Þessi grein birtist fyrir meira en ári.

Í innhverfum, bleikum heimi

Til­vist Barbie-mynd­ar­inn­ar hef­ur varla far­ið fram­hjá mörg­um þetta sumar­ið. Jafn­vel á sól­rík­um dög­um hef­ur fólk á öll­um aldri drif­ið sig inn í rökkvað­an bíósal til að sjá þessa nýj­ustu mynd hins róm­aða leik­stjóra Gretu Gerwig, skrif­ar Salka Guð­munds­dótt­ir sem brá sér í bíó.

Í innhverfum, bleikum heimi
Barbie Kræklótt leið Barbie á hvíta tjaldið spannar hálfan annan áratug.

Nú á tímum streymisveitna, gjaldþrota bíóhúsa og hámhorfs í sófanum er raunar langt síðan viðlíka stemning hefur skapast í kringum kvikmynd. Barbie laðar til sín fjölbreyttan hóp gesta og þar býr m.a. að baki vel heppnuð auglýsingaherferð, orðspor Gretu Gerwig og aðalleikaranna tveggja, og að sjálfsögðu Barbenheimer-tvennan óvænta – en öðru fremur hverfist aðdráttaraflið þó um þetta vörumerki sem flestir þekkja, afbragð annarra brúða, Barbie frá Mattel-samsteypunni sem einnig framleiðir myndina. Kræklótt leið Barbie á hvíta tjaldið spannar hálfan annan áratug; ýmsir höfðu gert atlögu að verkinu en það voru handritshöfundarnir Gerwig og Noah Baumbach sem á endanum gripu Barbie-boltann og köstuðu í mark. Nálgun þeirra er að mörgu leyti einkennandi fyrir okkar tíma: sjálfsmeðvituð, írónísk, stór í sniðum, kapítalísk og vel meinandi en á fremur einfeldningslegan hátt sem ruggar engum bátum.

Feðraveldishugljómun

Í upphafi myndarinnar eru áhorfendur kynntir fyrir Barbielandi, litríkum stað þar sem búa ótal útgáfur af Barbie (og Ken) í einhvers konar fjölheimi (e. multiverse) en slíkar pælingar hafa birst í vaxandi mæli í dægurmenningu okkar tíma. Þar er Barbie í senn margföld og ein og söm. Á yfirborðinu er Barbieland fullkominn staður þar sem hver dagur líður á sama slétta og fellda háttinn, Barbie lifir sinn besta dag sérhvern dag enda eru lögmál þessa heims sniðin að henni. Stelpupartí, gleði og sólskin í útópískum heimi þar sem Barbie getur hvað sem er. Eins og vant er um útópíur í skáldskap gömlum og nýjum kemur þó fljótlega í ljós að ekki sitja allir við sama borð. Ken-arnir eru undirskipaður hópur, háðir duttlungum Barbie-anna. Barbieland er ekki besti heimur allra heima fyrir alla þegna landsins. Í kjölfar nokkurra undarlegra atvika ákveður Staðalmyndar-Barbie, leikin af Margot Robbie, að ferðast yfir í raunverulega heiminn til að finna stúlkuna sem leikur sér að henni svo að allt megi falla í ljúfa löð á ný (þetta meikar ekki mikið meiri sens í myndinni en það gerir á blaði). Henni fylgir laumufarþeginn Ken, leikinn af Ryan Gosling, sem verður fyrir feðraveldishugljómun í raunheimum. Það leiðir til þess að hinn áferðarfallegi Barbieheimur verður fyrir drastískum breytingum þar sem Barbie(ar) og Ken(ar) takast á en inn í söguna fléttast einnig mæðgur úr raunheimum og jakkafatakarlar frá Mattel-samsteypunni.

Ken og BarbieHrútskýrarinn Ken með Barbie sinni. Eða kannski öllu heldur: Barbie með Ken sinn.

Hrútskýringasýki Ken-anna

Sem fyrr segir er Barbie afar sjálfsmeðvituð mynd og þessi innhverfi fókus er myndinni á ýmsan hátt til trafala. Myndin er stanslaust að kommenta á sjálfa sig og á Barbie sem menningarfyrirbæri – hún er alltaf að segja okkur hvernig hún er og hvað hún fjallar um, í stað þess að treysta áhorfendum til að upplifa og skilja. Ef til vill skrifast þetta einnig á flækjustigið í handritinu, sem fer út um hvippinn og hvappinn – reynir allt í senn að vera þroska- eða frelsunarsaga bæði Kens og Barbie, hjartnæm saga mæðgna, samfélagsrýni, hugvekja um tilvistarangist og meta-skáldskapur.

Barbie er langt í frá algjörlega galin mynd; hún er þvert á móti afar meinlaus og boðskapur hennar einhvers konar niðursoðin, kapítalísk útgáfa af femínisma 101

Í seinni hlutanum fer myndin þó á ágætt flug og á mörg smellin augnablik, ekki síst þegar Barbie-arnar ákveða að höfða til hrútskýringasýki Ken-anna en sú kona er eflaust vandfundin sem kannast ekki við aðstæðurnar sem þar er lýst. Myndin er skemmtilega leikin, sérstaklega af þeim Margot Robbie og Ryan Gosling, en það er nokkuð kaldhæðnislegt að aðalkarlpersóna myndarinnar skuli stela senunni og fá í sinn hlut flestar bestu línurnar. Í viðtali The Guardian við leikstjórann Gretu Gerwig kom fram að hún taldi Barbie-myndina verða að vera algjörlega galna (e. totally bananas) og bestu atriðin í myndinni eru einmitt þegar skrefið er stígið nógu langt í átt að klikkuninni, þegar díalógurinn fær að verða nógu súrrealískur. Það er hins vegar alltof sjaldan gert og þess í stað festist handritið gjarnan í fyrrnefndum kommentum á sjálft sig og heim myndarinnar. Gerwig leitaði meðal annars fanga í gömlu söngleikjamyndunum og þess sér stað í frábæru söngatriði Kens undir lok myndarinnar. Söngatriðið er annað dæmi um vel heppnað skref yfir í meiri undarlegheit og góð tilbreyting frá tónlist sem að öðru leyti er fremur óspennandi.

Niðursoðin, kapítalísk útgáfa af femínisma

Barbie er langt í frá algjörlega galin mynd; hún er þvert á móti afar meinlaus og boðskapur hennar einhvers konar niðursoðin, kapítalísk útgáfa af femínisma 101 sem á að tryggja að ekki fari framhjá neinum. Hugmyndafræðilegur hápunktur myndarinnar er ræða sem persóna Americu Ferrera heldur yfir Barbie-unum, um þær þversagnakenndu kröfur sem gerðar eru til kvenna. Ræðan á bersýnilega að vera afar áhrifarík og skjóta föstum skotum en hún er einfaldlega endurtekning á gömlum sannleika í bland við klisjur sem nánast hvert mannsbarn hlýtur að vera búið að heyra árið 2023. Ef einhver bíógestur vissi ekki að konur lifa lífi sínu á milli steins og sleggju þá leiðir myndin viðkomandi vonandi í allan sannleika um það, en hér eru ekki settar fram neinar lausnir eða róttækar hugmyndir. Rétt eins og myndin snýst í hringi um sjálfa sig er boðskapnum beint í meinlausan, innhverfan farveg. Barbie er frábærlega hönnuð, nokkuð skondin en ómarkviss mynd þar sem grínið hefði sannarlega mátt njóta sín betur.

Kjósa
6
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

Tugir sjúklinga dvöldu á bráðamóttökunni lengur en í 100 klukkustundir
2
HlaðvarpÁ vettvangi

Tug­ir sjúk­linga dvöldu á bráða­mót­tök­unni leng­ur en í 100 klukku­stund­ir

Vegna pláss­leys­is á legu­deild­um Land­spít­al­ans er bráða­mót­tak­an oft yf­ir­full og því þurftu 69 sjúk­ling­ar að dvelja á bráða­mót­tök­unni leng­ur en í 100 klukku­stund­ir í sept­em­ber og októ­ber. Þetta kem­ur fram í þáttar­öð­inni Á vett­vangi sem Jó­hann­es Kr. Kristjáns­son vinn­ur fyr­ir Heim­ild­ina. Í fjóra mán­uði hef­ur hann ver­ið á vett­vangi bráða­mótt­tök­unn­ar og þar öðl­ast ein­staka inn­sýni í starf­sem­ina, þar sem líf og heilsa fólks er und­ir.
Mataræði er vanræktur þáttur í svefnvanda
3
Viðtal

Mataræði er van­rækt­ur þátt­ur í svefn­vanda

Góð­ur svefn er seint of­met­inn en vanda­mál tengd svefni eru al­geng á Vest­ur­lönd­um. Tal­ið er að um 30 pró­sent Ís­lend­inga sofi of lít­ið og fái ekki end­ur­nær­andi svefn. Ónóg­ur svefn hef­ur áhrif á dag­legt líf fólks og lífs­gæði. Svefn er flók­ið fyr­ir­bæri og margt sem get­ur haft áhrif á gæði hans, má þar nefna lík­am­lega og and­lega sjúk­dóma, breyt­inga­skeið, álag, kvíða, skort á hreyf­ingu og áhrif sam­fé­lags­miðla á svefn­gæði. Áhrif nær­ing­ar og neyslu ákveð­inna fæðu­teg­unda á svefn hafa hins veg­ar ekki vak­ið at­hygli þar til ný­lega.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

„Hann sagðist ekki geta meir“
1
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
Síðasta tilraun Ingu Sæland
3
ViðtalFormannaviðtöl

Síð­asta til­raun Ingu Sæ­land

Flokk­ur fólks­ins var stofn­að­ur til að út­rýma fá­tækt á Ís­landi, sem Inga Sæ­land, formað­ur flokks­ins, þekk­ir af eig­in raun. Hún boð­ar nýtt hús­næð­is­kerfi með fyr­ir­sjá­an­leika og nið­ur­skurð í öllu því sem heita að­gerð­ir gegn lofts­lags­breyt­ing­um. Græn­asta land í heimi eigi að nota pen­ing­ana í heil­brigðis­kerfi og aðra inn­viði sem standi á brauð­fót­um.
Svanhildur Hólm með áberandi minnsta reynslu af utanríkismálum
5
Fréttir

Svan­hild­ur Hólm með áber­andi minnsta reynslu af ut­an­rík­is­mál­um

Ljóst er að Svan­hild­ur Hólm, sendi­herra í Banda­ríkj­un­um, sker sig úr hópi koll­ega sinna frá Norð­ur­lönd­un­um hvað varð­ar tak­mark­aða reynslu á vett­vangi ut­an­rík­is­mála. Stjórn­skip­un­ar- og eft­ir­lits­nefnd bíð­ur enn svara frá ut­an­rík­is­ráðu­neyt­inu um vinnu­brögð ráð­herra við skip­un á sendi­herr­um í Banda­ríkj­un­um og Ítal­íu.

Mest lesið í mánuðinum

Leyniupptaka lýsir vinargreiða og hrossakaupum Bjarna og Jóns
1
Afhjúpun

Leyniupp­taka lýs­ir vin­ar­greiða og hrossa­kaup­um Bjarna og Jóns

Son­ur og við­skipta­fé­lagi Jóns Gunn­ars­son­ar þing­manns full­yrð­ir í upp­tök­um sem tekn­ar voru af manni sem sagð­ist vera fjár­fest­ir að Jón hafi sam­þykkt beiðni Bjarna Bene­dikts­son­ar um að þiggja sæti á lista gegn því að Jón kom­ist í að­stöðu til veita veiði­leyfi til Hvals hf. Það verði arf­leifð Jóns að tryggja Kristjáni Lofts­syni nán­um vini sín­um leyf­ið. Það sé hins veg­ar eitt­hvað sem eigi að fara leynt.
„Hann sagðist ekki geta meir“
3
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
Grunaði að það ætti að reka hana
4
Viðtal

Grun­aði að það ætti að reka hana

Vig­dís Häsler var rek­in úr starfi fram­kvæmda­stjóra Bænda­sam­tak­anna eft­ir að nýr formað­ur tók þar við fyrr á ár­inu. Hún seg­ir kosn­inga­vél Fram­sókn­ar­flokks­ins hafa ver­ið gang­setta til að koma hon­um að. Vig­dís ræð­ir brottrekst­ur­inn og rasísk um­mæli sem formað­ur Fram­sókn­ar­flokks­ins hafði um hana. Orð­in hafi átt að smætta og brjóta hana nið­ur. Hún seg­ist aldrei munu líta Sig­urð Inga Jó­hanns­son sömu aug­um eft­ir það.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár