Þessi grein birtist fyrir meira en ári.

Ofbeldi feðraveldisins og bjargráð

Sig­ríð­ur Jóns­dótt­ir brá sér í Tjarn­ar­bíó og rýn­ir í verk­ið Stelp­ur og strák­ar ...

Ofbeldi feðraveldisins og bjargráð
Björk Guðmundsdóttir að leika.
Leikhús

Stelp­ur og strák­ar

Höfundur Dennis Kelly
Leikstjórn Annalísa Hermannsdóttir
Leikarar Björk Guðmundsdóttir

Aðstoðarleikstjórn Melkorka Gunborg Briansdóttir og Ásta Rún Ingvadóttir

Hljóðmynd Andrés Þór Þorvarðarson

Ljósahönnun Magnús Thorlacius

Þýðing Matthías Tryggvi Haraldsson og Melkorka Gunborg Briansdóttir

Tjarnarbíó í samvinnu við sviðslistahópinn Fullorðið fólk
Gefðu umsögn

Ofbeldisverk eru ekki ný af nálinni í leikritunarsögunni enda er ofbeldi eitt af höfuðeinkennum mannkynsins. Engin önnur dýrategund beitir jafn fjölbreyttu, grófu og yfirgripsmiklu ofbeldi eins og manndýrið. Mennirnir drepa ekki eingöngu ímyndaða óvini sína í stórum stíl á erlendri grund heldur einnig sitt nánasta fólk heima fyrir.

Stelpur og strákar eftir Dennis Kelly skoðar náið samband tveggja einstaklinga út frá ofangreindum hugmyndum um kerfislægt ofbeldi. Tvær manneskjur hittast óvænt á flugvelli, verða tryllingslega ástfangin, stofna til heimilis sem verður að lokum rústir einar. Uppfærslan hefur verið á leikferð um landið og lendir nú í Tjarnarbíó í örstuttan tíma.

Samhliða framvindu verksins, sem snýr að umræddu sambandi, hleður leikskáldið ofbeldisfullum myndlíkingum inn í textann, orðfæri sem einkennir stundum mannleg samskipti. Við tölum um að vilja drepa einhvern, grínumst með ofbeldisfulla hegðun og sláum á létta strengi með aðstoð blóðugra samlíkinga. En eins og með margt annað í uppbyggingu textans er stefið ofnotað í bland við klunnalegt stílbragð á köflum og augljósum dæmum úr samtímanum. Framvindan er langt og strembið ferðalag að hinu augljósa, blóðugum endalokum og tættu sálartetri.

Leikkonan Björk Guðmundsdóttir útskrifaðist frá Listaháskóla Íslands árið 2021 og setur markmiðið hátt í þessu hlutverki, sem er virðingarvert. Tengingin á milli Bjarkar og áhorfenda er sömuleiðis góð, hún spilar inn á nándina af öryggi. Mikið mæðir á Björk enda stendur hún ein á sviðinu í tæpa tvo klukkutíma. En oft og tíðum er of mikil áhersla lögð á textaflutning frekar en leiktúlkun. Tilfinningaleg fjarlægð getur verið bjargráð eftir áföll en er ekki spennandi til áhorfs eitt og sér.

Textinn gefur til kynna að ónefnda konan sé af verkastétt, staðreynd sem skiptir máli en tapast bæði í leik og þýðingu. Þýðendur eru Matthías Tryggvi Haraldsson og Melkorka Gunborg Briansdóttir sem leysa verkefnið tiltölulega vel en sum smáatriði missa marks. Sem dæmi má nefna hryssulegu yfirstéttarkonurnar og forréttindapésana sem aðalpersónan nefnir, einstaklingar geta treyst á aðstoð foreldra sinna til að finna frama, og eru ráðandi afl í enskri stéttarmenningu. Þannig eru áhorfendur staddir í félagslegu tómarými sem dregur úr krafti leiksýningarinnar.

Annalísa Hermannsdóttir, leikstjóri og leikmyndahönnuður sýningarinnar, útskrifaðist einnig frá LHÍ árið 2021 sem sviðshöfundur. Leikmyndin er byggð úr plasti; leiktjöld og leikmunir eru eins og vettvangur glæps eða sláturhúss í bland við barnaleikföng. Þegar hin ónefnda kona talar við áhorfendur stendur hún fyrir framan plasttjald en þegar hún talar við börnin sín er hún bak við sama tjald. Annalísa dregur þannig upp afmarkaða mynd af heimi leikritsins, eins og þessir tveir heimar séu ótengdir. Þessar ákvarðanir ýta undir fjarlægðartilfinninguna og dregur úr tengingu við aðalpersónuna.

Ekki getur verið tilviljun að sjónvarpsþátturinn Broadchurch sé nefndur sérstaklega í textanum. Undir lok fyrstu þáttaraðarinnar er atriði sem inniheldur persónuleg átök, þegar maki mölbrýtur traust, sem svipa til sviptinganna í leiksýningunni. Texti og textaflutningur sem margir hafa reynt að endurskapa síðasta áratuginn en fáum tekist.

Sumir afkimar samfélagsins eru svo gegnsósa af eitraðri karlmennsku að við verðum samdauna ofbeldinu. Eins og Kelly setur fram í leikverkinu: Er samfélagið smíðað þannig að karlmenn blómstri eða er tilgangurinn með skipulaginu að stoppa þá af? Fullorðið fólk er metnaðarfullur nýr leikhópur sem spennandi verður að fylgjast með, en þrátt fyrir fína frammistöðu Bjarkar grefur tilfinningalega fjarlægðin undan slagkrafti textans.

Kjósa
2
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

Tími jaðranna er ekki núna
6
ViðtalFormannaviðtöl

Tími jaðr­anna er ekki núna

Þor­gerð­ur Katrín Gunn­ars­dótt­ir er sá stjórn­mála­mað­ur sem mið­að við fylg­is­mæl­ing­ar og legu flokks­ins á hinum póli­tíska ás gæti helst lent í lyk­il­stöðu í stjórn­ar­mynd­un­ar­við­ræð­um að lokn­um þing­kosn­ing­um. Þor­gerð­ur boð­ar fækk­un ráðu­neyta, frek­ari sölu á Ís­lands­banka og sterk­ara geð­heil­brigðis­kerfi. Hún vill koma að rík­is­stjórn sem mynd­uð er út frá miðju og seg­ir nóg kom­ið af því að ólík­ir flokk­ar reyni að koma sér sam­an um stjórn lands­ins.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

„Við mætum í vinnuna til þess að sigra“
3
Á vettvangi

„Við mæt­um í vinn­una til þess að sigra“

Kona sem sit­ur á bið­stofu með fleira fólki er að grein­ast með heila­æxli og það þarf að til­kynna henni það. En það er eng­inn stað­ur sem hægt er að fara með hana á, til að ræða við hana í næði. Í ann­an stað er rætt við að­stand­end­ur frammi, fyr­ir fram­an sjálfsal­ann en þá fer neyð­ar­bjall­an af stað og hama­gang­ur­inn er mik­ill þeg­ar starfs­fólk­ið hleyp­ur af stað. Í fjóra mán­uði hef­ur blaða­mað­ur ver­ið á vett­vangi bráða­mót­tök­unn­ar á Land­spít­al­an­um og fylgst með starf­inu þar.

Mest lesið í mánuðinum

Leyniupptaka lýsir vinargreiða og hrossakaupum Bjarna og Jóns
1
Afhjúpun

Leyniupp­taka lýs­ir vin­ar­greiða og hrossa­kaup­um Bjarna og Jóns

Son­ur og við­skipta­fé­lagi Jóns Gunn­ars­son­ar þing­manns full­yrð­ir í upp­tök­um sem tekn­ar voru af manni sem sagð­ist vera fjár­fest­ir að Jón hafi sam­þykkt beiðni Bjarna Bene­dikts­son­ar um að þiggja sæti á lista gegn því að Jón kom­ist í að­stöðu til veita veiði­leyfi til Hvals hf. Það verði arf­leifð Jóns að tryggja Kristjáni Lofts­syni nán­um vini sín­um leyf­ið. Það sé hins veg­ar eitt­hvað sem eigi að fara leynt.
„Hann sagðist ekki geta meir“
2
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
Grunaði að það ætti að reka hana
3
Viðtal

Grun­aði að það ætti að reka hana

Vig­dís Häsler var rek­in úr starfi fram­kvæmda­stjóra Bænda­sam­tak­anna eft­ir að nýr formað­ur tók þar við fyrr á ár­inu. Hún seg­ir kosn­inga­vél Fram­sókn­ar­flokks­ins hafa ver­ið gang­setta til að koma hon­um að. Vig­dís ræð­ir brottrekst­ur­inn og rasísk um­mæli sem formað­ur Fram­sókn­ar­flokks­ins hafði um hana. Orð­in hafi átt að smætta og brjóta hana nið­ur. Hún seg­ist aldrei munu líta Sig­urð Inga Jó­hanns­son sömu aug­um eft­ir það.
Myndir af neyðarmóttöku sendar áfram: „Ekki myndir sem ég vildi sjá af sjálfri mér“
6
FréttirKynferðisbrot

Mynd­ir af neyð­ar­mót­töku send­ar áfram: „Ekki mynd­ir sem ég vildi sjá af sjálfri mér“

Lög­reglu var heim­ilt að senda mynd­ir sem tekn­ar voru af Guðnýju S. Bjarna­dótt­ur á neyð­ar­mót­töku fyr­ir þo­lend­ur kyn­ferð­isof­beld­is á verj­anda manns sem hún kærði fyr­ir nauðg­un. Þetta er nið­ur­staða Per­sónu­vernd­ar. Guðný seg­ir ótækt að gerend­ur í kyn­ferð­isaf­brota­mál­um geti með þess­um hætti feng­ið að­gang að við­kvæm­um mynd­um af þo­lend­um. „Þetta er bara sta­f­rænt kyn­ferð­isof­beldi af hendi lög­regl­unn­ar.“

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár