Bresk stjórnvöld tilkynntu í vikunni að þau hygðust skilgreina breska aðgerðasinnahópinn „Palestine Action“ sem hryðjuverkasamtök. Er það gert í kjölfar þess að félagar hans brutust inn í herstöð breska flughersins í Oxfordskíri og unnu skemmdarverk á flugvélum með málningarúða.

Það er þó ekki aðeins breskt baráttufólk fyrir málstað Palestínu sem veldur fjaðrafoki um þessar mundir.

Þingkonunni Rósu Guðbjartsdóttur blöskraði framganga mótmælenda sem veifuðu palestínska fánanum á Austurvelli 17. júní síðastliðinn. Hún kvað það „óboðlegt“ að hópar fólks kæmu saman á þessum degi við hátíðarhöld við Alþingishúsið og veifuðu „fána annars lands“ og hrópaði „ókvæðisorð að ráðamönnum og öðrum viðstöddum.“ Hún sagði mótmælendur hafa sýnt þjóðhátíðardeginum og þjóðfána Íslendinga „mikla vanvirðingu“ og spurði: „Eigum við bara að láta slíkt viðgangast?“

Kænska í stað yfirgangs

Í október 2019 príluðu aðgerðasinnar á vegum umhverfisverndarsamtakanna „Extinction Rebellion“ upp á þak lestar á stoppistöðinni „Canning Town“ í neðanjarðarlestarkerfi Lundúna. Var uppátækinu ætlað að vekja athygli á hamfarahlýnun. En í stað þess að vinna málstað sínum brautargengi uppskáru aðgerðasinnarnir reiði farþega lestarkerfisins.

Fólk á brautarpallinum veittist að jakkafataklæddum aðgerðasinnunum. „Ég þarf að komast í vinnuna – ég þarf að brauðfæða börnin mín,“ hrópaði kona um leið og mennirnir voru dregnir niður af þakinu með valdi.

Breskur almenningur var engu óvægnari í afstöðu sinni. Aðeins 13 prósent fólks sagðist hafa samúð með aðgerðasinnunum en 63 prósent sögðust hafa samúð með farþegunum.

Kunningi minn, sem ólst upp í hverfinu, einu því fátækari í London, sagði glottandi: „Þessir menn hafa greinilega aldrei komið til Canning Town.“

Extinction Rebellion reyndi að réttlæta truflanir á lestarkerfinu í London með því að líkja aðgerðasinnum sínum við Rosu Parks. Samlíkingin féll í grýttan jarðveg. „Afsakið,“ svaraði Twitter notandi. „Eruð þið að leggja að jöfnu hóp af hvítum, millistéttar karlmönnum, sem raska almenningssamgöngum í fátæku verkamannahverfi þar sem minnihlutahópar búa, við konu sem var brautryðjandi í baráttu blökkufólks fyrir að vera álitið manneskjur?“

Talsmaður Extinction Rebellion baðst að endingu afsökunar á framgöngu aðgerðasinna í Canning Town. Í lok árs 2022 var tilkynnt um að samtökin hygðust breyta um stefnu. Skipuleggjendur viðurkenndu að baráttuaðferðir þeirra hefðu ekki skilað tilætluðum árangri og í stað þess að valda truflunum í samfélaginu með beinum aðgerðum hygðust samtökin einbeita sér að því að vinna að samstöðu og berjast fyrir málstaðnum af kænsku í stað yfirgangs.

Réttum megin við almenningsálitið

„Eigum við bara að láta slíkt viðgangast?“ spyr Rósa Guðbjartsdóttir.

Svarið er já.

Rétturinn til að mótmæla er ein af grunnstoðum lýðræðisins. Það á alltaf að hringja viðvörunarbjöllum þegar látið er í veðri vaka að honum þurfi að setja skorður, hvort sem um ræðir kveinstafi þingmanns eða hvatvísa notkun á hryðjuverkastimplinum.

En þótt mótmælendum eigi að leyfast að gera hvað sem þeim dettur í hug innan ramma laganna þýðir það ekki að mótmælendur eigi endilega að láta það eftir sér.

Mótmælin á 17. júní fóru fyrir brjóstið á fleirum en Rósu Guðbjartsdóttur. Fjölmiðlamaðurinn Egill Helgason sagðist í færslu á Facebook „sannarlega meðvitaður um þá hryllilegu glæpi sem eru framdir gegn Palestínumönnum, sprengjuregni, fjöldamorðum, skipulögðu hungri.“ Hann sagði baráttufólk þó þurfa að „hafa einhverja strategíu – hugmyndir um hvernig má vinna málstaðnum fylgi.“ Efaðist hann um að rétta aðferðin væri sú „að standa á Austurvelli á þjóðhátíðinni, veifa Palestínufánum og hrópa.“

Það er ekki nóg að vera réttum megin sögunnar þegar kemur að málstað. Eins og ógöngur Extinction Rebellion í Canning Town sýna er einnig mikilvægt að vera réttum megin við almenningsálitið þegar mótmælt er.

Samstaða með Palestínu er of mikilvægur málstaður til að gagnrýnisraddir séu hunsaðar. Skipuleggjendur hljóta að þurfa að spyrja sig hvort mótmælin á Austurvelli á 17. júní hafi unnið málstaðnum fylgi eða valdið honum skaða.