Fullu nafni heitir þessi bygging sem almennt gengur undir nafninu Regensen Collegium Domus Regiæ – ”Det kongelige Kollegium”. Íslendingar sem ætíð hafa leitast við að íslenska dönsk nöfn kalla húsið Garð, sumir jafnvel Gamla-Garð.

Garður var tekinn í notkun árið 1623, í stjórnartíð Kristjáns IV. Húsið skemmdist talsvert í stórbrunanum 1728 en var endurbyggt. Bogagöngin sem snúa að Købmagergade voru gerð á árunum 1906 -1909 til að létta á aukinni umferð um götuna. Sumir höfðu reyndar lagt til að Sívaliturn yrði fluttur, til að breikka götuna, kannski var sú hugmynd sett fram meira í gamni en alvöru.

Forréttindi með konungsbréfi

Árið 1579 þegar Hafnarháskóli var 100 ára skipaði Friðrik II, með sérstöku konungsbréfi, svo fyrir að 20 Íslendingar sem hygðu á nám við Hafnarháskóla og næðu inntökuprófum, fengju ókeypis vist á Garði meðan þeir lykju grunnnámi. Danir gátu ekki sótt um vist á Garði fyrr en þeir hefðu lokið eins til tveggja ára námi við skólann. Frá upphafi hefur verið pláss fyrir 100 nemendur á Garði, yfirleitt í tveggja manna herbergjum. Íslensku námsmennirnir höfðu rétt á að borða ókeypis í mötuneyti skólans, sem staðsett var við Nørregade. Matstofa þessi nefndist Klaustur, fæðið þótti nokkuð misjafnt og nemendur kölluðu mötuneytið „kannibalen“, mannætuna.

Þegar Garður var tekinn í notkun 1623 gilti enn skipun Friðriks II um forgang Íslendinga að ókeypis vist á Garði. 

Þegar Friðrik II gaf út áðurnefnt konungsbréf voru siðaskiptin nýlega yfirstaðin, lúterskan tekin við af kaþólskunni. Mikill skortur var á prestum til að boða hinn nýja sið í kirkjum á Íslandi en framan af öldum voru það fyrst og fremst prestar sem luku námi frá Hafnarháskóla.

Ekki bara synir hinna efnuðu    

Ákvörðun konungs gerði mörgum efnalitlum, en efnilegum, íslenskum piltum sem sýnt höfðu mikla námshæfileika kleift að komast til náms. Slíkt hefði annars verið ógerlegt. Rétt er að nefna að stúlkur fengu fyrst aðgang að háskólanum árið 1875, og vist á Garði var þeim ekki heimiluð fyrr en árið 1971. Garðsréttindi Íslendinga sem tóku gildi árið 1579, eins og áður sagði, voru afnumin árið 1918. Samtals munu að minnsta kosti 800 íslenskir námsmenn hafa búið á Garði. Flestir bjuggu þeir í álmunni sem snýr að Købmagergade. Margar frásagnir eru til af Íslendingum á Garði og snúast fæstar um bóklestur og kristilegt líferni. 

Mörg kunnugleg nöfn

Engin leið er í pistli sem þessum að geta allra þeirra Íslendinga sem bjuggu á Garði, en í þeim hópi voru meðal annars Jón Sigurðsson forseti, Guðmundur Kamban rithöfundur, Grímur Thomsen skáld, Jónas Hallgrímsson skáld og náttúrufræðingur, Grímur Thorkelin leyndarskjalavörður, Sigfús Blöndal bókavörður, Hannes Hafstein ráðherra og Finnur Magnússon prófessor. 

Listi þjóðþekktra Dana er vitaskuld miklu lengri en meðal þeirra má nefna Søren Gyldendal, bóksala og útgefanda, Niels Ryberg Finsen lækni og nóbelsverðlaunahafa, Kaj Munk prest og skáld, Jens Otto Krag forsætisráðherra, Simon Spies ferðamálafrömuð, Mogens Glistrup stjórnmálamann, Bente Klarlund lækni og prófessor og Sørine Gotfredsen prest.

Tíundi hver umsækjandi fær pláss

Margt hefur breyst síðan fyrstu háskólanemarnir báru pjönkur sínar inn á Garð árið 1623. Þá voru nemendur háskólans tiltölulega fámennur hópur en í dag eru nemendurnir rétt um 40 þúsund. Á sama tíma hefur fátt breyst á Garði, fyrir utan ýmiskonar tæknileg þægindi, rafmagn, heitt vatn og upphitun o.fl þessháttar. Íbúafjöldinn er enn í kringum 100, og einungis tíundi hluti þeirra, sem uppfylla búsetuskilyrðin, fær inni. Þótt margir stúdentagarðar taki Garði fram hvað varðar þægindi af ýmsu tagi er Garður eigi að síður toppurinn á kransakökunni, ef svo má að orði komast. Það eru ekki margar opinberar byggingar í Kaupmannahöfn sem geta státað sig af 400 árum, með sömu notkun og í upphafi. 

Fast haldið í siðina

Á Garði ríkja ýmsir siðir og venjur, sem íbúar halda fast í. Einn þessara siða, og kannski sá sem flestir hafa heyrt um,  tengist linditré sem stendur í bakgarðinum. Linditré hefur staðið þarna frá árinu 1785 og Lindin eins og það er kallað er verndarvættur Garðs og ár hvert er haldið upp á afmæli trésins í byrjun maí. Þá er hvítur hanski settur á eina grein trésins og allir sem búa á Garði safnast saman og taka í „höndina“ á trénu, bukka sig og beygja og votta með því trénu virðingu sína. Að þeirri athöfn lokinni er haldin hátíð í garðinum, kölluð lindarhátíð. Núverandi linditré var gróðursett árið 1952 og er önnur kynslóð, gasleki í lögnum í garðinum varð fyrsta trénu að aldurtila. 

Geymir merka sögu

Eins og minnst var á í upphafi þessa pistils lætur rauða múrsteinsbyggingin með bogagöngunum við Købmagergade ekki mikið yfir sér. Hún geymir þó merka sögu og Íslendingar sem beina sjónum sínum að Sívalaturni vita kannski ekki að við gluggana á annarri hæð, gegnt turninum hafa íslenskir námsmenn iðulega staðið og virt fyrir sér mannlífið fyrir utan. Í hópi námsmannanna eru margir sem sett hafa svip sinn á sögu íslensku þjóðarinnar.