„Maður fær aldrei leið á ís,“ sagði Guðrún Hafsteinsdóttir, þáverandi framkvæmdastjóri Kjöríss, í samtali við Morgunblaðið árið 1994. Þar kom fram að hún væri „aðeins 24 ára“ gömul. Ári áður hafði faðir hennar, Hafsteinn Kristinsson, mjólkurfræðingur og forstjóri Kjöríss, látist skyndilega úr heilablóðfalli.
„Þetta bar svo ótrúlega brátt að. Hann hafði aldrei misst dag úr vinnu vegna veikinda og svo var hann dáinn. Þetta var mikið áfall. Það var ekki aðeins að ég missti pabba minn og nánasta samstarfsmann. Ég missti líka besta vin minn,“ sagði Guðrún við Morgunblaðið.
Hún var búin að skrá sig til háskólanáms þegar pabbi hennar lagði hart að henni að koma og starfa hjá Kjörís árið 1992. Hún sló til og hann setti upp skrifborð fyrir hana gegnt sínu skrifborði. Við óvænt andlát hans tók hún við stöðu framkvæmdastjóra fyrirtækisins 23 ára gömul. Guðrún hefur nær allan starfsferil sinn unnið hjá fjölskyldufyrirtækinu Kjörís í Hveragerði.
Teygjanlegir 18 mánuðir
Guðrún Hafsteinsdóttir tók í dag við lyklum að dómsmálaráðuneytinu. Loksins, segja sumir.
Það vakti töluverða athygli þegar tilkynnt var að Jón Gunnarsson yrði dómsmálaráðherra í öðru ráðuneyti Katrínar Jakobsdóttur eftir að saman náðist um að halda stjórnarsamstarfi Vinstri grænna, Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks áfram eftir síðustu kosningar. Fyrir það fyrsta er Jón ekki oddviti síns kjördæmis heldur sat hann í öðru sæti á lista Sjálfstæðisflokks í Kraganum, kjördæmi flokksformannsins Bjarna Benediktssonar. Hann er eini ráðherrann í ríkisstjórn sem er ekki oddviti. Með því að velja Jón gekk Bjarni framhjá tveimur oddvitum í landsbyggðarkjördæmum, Guðrúnu í Suðurkjördæmi og Njáli Trausta Friðbertssyni í Norðausturkjördæmi.
Jón átti þó ekki að sitja sem ráðherra út kjörtímabilið, heldur einungis í 18 mánuði. Svo átti Guðrún að taka við. Hún var ekki sátt með þá ákvörðun. Síðan urðu þessir 18 mánuðir eitthvað óljósir, hvort miða ætti við tímann frá því kosið var eða þegar ríkisstjórnin var mynduð. Síðan mótmælti Jón því að hann ætti yfir höfuð að hætta sem ráðherra. En á endanum fór það þannig að Guðrún tók við embættinu á kvenréttindadaginn.
„Já, það er þrýstingur á að það verði fylgt sömu stefnu og Jón hefur gert í útlendingamálum“
Guðrún segist sem dómsmálaráðherra ætla að leggja mesta áherslu á útlendingamál, löggæslu og Landhelgisgæsluna, en einnig vill hún bæta réttarstöðu þolenda kynferðisofbeldis og gera endurbætur í fangelsismálum. Útlendingamálin vegi hins vegar þyngst næstu árin.
Eftir ríkisráðsfundinn á Bessastöðum í dag sagði Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðisflokksins og fjármálaráðherra, við blaðamenn að hann reiknaði með því að Guðrún myndi fylgja stefnu Jóns í útlendingamálum: „Já, það er þrýstingur á að það verði fylgt sömu stefnu og Jón hefur gert í útlendingamálum.“ Þegar Guðrún var spurð hvort hún ætlaði að fylgja stefnu Jóns í sagði hún: „Jón hefur verið að fylgja stefnu flokksins og ég mun fylgja stefnu flokksins.“
Atkvæðamikil í íslensku atvinnulífi
Guðrún er fædd 9. febrúar 1970 og er því 53 ára gömul. Hún er í sambúð með Hans Kristjáni Einarssyni Hagerup gullsmið og eiga þau samtals sex börn. Hún er með stúdentspróf frá Fjölbrautaskóla Suðurlands, BA-gráðu í mannfræði frá Háskóla Íslands 2008 og þá hefur hún lokið diplómanámi í jafnréttisfræðum frá HÍ.
Eftir Guðrúnu er tekið hvert sem hún fer. Hún er þykir skemmtilegur félagsskapur en getur einnig verið hörð í horn að taka. Og hún gefur lítinn afslátt af hægri stefnunni.
Hún hefur verið atkvæðamikil í íslensku atvinnulífi, fyrst og ekki síst í fjölskyldufyrirtækinu Kjörís þar sem hún hefur verið fjármálastjóri, framkvæmdastjóri og markaðsstjóri, á mismunandi tímum. Hún hefur þá komið víða við í stjórnum og nefndum á vegum atvinnulífsins. Hún var þannig formaður Samtaka iðnaðarins, varaformaður Samtaka atvinnulífsins, formaður stjórnar Lífeyrissjóðs verslunarmanna og átti sæti í stjórn Háskóla Reykjavíkur og Bláa lónsins. Hún tók sæti á þingi fyrir Sjálfstæðisflokkinn við kosningarnar 2021.
Þegar hún tilkynnti um framboð sitt til Alþingis sagði hún: „Suðurkjördæmi býr yfir miklum tækifærum sem brýnt er að efla. Ég er tilbúin að taka þátt í þeirri vinnu og tel að reynsla mín og þekking muni nýtast vel. Í Suðurkjördæmi er iðandi og gott mannlíf og hér höfum við allt sem þarf til að vera leiðandi á öllum sviðum atvinnulífsins. Ég trúi því að saman getum við eflt atvinnugreinar okkar og bætt lífskjör okkar sem hér búum og störfum.“
Gegn tollfrjálsum innflutningi á úkraínskum vörum
Suðurlandið, kjördæmi Guðrúnar, er eitt helsta landbúnaðarhérað landsins. Alþingi samþykkti á síðasta ári að heimila tollfrjálsan innflutning á landbúnaðarvörum frá Úkraínu til að sýna Úkraínumönnum stuðning í stríðinu við Rússa. Undanþágan var tímabundin og rann út um síðustu mánaðamót.
Hart var tekist á um málið á Alþingi og Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, formaður Viðreisnar, sakaði Guðrúnu, sem er formaður efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis, sem og þingmenn Framsóknarflokks, fyrir að koma í veg fyrir framgang málsins. Guðrún svaraði þessu með orðunum: „Lágkúran verður nú varla meiri.“ Hún benti ennfremur á að ekki hafi verið meirihluti fyrir framlengingu undanþágunnar í nefndinni og að málið hafi betur átt heima á borði ríkisstjórnar, frekar en í nefndinni þar sem Bjarni Benediktsson lagði inn uppkast að frumvarpi nokkrum vikum áður.
Guðrún sagði hins vegar að hagsmunir bænda hafi ráðið miklu um að endurnýja ekki tollfrelsi á úrkaínskum landbúnaðarafurðum. Hagsmunaöfl í landbúnaði lögðust þungt á þingmenn í því skyni að koma í veg fyrir áframhaldandi tollaleysi á kjúklingi, sem hin sömu öfl hafa meðal annars flutt inn sjálf. Ýmsir vildu því meina að hluti framsóknarþingmanna ásamt hluta sjálfstæðisflokks hafi lagst á sveif með þessum hagsmunaöflum.
Í umræðum um málið á þingi sagði Guðrún: „Ég bendi á það að ríkisstjórn Íslendinga hefur veitt margvíslegan og góðan stuðning við Úkraínumenn og fólk í neyð. Ég ætla að endurtaka þau orð mín sem ég sagði hér í ræðupúlti á Alþingi Íslendinga í síðustu viku: Það getur ekki hafa verið vilji Alþingis Íslendinga þegar þetta var samþykkt á síðasta ári að þetta hefði afdrifaríkar afleiðingar á rekstrarafkomu bænda á Íslandi.“ Þeirra sömu og höfðu sjálfir meðal annarra staðið að innflutningnum með tilheyrandi hagnaði.
20 milljónir lág upphæð
Guðrún hefur verið gagnrýnin á þenslu í rekstri hins opinbera. Í síðasta mánuði greindi Vísir frá því að sjö hundruð manns starfi í íslensku ráðuneytunum. Guðrún gagnrýndi þennan fjölda harðlega og sagði hið opinbera keppa um starfsfólk við markaðinn og bjóði jafnvel betri kjör. „Mér finnst þetta náttúrulega alveg rosalega mikið,“ sagði hún um fjölda starfsfólks í ráðuneytunum og að atvinnulífið líði fyrir fjölda opinberra starfsmanna: „Á bakvið opinbera starfsmenn verður atvinnulífið að vinna af miklum þrótti til þess að geta borgað þetta, því þessi launakostnaður er greiddur með skattgreiðslum,“ sagði hún.
Guðrún var fyrsti flutningsmaður frumvarps þriggja þingmanna Sjálfstæðisflokksins í Suðurkjördæmi sem í apríl lögðu fram frumvarp um breytingu á erfðalögum og lögum um erfðafjárskatt, þar sem þau leggja til að foreldrar geti arfleitt börn sín að allt að tíu milljónum skattfrjálst.
Í samtali við Morgunblaðið sagði hún að með frumvarpinu ætti hvert barn von á því að fá samtals 20 milljónir skattfrjálst frá báðum foreldrum. „Þetta er lítil breyting og kveikjan að þessu er sú að við vitum að í því ástandi sem hefur verið á húsnæðismarkaði hafa foreldrar verið að aðstoða börn sín við að komast inn á markaðinn,“ sagði Guðrún. Hún bætti við að hún gerði sér grein fyrir að úrræðið myndi ekki nýtast tekjulágum hópum, en að hennar mati væri þó um lágar upphæðir að ræða. Ekki eru allir sammála því að 20 milljónir séu lág upphæð.
Landsmenn eyði of miklu
Í febrúar, þegar verðbólgan mældist 10%, sagði Guðrún rétt að hafa í huga að tekjustofnar ríkisins hafi rýrnað á meðan verið sé að kalla eftir auknu fé í ýmis verkefni. Á sama tíma séu landsmenn að eyða of miklu og þar af leiðandi ekki að leggja sitt af mörkum til að ná niður verðbólgunni. „Við erum sömuleiðis – eins sárt og það er að segja það – þá er fólk sömuleiðis að eyða of miklu. Það sjáum við á því að viðskiptajöfnuður okkar er neikvæður. Þannig að við erum að flytja meira inn heldur en út og þegar svoleiðis er þá tappast það af í gengi krónunnar eða í verðbólgu. Þannig að þetta er sameiginlegt verkefni okkar allra,“ sagði hún í samtali við Vísir.
Á síðasta ári lögðu sex þingmenn Sjálfstæðisflokksins, þeirra á meðal Guðrún, fram frumvarp til breytingar á lögum um tekjuskatt þannig að heimilishjálp verði frádráttarbær frá skatti. Hver skattgreiðandi geti dregið frá tekjuskattsstofni allt að 1,8 milljónir króna á ári. Málið sofnaði í nefnd eftir fyrstu umræðu í vor enda kannski fáir sem verja slíkum upphæðum í heimilishjálp eða telja þetta vera forgangsmál.
Guðrún var síðan fyrsti flutningsmaður þingsályktunartillögu um einkarekna heilsugæslu á Suðurnesjum sem lögð var fram í fyrra en ellefu þingmenn Sjálfstæðisflokksins stóðu að henni. Í tillögunni var gert ráð fyrir að Alþingi álykti að heilbrigðisráðherra feli Sjúkratryggingum Íslands að bjóða út rekstur heilsugæslu á Suðurnesjum. Tillagan náði aldrei til fyrri umræðu en hún var lögð fram mánuði fyrir þinglok sem bendir til að hún hafi vera meira til heimabrúks.
Aldís systir fyrirmyndin
Stóra systir Guðrúnar er Aldís Þorsteinsdóttir sem í fyrra tók við sem sveitarstjóri Hrunamannahrepps. Aldís hafði þá verið sveitarstjóri Hveragerðis í sextán ár en hún er einnig fyrrverandi formaður Sambands íslenskra sveitarfélaga.
Þær systur hafa verið bæði aðsópsmiklar og vinsælar á Suðurlandinu, og er ekki hægt annað en að komast að þeirri niðurstöðu að Aldís og Guðrún hafi verið Ármanni Jakobssyni innblástur þegar hann skrifaði glæpasöguna Útlagamorðin sem kom út 2018, en persónurnar sem virðast innblásnar af þeim eru aukapersónur og skáldskapurinn í aðalhlutverki.
Í lýsingu á bókinni á vef Forlagsins segir: „Ungur maður, óþekktur, finnst látinn í húsagarði í litlum bæ úti á landi. Nýstofnuð morðrannsóknardeild lögreglunnar fer þegar á staðinn en er vandi á höndum. Bærinn er sneisafullur af erlendum ferðamönnum og skemmtigarður nýopnaður, kattamorðingi gengur laus, tvær systur virðast ráða öllu sem máli skiptir – og ein úr lögregluliðinu á miður góðar minningar úr þessum smábæ.“
Í umfjöllun Heimildarinnar um hvernig þingmennska reynist nátengd ætterni segir Guðrún um tengsl þeirra systra: „Hún er stóra systir mín og hefur alltaf verið fyrirmynd mín í lífinu. Hún sagði mér að hlusta á ABBA og ég hlustaði á ABBA. Ég átti aldrei von á því að ég yrði þingmaður, ég átti alltaf von á því að Aldís systir yrði það. Ég tók ekki ákvörðun um að stíga þetta skref nema eftir að hafa rætt það við hana því ég hefði aldrei farið fram ef hún hefði sjálf viljað gera það.“
Í umfjöllun Heimildarinnar um ættartengsl þingmanna segist hún aldrei hafa gengið með þann draum að verða stjórnmálamaður og það spor að taka þátt í stjórnmálum muni ekki skilgreina hana. Spurð hvort hún hefði getað séð fyrir sér að taka þátt í pólitík fyrir annan flokk en Sjálfstæðisflokkinn ef gildi þess flokks hefðu samrýmst hennar, segir Guðrún:
„Faðir minn var virkur í stjórnmálum en móðir mín var það aldrei. Hún var hins vegar virk í félagsmálum. Ég er alin upp í pólitískri virkni. Pabbi var oddviti í Hveragerði í mörg ár. Hann hefði alveg getað orðið þingmaður eða ráðherra hefði hann valið þá leið, en hann valdi leið atvinnulífsins. Við systkinin erum alin upp í ákveðnum frelsishugsjónum sem hann barðist fyrir og sá farvegur hefur legið með Sjálfstæðisflokknum. Ef það væri ekki þá væri ég í öðrum flokki.“
„Ég hef sagt það í ræðupúlti Alþingis að ég muni standa vörð um íslenskt atvinnulíf, ég hef alltaf gert það, það er inni í mínu DNA“
Í umfjölluninni segir hún einnig frá því hvernig það hafi mótað sig að hafa alist upp með Kjörís, faðir hennar tók þátt í að stofna það 1969 og hún fæðist ári síðar.
„Ég hef sagt það í ræðupúlti Alþingis að ég muni standa vörð um íslenskt atvinnulíf, ég hef alltaf gert það, það er inni í mínu DNA. Ég ætla ekkert að fara að feika það, það vita allir hvaðan ég er að koma, ég yrði hjákátleg ef ég reyndi að forðast upprunann.“
Allt betra með majonesi
Þá var Guðrún einn viðmælenda Heimilarinnar nýverið þar sem leyndarhjúpnum var lyft af mötuneyti Alþingis. Hún sagði allan mat þar vera góðan en það allra besta sem hún hafi fengið sé fylltur karfi. Annars sé hún mikil matkona. „Ég elska majones, mér finnst allt betra með majonesi og gleðst þegar það er eitthvað í boði með majonesi. Ég hef gaman af því að borða,“ sagði hún og bætti við að það mætti gjarnan vera oftar ís.
Diljá Mist Einarsdóttir, þingmaður Sjálfstæðisflokks, er hins vegar ekki jafn mikil matkona og Guðrún og sagði í umfjölluninni: „Guðrún elskar síld. Hún vill helst borða síld í öll mál. Ég er svakalega matvönd en hún er það ekki.“
Í mötuneytinu er síðan iðulega skál með harðsoðnum eggjum sem Diljá er afar hrifin af. En samt bara eggjahvítunni: „Ég skelli gjarnan í mig eggjahvítu en leita síðan uppi Guðrúnu Hafsteins eða Sigmund Davíð [Gunnlaugsson] til að borða rauðuna á móti mér því þeim finnst hún svo góð.“
Athugasemdir