Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra svaraði spurningum í óundirbúnum fyrirspurnatíma á Alþingi í dag sem meðal annars sneru að skýrslu ráðgjafarfyrirtækisins Boston Consulting Group um stöðu og framtíð lagareldis á Íslandi en hún hefur verið harðlega gagnrýnd.
Ráðherrann segir að í skýrslunni komi fram ýmis atriði sem séu ekki endilega tillögur heldur frekar grundvöllur að tillögum eða stefnumótun. „Þar er meðal annars, svo maður láti skýrsluna algerlega njóta sannmælis, mjög víða talað um að það þurfi að efla vísindarannsóknir á öllum þeim sviðum sem liggja þarna til grundvallar. Það er lögð er áhersla á eftirlit og að efla stjórnsýslulega innviði til þess að geta síðan aukið verðmætasköpun. Þarna eru auðvitað heilmiklar áskoranir á ferðinni, ekki síst þegar atvinnugreinin er komin á fullt skrið.“
Þórunn Sveinbjarnardóttir þingmaður Samfylkingarinnar benti á í fyrirspurn sinni að stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd hefði haft til umfjöllunar skýrslu Ríkisendurskoðunar um sjókvíaeldi, lagaframkvæmd, stjórnsýslu og eftirlit. „Þar eru gerðar tugir athugasemda við framkvæmd laga um fiskeldi, brotakennda stjórnsýslu og tilfinnanlegan skort á eftirliti. Í umfjöllun nefndarinnar hafa einnig komið fram fjölmargar ábendingar frá hagaðilum sem rata munu í álit nefndarinnar áður en langt um líður. Enginn vafi leikur á því að úttekt Ríkisendurskoðunar leggur góðan grunn að rækilegri endurskoðun lagarammans, regluverksins og stjórnsýslunnar í kringum sjókvíaeldi við strendur Íslands.“
Beindi hún sjónum sínum að því að matvælaráðherra hefði fengið ráðgjafarfyrirtækið Boston Consulting Group til að vinna skýrslu um stöðu og framtíð lagareldis á Íslandi. „Landvernd hefur sett fram rökstudda gagnrýni á innihald og útleggingar þeirrar skýrslu og kynnt hana opinberlega. Meðal þeirra atriða sem Landvernd gagnrýnir eru ofuráherslan á efnahagslegan ávinning eldisfyrirtækjanna, óraunhæfar sviðsmyndir um framtíð lagareldis, að grunnreglur umhverfisréttar séu að engu hafðar, að skortur sé á sannfærandi umfjöllun um áhrif fiskeldis á losun gróðurhúsalofttegunda og að umfjöllun um áhrif á villta laxastofna og aðrar atvinnugreinar sé ófullnægjandi í skýrslu ráðgjafarfyrirtækisins,“ sagði hún.
Landvernd segir skýrsluna vera „draumóra fiskeldisiðnaðarins“
Auður Önnu Magnúsdóttir framkvæmdastjóri Landverndar segir meðal annars í umsögn samtakanna að stjórnin telji skýrsluna vera „draumóra fiskeldisiðnaðarins“ og í raun gagnlítið plagg. „Mjög alvarlegt er hversu miklum fjármunum af almannafé hefur verið varið til þessarar skýrslugerðar sem er bæði efnislega og að forminu til mjög rýr,“ segir í umsögn Landverndar.
Telur Þórunn að full ástæða sé til að leggja við hlustir þegar Landvernd segir skýrsluna endurspegla „draumóra fiskeldisiðnaðarins“ og að meira sé gert úr efnahagsáhrifum en umhverfisáhrifum.
Þórunn spurði Svandísi hvort hún hefði kynnt sér athugasemdir Landverndar og myndað sér skoðun á þeim. Einnig spurði hún hvernig ráðherra hygðist nýta ráðgjöf Boston Consulting Group í vinnunni framundan.
Drög að nýrri stefnu lögð fram á haustdögum
Svandís svaraði og sagði að það væri rétt sem kom fram í máli Þórunnar að nú lægi fyrir mjög mikilvægur grunnur fyrir stefnumótun í fiskeldi. „Við gerum ráð fyrir því að við höfum stöðu til að leggja fram drög að slíkri stefnu nú á haustdögum. Þau stefnudrög munu rata á samráðsgátt stjórnvalda rétt eins og önnur skref í þessari vinnu allri saman og vil ég fullvissa háttvirtan þingmann um það að umhverfissjónarmið munu vega þungt í þeim efnum.
Já, ég hef kynnt mér þær umsagnir sem hafa borist við skýrslu Boston Consulting Group sem eru allt í allt 22 og ekki síst þær athugasemdir sem komu fram hjá Landvernd sem fjalla annars vegar um forsendur sviðsmyndanna en jafnframt um tiltekin mál sem lúta að umhverfissjónarmiðum eins og sambúð sjókvíaeldis og líffræðilegrar fjölbreytni, um losun gróðurhúsalofttegunda, um meginreglur umhverfisréttarins og þetta eru allt saman þættir sem ég vil fullvissa háttvirtan þingmann um að eru alltaf á mínu borði og ekki síst í þeim undirbúningi sem þarna liggur fyrir,“ sagði hún.
Svandís sagði jafnframt að skýrsla Boston Consulting Group væri mikilvægur grundvöllur stefnumótunar stjórnvalda í þessum málaflokki en væri ekki stefnumótun stjórnvalda.
Umhverfissjónarmiðin skulu njóta sannmælis
Þórunn kom aftur í pontu og sagði að það væri einmitt vegna þess að skýrslan hefði verið kynnt sem grunnur stefnumótunarferlisins sem hún hygði að mjög brýnt væri að ráðuneytið og ráðherra tækju mið af þeim ábendingum sem meðal annars hefðu komið frá Landvernd og fleiri hagaðilum um þessi efni þegar kemur að langtímastefnumótun.
„Ég held að það sé gríðarlega mikilvægt að nota þetta tilefni til þess að láta umhverfissjónarmiðin njóta sannmælis í þessari atvinnugrein og svo þannig að atvinnugreinin byggist á faglegum, umhverfislegum sjónarmiðum.“
Hún benti á að taka þyrfti gjöld af fyrirtækjum svo hægt væri að sinna opinberu lögbundnu eftirliti. „En hvað hefur ráðherrann hugsað sér um gjald fyrir aðgang að auðlindinni?“ spurði hún.
Heilmiklar áskoranir á ferðinni
Svandís svaraði í annað sinn og sagði að í skýrslunni kæmu fram ýmis atriði sem væru ekki endilega tillögur heldur frekar grundvöllur að tillögum eða stefnumótun. „Þar er meðal annars, svo maður láti skýrsluna algerlega njóta sannmælis, mjög víða talað um að það þurfi að efla vísindarannsóknir á öllum þeim sviðum sem liggja þarna til grundvallar. Það er lögð áhersla á eftirlit og að efla stjórnsýslulega innviði til þess að geta síðan aukið verðmætasköpun. Þarna eru auðvitað heilmiklar áskoranir á ferðinni, ekki síst þegar atvinnugreinin er komin á fullt skrið.“
Varðandi fiskeldisgjaldið þá sagði ráðherra að núna væri í gildi löggjöf sem var samþykkt 2019. „Í henni er áskilið að fram fari endurskoðun á löggjöfinni fyrir 2024 og ríkisendurskoðandi hefur jafnframt lagt á það áherslu. Í tillögu um fjármálaáætlun, sem liggur núna fyrir þinginu og verður rædd áfram í dag og á morgun, er fjallað sérstaklega um tekjuöflun af greininni.“
Athugasemdir (2)