Þessi grein birtist fyrir rúmlega 10 mánuðum.

79 ár frá frelsun Auschwitz: 245 þúsund fórnarlömb helfararinnar enn á lífi

79 ár frá frelsun Auschwitz: 245 þúsund fórnarlömb helfararinnar enn á lífi
Hluti fanganna fer í síðasta sinn út um hliðið alræmda, þar sem stóð Arbeit macht frei, eða Vinnan mun gera yður frjáls.

Í dag, 27. janúar 2024, eru 79 ár síðan 332. riffladeild 60. hers Sovétríkjanna hrakti þýskar varnarsveitir burt frá þremur smáþorpum í suðurhluta Póllands, nánar tiltekið í Slesíu, sem Hitlers-Þýskaland hafði innlimað haustið 1939. Þorpin hétu Monowitz, Birkenau og Auschwitz og stóðu í þéttum hnapp við ána Sola.

Hinn Rauði her Sovétríkjanna hóf þann 12. janúar mikla sókn við og yfir ána Vislu og fátt varð um varnir hjá Þjóðverjum. Þann 17. janúar tóku hersveitir Georgí Sjúkovs marskálks Varsjá, sem þá var lítið annað en rjúkandi rústir, og tveim dögum seinna sendi Sjúkov sína menn inn í Łódź sem Þjóðverjar kölluðu Lemberg. Og um sama leyti ruddist 60. herinn í suðri inn í Slesíu undir æðstu stjórn Ívans Konévs marskálks.

Sovéskar stríðskonur með hluta barnanna sem enn voru á lífi í Auschwitz.

Enn voru varnir Þjóðverja í molum en þó svolítið farnar að styrkjast svo það kostaði líf 231 dáta úr 332. riffladeildinni að reka þýska varnarliðið burt frá litlu þorpunum þremur við Sola þann 27. janúar.

Óbreyttir dátar riffladeildarinnar vissu ekki til þess að neitt væri merkilegt við þessi litlu þorp og þeir ráku því upp stór augu þegar þeir fóru að svipast um síðdegis þennan dag og gengu fram á fangabúðir þar sem illa leiknar manneskjur stóðu þegjandi bak við gaddavírsgirðingar.

Allir fangaverðir voru greinilega flúnir en fanganir voru greinilega svo illa á sig komnir að þeir höfðu ekki megnað að hafa sig út úr girðingunum. Margir voru svo máttfarnir að þeir máttu sig varla hreyfa.

Fjölmörg börn voru á meðal þeirra.

Nú á dögum þekkja allir nafnið Auschwitz en við búðir í því þorpi eru útrýmingar- og þrælkunarbúðir í þorpunum þremur allar kenndar.

60.000 manns höfðu verið í Auschwitz þegar sókn Rauða hersins hófst þann 12. en meiriparti fanganna var þá smalað saman í sannkallaða „dauðagöngu“ vestur á bóginn til Þýskalands.

Eftir í Auschwitz urðu 6.000 manns sem 332. rifflasveitin frelsaði þennan dag en töluvert mörg þeirra voru reyndar svo illa haldin af hungri og sjúkdómum að þau dóu næstu daga. Í verksmiðjum IG Farben iðnveldisins í Monowitz fundust líka 800 illa haldnir þrælar enn á lífi.

Sovésku hermennirnir fundu í búðunum í Auschwitz og Birkenau 600 lík, jakkaföt á 370.000 manns, 837.000 kvenmannsflíkur og 7,7 tonn af mannshári.

Síðar var reiknað saman að meira en 1,1 milljónir manna höfðu dáið í Auschwitz.

Flest dóu í gasklefunum en öðrum var þrælkað út eða hreinlega myrt „með handafli“ af SS-vörðunum og öðru illþýði sem gætti fanganna. Langflest hinna látnu voru Gyðingar frá flestum löndum Evrópu en töluvert þó af Róma-fólki, pólskum og sovéskum stríðsföngum og samkynhneigðum.

Auschwitz hefur síðan orðið tákn fyrir þá ógnarlegu illsku sem getur búið í mannsálinni en þó um leið líka fyrir von og þolgæði því ótrúlega mörgum tókst að lifa af hryllingsvist sína í fangabúðunum og halda þó mennsku sinni óskertri.

En hve mörg þeirra sem lifðu af helförina gegn Gyðingum eru enn á lífi? Svo vill til að fyrr í mánuðinum kom út skýrsla þar sem niðurstöður rannsóknar á því eru birtar.

Það var sérstök stofnun sem tók að sér að rannsaka það en sú hefur verið að skoða og rannsaka kröfur sem samtök Gyðinga ætla að gera á hendur Þjóðverjum. Hér má lesa þessa skýrslu.

Nokkrir fanganna sem blöstu við sovésku dátunum 27. janúar 1945.

Þar eru talin saman öll sem telja má fórnarlömb helfararinnar.

Þá ekki aðeins þau sem lentu í útrýmingar- og fangabúðum heldur líka fólk sem var í felum á yfirráðasvæði Þjóðverja eða í liði skæruliða á hernumdum svæðum.

Jafnframt eru talin með öll börn, hversu ung sem þau voru og meira að segja líka börn sem voru í móðurkviði allt framtil uppgjafar Þjóðverja í byrjun maí 1945.

Þess vegna er yngsta fólkið á listanum fætt í blábyrjun ársins 1946.

En niðurstaðan er sem sagt sú að um 245.000 manns séu enn á lífi af fórnarlömbum helfararinnar.

Af þeim eru 60 prósent konur.

Langflest þeirra búa í Ísrael en skiptingin er þessi (hér eru nefnd þau lönd þar sem meira en 1,0 prósent eftirlifenda býr):

1.  Ísrael 48,7 prósent (119,300 einstaklingar)

2.  Bandaríkin 15,7 prósent

3.  Frakkland 8,9 prósent

4.  Þýskaland 5,8 prósent

5.  Rússland 7,4 prósent

6.  Úkraína 3,0 prósent

7.  Kanada 2,5 prósent

8.  Ungverjaland 1,4 prósent

9.  Ástralía 1,1 prósent

Þar næst koma Belarús, Ítalía, Holland, Bretland og Belgía.

Hér má sjá samantekt Washington Post um ýmsar niðurstöður skýrslunnar.

Það var oft glatt á hjalla hjá starfsfólki Auschwitz þegar það skrapp í sumarbústaðinn Solahütte.Solahütte var rúma 20 kílómetra frá Auschwitz. Myndin er tekin síðsumars eða snemma hausts 1944 þegar starfsfólk fékk helgarfrí frá mjög miklum önnum við að drepa ungverska Gyðinga.

Kjósa
14
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir (1)

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
  • VSE
    Virgil Scheving Einarsson skrifaði
    Þetta er vel skrifað fra þeim meistara er her Skrifar. Eg bjo i Bretlandi i 20 ar þar er venja föst að i Öllum skolum landsins er 1 Skoladagur tekin i að minnast Helfararinar i mali og mindum og Umfjöllun ekkert er annað a dagskra þan dag. Bretar vilja að þessi Hörmung gleimist ekki, lika er BBC riksisonvarpið me mindefni um Helförina og WW2. Einig fer Namsfolk i skolaferðir til Auschwitz og Birkenau og fl staða sem Nasistar Brendu Folk.
    Kvað er a Islandi arlega ekki neitt. Her var flokkur manna sem Klæddist SS Buningum a Sunnudögum. Þeir Gufuðu upp i striðslok og gengu i Sjalfstæðisflokk. Siðar eða-- 30 mars 1949 þekttu glöggir menn þa a Austurvelli með Borða um Handlegg og Gasgrimur og Eikarkilfur fra Sendiraði USA og Taragas sem þeir notuðu ospart a Folkið sem var a Austurvelli þann eftirmidag þar voru ekki Bara Sosialistar samankomnir, nei mikið af folki sem kom þar af forvitni var þar. Það er svartasti dagur i sögu Lyðveldisins. 1946 Hafði sami Flokkur sem Let Lemja Saklaust folk a Austurvelli, Fengið islenska Striðsglæpamenn Lausa ur fangelsum fyrir Hollustu við Hitler. Ljotur Atburður var er Hermann Jonasson þa Domsmalaraðherra let senda 40 Gyðinga mentaða vel ur landi, þeir enduðu allir i Utrimingabuðum Auschwitz og Birkenau. Það er Ævarandi sköm fyrir Island.
    Sem betur fer hefur verið ritað mikið um Islenska Nasista siðast Byr Islendindur Her
    Þar kemur fram að 1 Glæpamanna sem Rikistjornin fekk framseldan til Islands kom Leif
    Möller i Fangabuðir Nasista. Sa Raðherra sem fekk þa lausa, Sotti Fund þar sem Adolf Hitler kom fram 1936 i Þiskalandi
    Með honum var annar namsmaður i Þiskalandi a þeim arum Allabal siðar Bæjarstjori i Kopavogi. Svona voru menn Sjukir af Hugsjon Hitlers.
    4
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

„Við mætum í vinnuna til þess að sigra“
1
Á vettvangi

„Við mæt­um í vinn­una til þess að sigra“

Kona sem sit­ur á bið­stofu með fleira fólki er að grein­ast með heila­æxli og það þarf að til­kynna henni það. En það er eng­inn stað­ur sem hægt er að fara með hana á, til að ræða við hana í næði. Í ann­an stað er rætt við að­stand­end­ur frammi, fyr­ir fram­an sjálfsal­ann en þá fer neyð­ar­bjall­an af stað og hama­gang­ur­inn er mik­ill þeg­ar starfs­fólk­ið hleyp­ur af stað. Í fjóra mán­uði hef­ur blaða­mað­ur ver­ið á vett­vangi bráða­mót­tök­unn­ar á Land­spít­al­an­um og fylgst með starf­inu þar.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

„Hann sagðist ekki geta meir“
1
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
Svanhildur Hólm með áberandi minnsta reynslu af utanríkismálum
5
Fréttir

Svan­hild­ur Hólm með áber­andi minnsta reynslu af ut­an­rík­is­mál­um

Ljóst er að Svan­hild­ur Hólm, sendi­herra í Banda­ríkj­un­um, sker sig úr hópi koll­ega sinna frá Norð­ur­lönd­un­um hvað varð­ar tak­mark­aða reynslu á vett­vangi ut­an­rík­is­mála. Stjórn­skip­un­ar- og eft­ir­lits­nefnd bíð­ur enn svara frá ut­an­rík­is­ráðu­neyt­inu um vinnu­brögð ráð­herra við skip­un á sendi­herr­um í Banda­ríkj­un­um og Ítal­íu.

Mest lesið í mánuðinum

Leyniupptaka lýsir vinargreiða og hrossakaupum Bjarna og Jóns
1
Afhjúpun

Leyniupp­taka lýs­ir vin­ar­greiða og hrossa­kaup­um Bjarna og Jóns

Son­ur og við­skipta­fé­lagi Jóns Gunn­ars­son­ar þing­manns full­yrð­ir í upp­tök­um sem tekn­ar voru af manni sem sagð­ist vera fjár­fest­ir að Jón hafi sam­þykkt beiðni Bjarna Bene­dikts­son­ar um að þiggja sæti á lista gegn því að Jón kom­ist í að­stöðu til veita veiði­leyfi til Hvals hf. Það verði arf­leifð Jóns að tryggja Kristjáni Lofts­syni nán­um vini sín­um leyf­ið. Það sé hins veg­ar eitt­hvað sem eigi að fara leynt.
„Hann sagðist ekki geta meir“
2
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
Grunaði að það ætti að reka hana
3
Viðtal

Grun­aði að það ætti að reka hana

Vig­dís Häsler var rek­in úr starfi fram­kvæmda­stjóra Bænda­sam­tak­anna eft­ir að nýr formað­ur tók þar við fyrr á ár­inu. Hún seg­ir kosn­inga­vél Fram­sókn­ar­flokks­ins hafa ver­ið gang­setta til að koma hon­um að. Vig­dís ræð­ir brottrekst­ur­inn og rasísk um­mæli sem formað­ur Fram­sókn­ar­flokks­ins hafði um hana. Orð­in hafi átt að smætta og brjóta hana nið­ur. Hún seg­ist aldrei munu líta Sig­urð Inga Jó­hanns­son sömu aug­um eft­ir það.
Myndir af neyðarmóttöku sendar áfram: „Ekki myndir sem ég vildi sjá af sjálfri mér“
6
FréttirKynferðisbrot

Mynd­ir af neyð­ar­mót­töku send­ar áfram: „Ekki mynd­ir sem ég vildi sjá af sjálfri mér“

Lög­reglu var heim­ilt að senda mynd­ir sem tekn­ar voru af Guðnýju S. Bjarna­dótt­ur á neyð­ar­mót­töku fyr­ir þo­lend­ur kyn­ferð­isof­beld­is á verj­anda manns sem hún kærði fyr­ir nauðg­un. Þetta er nið­ur­staða Per­sónu­vernd­ar. Guðný seg­ir ótækt að gerend­ur í kyn­ferð­isaf­brota­mál­um geti með þess­um hætti feng­ið að­gang að við­kvæm­um mynd­um af þo­lend­um. „Þetta er bara sta­f­rænt kyn­ferð­isof­beldi af hendi lög­regl­unn­ar.“

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár