Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 4 árum.

Sigmundur reynir aftur að biðja Geir afsökunar

Sig­mund­ur Dav­íð Gunn­laugs­son legg­ur fram til­lögu á Al­þingi um að þing­ið biðji Geir Haar­de af­sök­un­ar á Lands­dóms­mál­inu, þar sem Geir var dæmd­ur fyr­ir að brjóta gegn stjórn­ar­skrá.

Sigmundur reynir aftur að biðja Geir afsökunar
Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Þingmenn Miðflokksins vilja að Alþingi biðjist afsökunar á þeim lið uppgjörsins við hrunið sem fólst í ákæru gegn forsætisráðherra fyrir stórfellt gáleysi. Mynd: Geirix / Pressphotos

Alþingi biður Geir H. Haarde, fyrrverandi forsætisráðherra, afsökunar á því að hann var sóttur til saka fyrir að brjóta gegn lögum um ráðherraábyrgð í aðdraganda bankahrunsins, ef tillaga Sigmudar Davíðs Gunnlaugssonar, formanns Miðflokksins, verður samþykkt á Alþingi. Að auki verðskuldi Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, Árni M. Mathiesen og Björgvin G. Sigurðsson einnig afsökunarbeiðni af hálfu Alþingis.

Sigmundur Davíð lagði fram sömu þingsályktunartillögu árið 2017. Tillagan „um óréttmæti málshöfðunar Alþingis gegn ráðherrum og afsökunarbeiðni“ er studd af öllum þingmönnum Miðflokksins, auk fjögurra í Sjálfstæðisflokknum: Brynjari Níelssyni, Páli Magnússyni, Óla Birni Kárasyni og Ásmundi Friðrikssyni. Þar segir að Alþingi álykti að „rangt hafi verið að leggja fram tillögu til þingsályktunar um málshöfðun gegn ráðherrum“ og að „viðkomandi ráðherrar verðskuldi afsökunarbeiðni vegna þessa“.

Dæmdur fyrir brot gegn stjórnarskrá

Geir eftir dóminnForsætisráðherrann fyrrverandi sagði að dómur Landsdóms væri „sprenghlægilegur“.

Geir Haarde var dæmdur af fjölskipuðum Landsdómi, sem samsettur var af fimm hæstaréttardómurum með lengstan starfsaldur, dómstjóranum í Reykjavík, fulltrúa lagadeildar Háskóla Íslands og átta fulltrúum kjörnum af Alþingi. Hann var sýknaður af þremur ákæruliðum, en dæmdur án refsingar fyrir að „hafa af stórfelldu gáleysi látið farast fyrir að halda ráðherrafundi um mikilvæg stjórnarmálefni eins og fyrirskipað er í 17. gr. stjórnarskrárinnar, þrátt fyrir að honum hlaut að vera ljós sá háski, sem vofði yfir bankakerfinu og þar með heill ríkisins, eins og nánar greinir hér að framan, með þeim afleiðingum að ekki var um þau málefni fjallað á vettvangi ríkisstjórnarinnar.“

Í ákærunni var því lýst að Geir hefði ekki fylgt eftir stjórnarskrárbundnum skyldum og verklagi forsætisráðherra þegar vitneskja var komin fram innan stjórnmála- og embættiskerfisins um að bankakerfið rambaði á barmi gjaldþrots. „Á þessu tímabili var lítið fjallað á ráðherrafundum um hinn yfirvofandi háska, ekki var fjallað formlega um hann á ráðherrafundum og ekkert skráð um þau efni á fundunum.“

„Ekki var tilefni til ákæru“

Í þingsályktunartillögu Sigmundar og hinna þingmannanna eru fern rök tekin til. „Niðurstaða landsdóms sýnir að ekki var tilefni til ákæru,“ segir þar. „Ekki hefur verið gætt samræmis við beitingu laga um landsdóm þar eð lögunum hefur ekki verið beitt í öðrum tilvikum er varða stjórnmálalegar ákvarðanir og aðgerðir sem stefnt hafa hagsmunum ríkisins í hættu,“ segir einnig.

Þá segja þingmennirnir að ákæra Alþingis hafi verið ákvörðuð eftir flokkspólitískum línum, en í atkvæðagreiðslu Alþingis árið 2011 voru þau Ingibjörg Sólrún Gísladóttir utanríkisráðherra, Björgvin G. Sigurðsson viðskiptaráðherra og Árni M. Mathiesen fjármálaráðherra, ekki ákærð.

Í fjórða lagi segir í tillögunni: „Lýðræðislegu stjórnarfari landsins stendur ógn af því ef reynt er að fá starfandi eða fyrrverandi stjórnmálamenn dæmda til fangelsisvistar vegna pólitískra aðgerða eða aðgerðaleysis án þess að um hafi verið að ræða ásetning um brot.“

Stóru íslensku viðskiptabankarnir þrír urðu gjaldþrota í október 2008. Mörgum mánuðum áður var þó vitneskja um vanda þeirra. Þannig funduðu Geir, Ingibjörg Sólrún og Árni Mathiesen með Davíð Oddssyni seðlabankastjóra til dæmis um vandann 7. febrúar 2008.

Síðar kom í ljós að margir starfsmenn bankanna og jafnvel stjórnmálamenn seldu skuldabréf sín og hlutabréf tengd bönkunum á þeim mánuðum sem liðu, á meðan aðrir höfðu ekki upplýsingar um vandann. 

Lögin enn ekki endurskoðuð

Lög um landsdóm og ráðherraábyrgð eru að norrænni fyrirmynd og voru lögleidd á Alþingi í tíð Bjarna Benediktssonar eldri, fyrrverandi formanni Sjálfstæðisflokksins, þegar hann var dómsmálaráðherra, árið 1963.

Lögin hafa enn ekki verið endurskoðuð þótt slíkt hafi verið á dagskrá um áratugaskeið. Ríkisstjórnin tilkynnti þá fyrirætlun sína í janúar síðastliðnum að ljúka endurskoðuninni. 

„Endurskoðun laganna mun meðal annars taka til skýrleika refsiákvæða um embættisbrot, aðdraganda ákæru, svo sem frumkvæði að rannsókn á embættisfærslum, umgjörð máls og hlutverk þingnefnda í því sambandi, og skipan Landsdóms. Forsætisráðherra mun í samráði við dómsmálaráðherra fela sérfræðingi að leiða vinnuna og standa vonir til þess að henni verði lokið á haustmánuðum,“ sagði í tilkynningunni.

Geir Haarde kærði niðurstöðu og málsmeðferð Lansdóms til Mannréttindadómstóls Evrópu, en tapaði málinu.

Skipuðu Geir sendiherra

Málefni Geirs og Sigmundar komu til tals í umræðum þingmanna á barnum Klaustri í nóvember 2018. Þar sagðist meðflutningsmaður og samflokksmaður Sigmundar, Gunnar Bragi Sveinsson, fyrrverandi utanríkisráðherra, hafa skipað Geir Haarde sendiherra í Washington fyrir Íslands hönd árið 2014, gegn því að hann yrði sjálfur skipaður sendiherra með stuðningi Bjarna Benediktssonar, formanni Sjálfstæðisflokksins. Á upptökunni segist Sigmundur hafa rætt við Bjarna um málið, fylgt því eftir og fundað með Guðlaugi Þór Þórðarsyni, þá utanríkisráðherra. Loks sagðist Gunnar Bragi hafa skipað fyrrverandi þingmann Vinstri grænna, Árna Þór Sigurðsson, sendiherra á sama tíma til þess að dreifa athyglinni frá skipun Geirs.

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.

Mest lesið

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Hann var búinn að öskra á hjálp
1
Viðtal

Hann var bú­inn að öskra á hjálp

Hjalti Snær Árna­son hvarf laug­ar­dag­inn 22. mars. For­eldr­ar hans lásu fyrst um það í frétt­um að hans væri leit­að í sjón­um, fyr­ir það héldu þau að hann væri bara í göngu­túr. En hann hafði lið­ið sál­ar­kval­ir, það vissu þau. Móð­ir Hjalta, Gerð­ur Ósk Hjalta­dótt­ir, lýs­ir því hvernig ein­hverf­ur son­ur henn­ar gekk á veggi allt sitt líf, og hvernig hann veikt­ist svo mik­ið and­lega að þau voru byrj­uð að syrgja hann löngu áð­ur en hann var dá­inn.

Mest lesið í mánuðinum

Forsprakki útifundar játaði fjárdrátt á leikskólanum Klettaborg
3
Fréttir

Forsprakki úti­fund­ar ját­aði fjár­drátt á leik­skól­an­um Kletta­borg

Sig­fús Að­al­steins­son, stofn­andi hóps­ins Ís­land - þvert á flokka, sem stend­ur fyr­ir úti­fund­um um hæl­is­leit­end­ur, ját­aði á sig fjár­drátt frá leik­skól­an­um Kletta­borg þeg­ar hann var for­stöðu­mað­ur þar. Hann vill ekki dæma hvort brot af því tagi séu nógu al­var­leg til að inn­flytj­end­ur sem gerð­ust sek­ir um þau ætti að senda úr landi.
Hann var búinn að öskra á hjálp
4
Viðtal

Hann var bú­inn að öskra á hjálp

Hjalti Snær Árna­son hvarf laug­ar­dag­inn 22. mars. For­eldr­ar hans lásu fyrst um það í frétt­um að hans væri leit­að í sjón­um, fyr­ir það héldu þau að hann væri bara í göngu­túr. En hann hafði lið­ið sál­ar­kval­ir, það vissu þau. Móð­ir Hjalta, Gerð­ur Ósk Hjalta­dótt­ir, lýs­ir því hvernig ein­hverf­ur son­ur henn­ar gekk á veggi allt sitt líf, og hvernig hann veikt­ist svo mik­ið and­lega að þau voru byrj­uð að syrgja hann löngu áð­ur en hann var dá­inn.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Innflytjendur á Íslandi
Samtal við samfélagið#15

Inn­flytj­end­ur á Ís­landi

Ís­land hef­ur tek­ið um­tals­verð­um breyt­ing­um und­an­farna ára­tugi. Eft­ir að hafa löng­um ver­ið eitt eins­leit­asta sam­fé­lag í heimi er nú svo kom­ið að nær fimmti hver lands­mað­ur er af er­lendu bergi brot­inn. Inn­flytj­end­ur hafa auðg­að ís­lenskt sam­fé­lag á marg­vís­leg­an hátt og mik­il­vægt er að búa þannig um hnút­ana að all­ir sem hing­að flytja geti ver­ið virk­ir þátt­tak­end­ur á öll­um svið­um mann­lífs­ins. Til að fræð­ast nán­ar um inn­flytj­enda hér­lend­is er í þess­um þætti rætt við Dr. Löru Wil­helm­ine Hoff­mann, nýdoktor við Menntavís­inda­svið Há­skóla Ís­lands, þar sem hún tek­ur þátt í verk­efn­inu “Sam­an eða sundr­uð? Mennt­un og fé­lags­leg þátt­taka flótta­barna og -ung­menna á Ís­landi.” Hún starfar einnig sem stunda­kenn­ari við Há­skól­ann á Ak­ur­eyri og Há­skól­ann á Bif­röst. Sjálf er Lara þýsk en rann­sókn­ir henn­ar hverf­ast um fólks­flutn­inga, dreif­býli, tungu­mál og list­ir en hún varði doktors­rit­gerð sína í fé­lags­vís­ind­um við Há­skól­ann á Ak­ur­eyri ár­ið 2022. Tit­ill doktors­rit­gerð­ar­inn­ar er „Að­lög­un inn­flytj­enda á Ís­landi: Hug­læg­ar vís­bend­ing­ar um að­lög­un inn­flytj­enda á Ís­landi byggð­ar á tungu­máli, fjöl­miðla­notk­un og skap­andi iðk­un.“ Guð­mund­ur Odds­son pró­fess­or í fé­lags­fræði við HA ræddi við Löru en í spjalli þeirra var kom­ið inn á upp­lif­un inn­flytj­enda af inn­gild­ingu, hlut­verk tungu­máls­ins, stærð mál­sam­fé­laga, sam­an­burð á Ís­landi og Fær­eyj­um og börn flótta­fólks.

Mest lesið undanfarið ár