Þessi grein birtist fyrir meira en 2 árum.

Sársauki flókinnar arfleifðar

List­fræð­ing­ur­inn Mar­grét Elísa­bet Ólafs­dótt­ir rýn­ir í sýn­ing­una Að rekja brot í Gerð­arsafni.

Sársauki flókinnar arfleifðar
Myndlist

Að rekja brot

Gefðu umsögn

Hvað köllum við norræna myndlist? Og hvaða merkingu hefur þjóðerni myndlistarfólks á tímum fólksflutninga, fjölmenningar og flókinnar arfleifðar? Þessar spurningar koma upp í hugann þegar gengið er í gegnum sýninguna Að rekja brot  í Gerðarsafni í Kópavogi. Nöfn myndlistarfólksins eru ónorræn og við fyrstu sýn er aðeins hægt að tengja nafn sýningarstjórans, Daríu Sól Andrews, við Ísland. Þegar betur er að gáð eiga tveir aðrir íslenskir listamenn aðkomu að sýningunni, Kathy Clark og Hugo Llanes. Þau eru kannski ekki með íslensk vegabréf en Kathy hefur starfað lengi hér á landi og Hugo lærði myndlist við Listaháskóla Íslands og hefur látið að sér kveða í íslensku listalífi. Kathy er bandarísk en á rætur að rekja til Kóreu og Japan en Hugo er frá Mexíkó. Sasha Huber og Abdullah Qureshi koma frá Finnlandi, en eiga rætur að rekja til Sviss og Haítí annars vegar og Lahore hins vegar. Frida Orupabo er fædd í Noregi en á rætur að rekja til Nígeríu. Inuuteq Storch er frá Grænlandi en býr einnig í Kaupmannahöfn. Öll eiga þau það sameiginlegt að fjalla um uppruna sinn og áhrif hans á stöðu sína í heiminum.

„Sprellikarlar“ og brostin hjörtu

Frida Orupabo notar fundnar svart-hvítar ljósmyndir í verk sín, sem hún stækkar upp, klippir út og setur saman með pappírsfestingum þannig að þær minna á sprellikarla. Viðfangsefnið sjálft er ekkert sprell heldur vísar í þær skrípamyndir sem dregnar hafa verið upp af fólki af afrískum uppruna í vestrænum samfélögum. Samsetningin myndanna gefur verkum eins og A Warm Meal (2021) og Leda and the Swan (2021) torkennilegt og framandi yfirbragð sem er um leið óþægilega kunnuglegt og krefur áhorfandann til að horfast í augu við arfleifð nýlendutímans.  

Sasha Huber tekst einnig á við ofbeldi fortíðarinnar og áhrif þess á samtímann í sínum verkum, en hún notar hefti og heftibyssur til að draga upp myndir af ofbeldi í fortíð og nútíð og móta áferð í þrívíðum verkum unnin í tré. Í This is America II (2022) hefur Sasha teiknað hjarta á hvíta bómull sem hefur verið strekkt á skothelt vesti til að minnast Ahmaud „Maud“ Arbery, sem var skotinn til bana þegar hann var úti að hlaupa í hvítum stuttermabol. Það er auðvelt að tengja viðfangsefnið málefnum sem alltof oft rata í fréttir, en það sama á ekki við um hollenska tréklossa sem hafa verið þaktir heftum og virðast ósköp sakleysislegir þar sem þeir standa á stöpli sýningarrýmisins. Undirliggjandi merking verksins afhjúpast í titlinum Free Zwarte Piet (2019) eða Frelsum Svarta Pétur, hörundsdökkan aðstoðarmann – og þræl –hollenska jólasveinsins Sinterklaas. Í verkum Sasha takast á áferðarfalleg ásýnd málmgljáandi heftisins og tilfinning fyrir ofbeldi sem verður nánast líkamlega áþreifanleg þegar verkin eru skoðuð í návígi.

Klisjur og sjálfsemd

Verk Inuuteq Storch og Adullah Qureshi eru unnin í hefðbundnari miðla, sem eru ljósmyndir og málverk. Inuuteq sýnir hversdagslífið á Grænlandi í ljósmyndaröðinni  Keepers of the Ocean (2022) en allar ljósmyndirnar eru teknar eins og skyndimyndir. Myndefnið er hvorki uppstillt né fegrað heldur látlaust um leið og myndirnar bera vitni um næmt auga ljósmyndarans. Allt myndefni hefur sama vægi í meðförum Inuuteq hvort sem það er skellinaðra og þvottasnúrur sem birgja sýn út á sjó, samskipti hunds og manns, snæviþaktir smábátar, vinnufatnaður á snaga, maður að skríða í gegnum rör, sundferð á sólardegi eða par í faðmlögum uppi í sófa. Í verkunum afbyggir Inuuteq allar mögulegar og ómögulegar klisjur um Grænland og Grænlendinga með því að sýna okkur lífið í nútímanum eins og hann sér það.

Málverk Adullah unnin í akrýl og indverskt blek, fela í sér annars konar afbyggingu sem snýr að staðalímyndum karlmennskunnar í múslimskri menningu og áhrif hennar á hugmyndir annarra menningarheima um múslimska karlmenn. Málverkin Chris I (2022) og Would you like to join me in the Sauna? (2022) sýna og ýja að því sem ekki má sjást eða segja frá, en samkynhneigðir múslimskir karlmenn eru krafðir um að lýsa þegar þeir leita skjóls á Vesturlöndum. Adullah tekst á heillandi hátt á við togstreituna milli feluleiks og frelsis með framsetningu á forboðnu myndefni sem vegur salt á milli sýnileika og ósýnileika, afhjúpunar og hulu.

Persónulegar minningar

Hugo Llanes leikur einnig með mörk hins fígúratífa og abstrakt en á allt annan hátt í myndbandsinnsetningunni  Dulce como amargo: De la Vera Cruz (2023) eða Sætt sem beiskt: frá Vera Cruz.  Eldur á ökrum og svífandi öskufall í húsagarði sem fellur yfir líkama listamannsins eins og svartur snjór hefur dáleiðandi aðdráttarafl. Eldurinn gæti minnt á trúarlega athöfn, merkjasendingar eða slys tengt þurrki en er í raun aðferð notuð við ræktun sykurreyrs í Mexíkó. Ræktunaraðferðin sem hefur mengandi áhrif á allt umhverfið er arfleifð frá nýlendutímanum og þannig táknræn fyrir áhrif nýlendustefnunnar á lönd Rómönsku Ameríku.

Önnur innsetning á sýningunni er verk Kathy Clark, My Mother and the Market in Ikwakuni, Japan (2023), sem byggir á minningum móður listakonunnar sem var stödd á markaði í Hiroshima þegar kjarnorkusprengjan féll á borgina. Tilefnið orkar sterkt á áhorfandann og þá ekki síst sú staðreynd að móðirin, sem er kóresk að uppruna, hélt þessari reynslu leyndri fyrir dætrum sínum, sem eru aldar upp í Bandaríkjunum, áratugum saman. Þetta kemur fram í hljóðupptöku af frásögn móðurinnar og systur listakonunnar sem fylgir verkinu. Innsetningin er sett upp eins og hvíthreinsaður minjagripamarkaður með bakherbergi sem athvarf minninga um alla þá sem létu lífið í sprengingunni. Hún er einnig hús minninga sýningargesta sem er boðið að taka þátt í verkinu og minnast horfinna ástvina. Verkið vekur spurningar um kúgun og skömm um leið og það býður heilun.

Hlutverk sýningarstjórans

Sýningin Að rekja brot  er hugarfóstur sýningarstjórans Daríu Sól Andrews sem er íslensk-bandarísk og menntuð í sýningargerð frá Stokkhólmi. Með vali sínu á verkum og listamönnum varpar hún fram spurningum um samfélagslega knýjandi málefni er snúa að uppgjöri við arfleifð nýlendustefnunnar og áhrif hennar á einstaklinga og samfélög í samtímanum. Daríu Sól hefur tekist einstaklega vel upp með val á verkum og listamönnum sem þrátt fyrir að vera ólík að formi og gerð búa yfir sameiginlegu leiðarstefi. Vandað er til uppsetningar á verkunum, sem fá svigrúm í rýminu og áhorfandinn andrými til að meðtaka þau hvert fyrir sig sem og erindi hvers listamanns. Að rekja brot er fengur inn í flóru myndlistarsýninga á Íslandi, bæði vegna inntaks verkanna, og gæða þeirra og vel heppnaðrar uppsetningar.


Listamenn: Kathy Clark, Sasha Huber, Hugo Llanes, Frida Orupabo, Inuuteq Storch, Abdullah Qureshi
Sýningarstjórn: Daría Sól Andrews
Sýningarstaður: Gerðarsafn, Kópavogi
Sýningartímabil: 2. febrúar – 21. maí 2023
Kjósa
1
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

„Á ekki möguleika á að fá réttláta málsmeðferð“
2
Fréttir

„Á ekki mögu­leika á að fá rétt­láta máls­með­ferð“

Nauðg­un­ar­kær­an var felld nið­ur, en um­boðs­mað­ur Al­þing­is tek­ur und­ir að­finnsl­ur við rann­sókn lög­reglu, varð­andi at­riði sem hefðu getað skipt máli við sönn­un­ar­mat. Eft­ir at­hug­un á máli Guðnýj­ar S. Bjarna­dótt­ur sendi um­boðs­mað­ur Al­þing­is einnig rík­is­sak­sókn­ara ábend­ingu varð­andi varð­veislu gagna í saka­mál­um og árétt­aði mik­il­vægi þess að ákær­andi hafi öll gögn und­ir hönd­um þeg­ar hann tek­ur af­stöðu.
Komst loks í átröskunarmeðferð þegar veikindin voru orðin alvarleg
5
Viðtal

Komst loks í átrösk­un­ar­með­ferð þeg­ar veik­ind­in voru orð­in al­var­leg

El­ín Ósk Arn­ars­dótt­ir ákvað 17 ára að fara í „sak­laust átak“ til að létt­ast en missti al­gjör­lega tök­in og veikt­ist al­var­lega af átrösk­un. Hún lýs­ir bar­áttu sinni, ekki ein­ung­is við lífs­hættu­leg­an sjúk­dóm held­ur líka brot­ið heil­brigðis­kerfi þar sem fólk fær ekki hjálp fyrr en sjúk­dóm­ur­inn er orð­inn al­var­leg­ur, en dán­ar­tíðni vegna hans er sú hæsta á með­al geð­sjúk­dóma.

Mest lesið í mánuðinum

Forsprakki útifundar játaði fjárdrátt á leikskólanum Klettaborg
1
Fréttir

Forsprakki úti­fund­ar ját­aði fjár­drátt á leik­skól­an­um Kletta­borg

Sig­fús Að­al­steins­son, stofn­andi hóps­ins Ís­land - þvert á flokka, sem stend­ur fyr­ir úti­fund­um um hæl­is­leit­end­ur, ját­aði á sig fjár­drátt frá leik­skól­an­um Kletta­borg þeg­ar hann var for­stöðu­mað­ur þar. Hann vill ekki dæma hvort brot af því tagi séu nógu al­var­leg til að inn­flytj­end­ur sem gerð­ust sek­ir um þau ætti að senda úr landi.
Einhverfir á vinnumarkaði: Starfsmannaskemmtanir bara ólaunuð yfirvinna
5
Úttekt

Ein­hverf­ir á vinnu­mark­aði: Starfs­manna­skemmt­an­ir bara ólaun­uð yf­ir­vinna

Í at­vinnu­aug­lýs­ing­um er gjarn­an kraf­ist mik­illa sam­skipta­hæfi­leika, jafn­vel í störf­um þar sem þess ekki er þörf. Þetta get­ur úti­lok­að fólk, til að mynda ein­hverfa, sem búa yf­ir öðr­um mik­il­væg­um styrk­leik­um. Bjarney L. Bjarna­dótt­ir gerði tíma­mót­a­rann­sókn á þessu og legg­ur áherslu á að at­vinnu­rek­end­ur efli fötl­un­ar­sjálfs­traust.
Drengir kvörtuðu undan kennara og var meinað að sitja kennslustundir
6
Úttekt

Dreng­ir kvört­uðu und­an kenn­ara og var mein­að að sitja kennslu­stund­ir

Tólf ára gaml­ir dreng­ir leit­uðu til skóla­stjóra vegna meints of­beld­is af hálfu kenn­ara. Í kjöl­far­ið var þeim mein­að að sitja kennslu­stund­ir hjá kenn­ar­an­um. Ann­ar baðst af­sök­un­ar eft­ir tvær vik­ur og fékk þá að koma aft­ur í tíma. Hinn sætti út­skúf­un í tvo mán­uði, áð­ur en skól­an­um var gert að taka dreng­inn aft­ur inn í tíma. For­eldr­ar drengs­ins segja kerf­ið hafa brugð­ist barn­inu og leit­uðu að lok­um til lög­reglu.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár