Bjór er lífsgleði og félagsskapur er yfirskriftin á viðtali sem birtist í jólablaði samtaka danskra bjór- og gosdrykkjaframleiðenda við framkvæmdastjórann, Nick Hækkerup. Bryggeriforeningen, eins og samtökin heita, voru stofnuð árið 1899 og starfsmenn félaga innan samtakanna eru um 50 þúsund, víðs vegar um heim, þar af 4.600 í Danmörku.
Það er kannski ekki að undra að framkvæmdastjórinn tengi framleiðslu vinnuveitenda sinna við jákvæðni í lífinu, hverjum þykir jú sinn fugl fagur. Það sem ýmsum þykir athyglisvert í þessu sambandi er að umræddur framkvæmdastjóri er fyrrverandi heilbrigðisráðherra Danmerkur.
Nick Hækkerup er fæddur árið 1968, lögfræðingur frá Hafnarháskóla og með doktorspróf í Evrópu- og þjóðarétti. Hann gekk ungur til liðs við flokk sósíaldemókrata og varð borgarstjóri í Hillerød árið 2000 (þau sem við köllum bæjar-eða sveitarstjóra heita borgarstjórar í Danmörku). Hann varð þingmaður árið 2007 og sat á þingi til ársins 2022. Gegndi embættum ráðherra dómsmála, varnarmála, viðskipta- og Evrópumála, í ríkisstjórnum Helle Thorning-Schmidt og Mette Frederiksen. Síðast en ekki síst var Nick Hækkerup ráðherra heilbrigðismála og forvarna frá júlí 2019 til maí 2022 en sagði þá af sér til að setjast í framkvæmdastjórastól samtaka bjór- og gosdrykkjaframleiðenda.
„Í áðurnefndu viðtali sagði Nick Hækkerup að bjór sé síður en svo óhollur, í hófi. Nú verði bjórbransinn að hætta að beygja sig fyrir hreintrúarfólki og heilbrigðispostulum“
Í áðurnefndu viðtali sagði Nick Hækkerup að bjór sé síður en svo óhollur, í hófi. Nú verði bjórbransinn að hætta að beygja sig fyrir hreintrúarfólki og heilbrigðispostulum sem líti á allt út frá einhverju mælanlegu, þyngd og tommustokkskvarða. „Það eru nefnilega líka lífsgæði sem ekki verða metin með þessu móti, ástin á börnum okkar, gleðin við að ganga um í náttúrunni. Ánægjan af að fá sér bjór með vinnufélögum, eða foreldrum annarra barna í sumarbústaðnum. Gleði og sorg eru ekki mælanleg með tommustokkskvarðanum.“ Þegar blaðamaðurinn spurði hverja hann ætti við þegar hann nefndi hreintrúarfólkið og heilbrigðispostulana sagði Nick Hækkerup að það væru ýmis samtök sem kenndu sig við heilbrigðan og hollan lífsstíl, og heilbrigðisyfirvöld. „Fullyrðingar um að allt umfram 10 áfengiseiningar á viku ( í einni 12% rauðvínsflösku eru 6-7 einingar, í ½ lítra dós af 6% bjór eru 2 einingar) séu hættulegar byggja ekki á staðreyndum.“ Framkvæmdastjórinn dró síðan fram blað með niðurstöðum fjölmargra rannsókna á samhengi áfengisneyslu og heilsufars. Þar segir að dagleg neysla 1 til 3 eininga áfengis sé ekki skaðleg heilsunni. „Við þetta bætist svo lífsgæðin og gleðin. Semsagt: Bjór er lífsgleði, bjór er félagsskapur, bjór er hluti dönsku þjóðarsálarinnar,“ sagði Nick Hækkerup og bankaði með kúlupennanum í skrifborðið.
Ráðlagt að drekka minna
Nick Hækkerup nefndi í viðtalinu áðurnefndar 10 áfengiseiningar á viku. Með þessari tölu vísaði hann til ráðlegginga Sundhedsstyrelsen (stofnun hliðstæð íslenska Landlæknisembættinu) frá því snemma á síðasta ári.
Þar er mælt með að hver einstaklingur, eldri en 18 ára, drekki ekki meira en 10 áfengiseiningar á viku, og ekki meira en 4 einingar á einum og sama deginum. Í þessu fólust umtalsverðar breytingar frá leiðbeiningunum sem gefnar voru út árið 2010. Þar var mælt með að karlar drykkju ekki meira en 14 einingar vikulega og konur að hámarki 7 einingar. Eldri leiðbeiningar höfðu hljóðað upp á 21 vikulega einingu fyrir karla og 14 fyrir konur.
Breytingin er mikil og í nýju leiðbeiningunum er það nýmæli að ráðlagt hámark er það sama fyrir konur og karla.
800 þúsund Danir drekka of mikið
Í skýrslu frá danska krabbameinsfélaginu (Kræftens Bekæmpelse) sem var gefin út árið 2020 kom fram að 800 þúsund Danir drykkju of mikið, miðað við þáverandi leiðbeiningar Sundhedsstyrelsen, áðurnefndar 14 vikulegar einingar fyrir karla og 7 fyrir konur. Samkvæmt nýju leiðbeiningunum um æskilegt hámark væri talan langtum hærri en 800 þúsund. Í skýrslunni segir að hver Dani, eldri en 18 ára, drekki að jafnaði 9,5 lítra af hreinum vínanda á ári hverju. Árlega látast að minnsta kosti 1.800 Danir úr krabbameini sem rekja má til áfengisneyslu og 1.200 til viðbótar af völdum annarra sjúkdóma sem tengjast ofneyslu áfengis, segir í skýrslu danska krabbameinsfélagsins.
Aukin áfengisneysla ungmenna veldur áhyggjum
Dönsk ungmenni byrja fyrr að neyta áfengis en jafnaldrar þeirra í öðrum löndum Evrópu og drekka jafnframt meira.
Í skýrslu Sundhedsstyrelsen frá árinu 2020 kemur fram að á fyrstu 16 árum þessarar aldar hafi dregið úr áfengisneyslu danskra ungmenna en síðan hafi neyslan aukist á ný. Árið 2018 lagði Sundhedsstyrelsen fram tillögur um að aldursmörk til áfengiskaupa yrðu hækkuð í 18 ár. Samkvæmt núgildandi lögum mega ungmenni sem náð hafa 16 ára aldri kaupa bjór og vín, svokölluð skot, allt að 16,5% styrkleika. Í framhaldi af þessum tillögum Sundhedsstyrelsen lagði þáverandi ríkisstjórn Mette Frederiksen (2015 -2019) fram tillögur um að hækka áfengiskaupaaldurinn í 18 ár. Ekki náðist samstaða um þetta á danska þinginu.
Í stjórnarsáttmála núverandi ríkisstjórnar er kveðið á um að stjórnin hafi forystu um forvarnaraðgerðir sem miðist að því að draga úr neyslu ungmenna á áfengi. Blaðamaður Politiken spurði Sophie Løhde heilbrigðisráðherra hvort stjórnin ætlaði sér að hækka áfengiskaupaaldurinn í 18 ár. Ráðherrann svaraði ekki spurningunni en vísaði á stjórnarsáttmálann.
Ulrik Becker, læknir og sérfræðingur í áfengistengdum sjúkdómum, sem sat í nefndinni sem lagði til að áfengiskaupaaldurinn yrði hækkaður, sagði það mikil vonbrigði að það hefði ekki náðst. „Í Bandaríkjunum er áfengiskaupaaldur víðast hvar 21 ár, og það er ekki tilviljun. Það er samhengi milli mikillar áfengisneyslu á unga aldri og áfengisvandamálum síðar á ævinni. Það er ekki fyrr en um tvítugsaldurinn, 20- 21 árs, að heilinn er nægilega þroskaður til að umgangast áfengi,“ sagði Ulrik Becker í viðtali við Politiken.
Ulrik Becker sagði í áðurnefndu viðtali að það væri langhlaup að breyta siðum og venjum tengdum áfengi. „Við sjáum þó breytingar, fyrir 20-30 árum var það siður í mörgum fyrirtækjum að byrja vinnudaginn á morgunsnafs, þetta heyrir nánast sögunni til.“ Og bætti við: „Það er athyglisvert að hugsa til þess að ef áfengi yrði fundið upp í dag yrði ekki leyfilegt að selja það.“ Þarna vísar Ulrik Becker til talna um dauðsföll af völdum áfengis.
Aukin umræða og kvikmyndin Druk
Umræður um áfengi, ekki síst unglingadrykkju, hefur aukist mikið í Danmörku á allra síðustu árum. Í kvikmyndinni Druk (Mátulegir), sem frumsýnd var árið 2020, segir frá fjórum vinnufélögum, kennurum í menntaskóla. Útgangspunktur myndarinnar er að manneskjan sé fædd með of lítið alkóhólmagn í blóðinu og vinirnir ákveða að kanna hvort þetta sé rétt. Efni myndarinnar skal ekki rakið hér en myndin vakti mikla athygli og hefur fengið mikla aðsókn. Í mörgum dönskum framhaldsskólum fóru fram, eftir að myndin var frumsýnd, miklar umræður um áfengi og áfengisneyslu. Áðurnefndur Ulrik Becker telur slíka umræðu af því góða og segist sannfærður um að myndin veki marga til umhugsunar.
Athugasemdir