Við Hlíðarenda í Reykjavík, á milli fótboltavallar og flugvallar, er risin blönduð byggð, íbúðir og atvinnurými á jarðhæðum á fimm reitum. Hluti íbúa er fluttur inn með Öskjuhlíðina í bakgarðinum og í göngufjarlægð frá miðborg Reykjavíkur.

Hverfið, þegar fullbyggt, mun rúma um 1.200 íbúðir, sem er álíka og meðalstórt sveitarfélag á íslenskan mælikvarða. Íbúafjöldinn á eftir að þrefaldast á næstu árum og enn á eftir að fylla atvinnurými sem mun spila lykilhlutverk í því að glæða hverfið lífi, gefa því sérstöðu, persónuleika og ýta undir sjálfbærni.

Um Hlíðarenda hefur margt verið sagt, heimili Valsmanna, kirkjujörð sem varð að fjárfestingarævintýri, bitbein urbanista og flugvallarvina og vaxtarverkir nýs hverfis sem erfiðar við að fylla atvinnurými. Ekki verður frekar málalengt um þá hluti heldur fjallað um gæði nýs hverfis.

Mynd: Heiða Helgadóttir

Ég trúi á þéttleika, iðandi borgarmannlíf og samgöngur fyrir öll. Hlíðarendi er eitt af fyrstu nýju hverfum sem byggð eru í anda nýrrar þéttingarstefnu Reykjavíkurborgar. Það er því forvitnilegt að skoða hvernig tekist hefur til.

Skipulagið er í takt við vinningstillögu um Vatnsmýrarskipulag frá 2008, og fylgir svokallaðri randbyggðarhugmynd. Hugmynd sem á sér langa sögu og byggt hefur verið eftir um aldir í borgum um allan heim. Byggingar mynda samfellu, standa þétt við götu á lóðarmörkum og ramma inn göturýmið. Það er borgarbragur á hverfinu. Randbyggðin býður upp á betra og beinna aðgengi hjólandi og gangandi þar sem leiðir á milli eru styttri og bílastæðaflæmi hindra ekki aðgang. Hægt er að byggja nokkuð þétt án þess að byggja hátt.

Það besta sem formið býður upp á er þó að byggðin skermir af sameiginlega garða á miðjum reit. Þar er skjól fyrir vindum, kyrrð frá amstri borgarinnar og örugg leikrými. Hverfið býður upp á ólík sameiginleg rými til að njóta. Á Hlíðarenda hafa þessi rými þó verið hugsuð fyrst og fremst fyrir íbúa, aðgengi gesta og gangandi er takmarkað. Bílastæðakjallarar koma í veg fyrir að þar vaxi aðrar plöntur en gras og lágvaxinn gróður en þau eru engu að síður vönduð og vel nýtt. Á göngutúr á eftirmiðdegi mátti sjá krakka í leik, fullorðna drekka kaffi á veröndinni og grillið tilbúið á pallinum.

Kostir garðanna er það sem skuggsælar göturnar skortir. Byggingamassa hefði mátt brjóta meira upp og auka flæði milli bjartra og grænna garða og göturýma. Þannig yrði hverfið áhugaverðari staður fyrir gesti og þá sem eiga leið hjá. Ekki verður farið inn fyrir hússins dyr að þessu sinni en ótvíræð eru áhrif sólarljóss á gæði rýma.

Arnarhlíð er gata sem liggur frá suðvestri til norðausturs í gegnum hverfið. Með tímanum mun gatan tengjast Snorrabraut, Borgarlínan fara þar um, glæða götuna lífi og tengja enn betur við miðbæinn. Gatan er breið, jarðhæðir ætlaðar undir verslanir og þjónustu og þar nýtur við sólar. Ég er sannfærð um að einn daginn, í ekki svo fjarlægri framtíð, verði þar allt morandi í mannlífi. Fólk að hoppa í borgarlínuvagna, HR-ingar að hittast í hádegismat eða íþróttaiðkendur að slaka á eftir æfingu.

Hönnun bygginga í hverfinu er í takt við ríkjandi trend. Arkitektúrinn stendur ekki með massa byggingarinnar heldur reynir að fela hann með mislitum álplötum. Reynt er að koma til móts við kröfur um mannlegan skala og uppbrot en tilraunin virkar fálmkennd. Minnir á myndskreytingu í barnabók. Gluggasetning, útskot og svalir eru góðar og gildar leiðir til uppbrots en ef til vill hefði verið hægt að ná fram yfirvegaðri takti og vinna með massann frekar en að breiða yfir hann.

Skoði maður skipulagsáætlanir hverfa sem eiga að byggjast upp á næstunni er randbyggðarformið áberandi. Þau gefa þó loforð um fjölbreyttari útfærslur. Nýlega sendi borgin frá sér kynningu á hverfi í Keldnalandi þar sem ekki á að byggja kostnaðarsama bílakjallara heldur enn meiri áhersla á græna byggð og sjálfbærari ferðamáta. Tíminn mun vinna með Hlíðarenda og með nýrri Borgarlínu og auknum íbúafjölda mun enn meira líf færast í hverfið.

Við erum að vinna okkur í rétta átt. Þétt byggð á Hlíðarenda er alltaf betri kostur en nýtt úthverfi í útjaðri borgarinnar. Fyrir íbúa, umhverfið og borgina í heild. Þetta tekur bara tíma og með hverju nýju verkefni þarf að staldra við og spyrja hvað megi gera betur.