, sem verður fyrir feðraveldishugljómun í raunheimum. Það leiðir til þess að hinn áferðarfallegi Barbieheimur verður fyrir drastískum breytingum þar sem Barbie(ar) og Ken(ar) takast á en inn í söguna fléttast einnig mæðgur úr raunheimum og jakkafatakarlar frá Mattel-samsteypunni.
Hrútskýringasýki Ken-anna
Sem fyrr segir er Barbie afar sjálfsmeðvituð mynd og þessi innhverfi fókus er myndinni á ýmsan hátt til trafala. Myndin er stanslaust að kommenta á sjálfa sig og á Barbie sem menningarfyrirbæri – hún er alltaf að segja okkur hvernig hún er og hvað hún fjallar um, í stað þess að treysta áhorfendum til að upplifa og skilja. Ef til vill skrifast þetta einnig á flækjustigið í handritinu, sem fer út um hvippinn og hvappinn – reynir allt í senn að vera þroska- eða frelsunarsaga bæði Kens og Barbie, hjartnæm saga mæðgna, samfélagsrýni, hugvekja um tilvistarangist og meta-skáldskapur.
Barbie er langt í frá algjörlega galin mynd; hún er þvert á móti afar meinlaus og boðskapur hennar einhvers konar niðursoðin, kapítalísk útgáfa af femínisma 101
Í seinni hlutanum fer myndin þó á ágætt flug og á mörg smellin augnablik, ekki síst þegar Barbie-arnar ákveða að höfða til hrútskýringasýki Ken-anna en sú kona er eflaust vandfundin sem kannast ekki við aðstæðurnar sem þar er lýst. Myndin er skemmtilega leikin, sérstaklega af þeim Margot Robbie og Ryan Gosling, en það er nokkuð kaldhæðnislegt að aðalkarlpersóna myndarinnar skuli stela senunni og fá í sinn hlut flestar bestu línurnar. Í viðtali The Guardian við leikstjórann Gretu Gerwig kom fram að hún taldi Barbie-myndina verða að vera algjörlega galna (e. totally bananas) og bestu atriðin í myndinni eru einmitt þegar skrefið er stígið nógu langt í átt að klikkuninni, þegar díalógurinn fær að verða nógu súrrealískur. Það er hins vegar alltof sjaldan gert og þess í stað festist handritið gjarnan í fyrrnefndum kommentum á sjálft sig og heim myndarinnar. Gerwig leitaði meðal annars fanga í gömlu söngleikjamyndunum og þess sér stað í frábæru söngatriði Kens undir lok myndarinnar. Söngatriðið er annað dæmi um vel heppnað skref yfir í meiri undarlegheit og góð tilbreyting frá tónlist sem að öðru leyti er fremur óspennandi.
Niðursoðin, kapítalísk útgáfa af femínisma
Barbie er langt í frá algjörlega galin mynd; hún er þvert á móti afar meinlaus og boðskapur hennar einhvers konar niðursoðin, kapítalísk útgáfa af femínisma 101 sem á að tryggja að ekki fari framhjá neinum. Hugmyndafræðilegur hápunktur myndarinnar er ræða sem persóna Americu Ferrera heldur yfir Barbie-unum, um þær þversagnakenndu kröfur sem gerðar eru til kvenna. Ræðan á bersýnilega að vera afar áhrifarík og skjóta föstum skotum en hún er einfaldlega endurtekning á gömlum sannleika í bland við klisjur sem nánast hvert mannsbarn hlýtur að vera búið að heyra árið 2023. Ef einhver bíógestur vissi ekki að konur lifa lífi sínu á milli steins og sleggju þá leiðir myndin viðkomandi vonandi í allan sannleika um það, en hér eru ekki settar fram neinar lausnir eða róttækar hugmyndir. Rétt eins og myndin snýst í hringi um sjálfa sig er boðskapnum beint í meinlausan, innhverfan farveg. Barbie er frábærlega hönnuð, nokkuð skondin en ómarkviss mynd þar sem grínið hefði sannarlega mátt njóta sín betur.
Athugasemdir