„Já, ég notaði tækifærið og tók þátt í æfingu sem þeir voru að fara í og þeir skutluðu okkur í leiðinni hér yfir í Breiðafjörð,“ segir Jón Gunnarsson dómsmálaráðherra aðspurður að því hvort hann hafi þegið far með þyrlu Landhelgisgæslunnar fyrr í dag. 

Jón segir að hann hafi verið að heimsækja embætti dómsmálaráðuneytisins á Vestfjörðum og hafi ætlað að gera slíkt hið sama á Snæfellsnesi. „Þeir voru hérna á svæðinu og hentu okkur yfir í leiðinni,“ segir hann. Þá segist hann hafa tekið þátt í æfingu Landhelgisgæslunnar áður en þyrlunni var á endanum lent í Stykkishólmi.

Í byrjun árs gagnrýndi Ríkisendurskoðun að ráðherrar og aðrir ráðamenn hefðu flogið með loftförum Landhelgisgæslunnar. Sérstaka gagnrýni fékk Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, þáverandi dómsmálaráðherra, fyrir að hafa fengið far með gæslunni úr hestaferð með fjölskyldunni á fund í Reykjavík. „Tæki stofnunarinnar eru öryggisbúnaður sem keyptur er eða leigður sem tæki til löggæslu og björgunarstarfa til hagsbóta fyrir almenning en ekki til einkaerinda,“ segir í skýrslunni.

Í svari dómsmálaráðuneytisins við fyrirspurn Ríkisendurskoðunnar í tengslum við úttektina segir að þar þyki „eðlilegt“ að nota loftför og skip stofnunarinnar við framkvæmd embættiserinda dómsmálaráðherra, sem er æðsti yfirmaður gæslunnar. Ríkisendurskoðun var ósammála þeirri túlkun ráðuneytisins og sagði hana „umdeilanlega“ og að hún fengi tæpast staðist. „Ef þyrlur þurfa að bregðast við útköllum á meðan æfingum eða eftirlitsferðum stendur og farþegi eða farþegar eru um borð er nauðsynlegt að lenda þyrlunni á hentugum stað til að hleypa þeim frá borði. Það hefur því óhjákvæmilega neikvæð áhrif á hversu fljót þyrlan er á vettvang,“ segir í skýrslunni.

Jón segir hins vegar að hann hafi farið eftir „þeim reglum sem Ríkisendurskoðun setur um þessi mál.“ Ekkert óeðlilegt sé við að hann hafi þegið far með gæslunni: „Ég er bara hér í embættiserindum og það vill svo til að þeir eru hér á svæðinu, meðal annars á æfingu. Ég er að kynna mér starfsemi þyrlusveitar gæslunnar og tek þátt í æfingu með þeim hér. Það er bara ekkert óeðlilegt við þetta.“

Við vinnslu úttektarinnar bað Ríkisendurskoðun dómsmálaráðuneytið að leggja drög að verkreglum varðandi það far fyrir ráðherra. Reglur ráðuneytisins gera dómsmálaráðherra kleift að fá far þegar hann er að sinna embættisstörfum í krafti stöðu sinnar sem æðsti yfirmaður Landhelgisgæslunnar.

Ríkisendurskoðun áréttaði að varhugavert væri að túlka ákvæði laga um ábyrgð og yfirstjórn ráðherra yfir tilteknum stofnunum á þann veg að ráðherra hefði heimild til að „nýta eða ráðstafa mannauði, eignum og öðru lausafé stofnunarinnar í þágu embættisins síns frá degi til dags“. Ríkisendurskoðun lagði til að settar yrðu viðmiðunarreglur um afnot æðstu stjórnar ríkisins af loftförum í eigu eða leigu stofnana ríkisins og yrði afnot einkum látin taka til „flutninga vegna óvæntra atburða eða formlegra athafna á vegum æðstu stjórnar ríkisins en öll einkanot verði óheimil“.

Ásgeir Erlendsson, upplýsingafulltrúi Landhelgisgæslunnar, segir að það sé ekkert nema eðlilegt að dómsmálaráðherra kynni sér starfsemi stofnunarinnar og að fyrrnefnd gagnrýni Ríkisendurskoðunar eigi þar af leiðandi ekki við í þessu tilfelli. Ólíkt ráðherranum segir hann að eftirlitsferðin og æfingin hafi hafist um leið og ráðherrann gekk um borð í þyrluna í Bíldudal og staðið þar til að henni var lent í Stykkishólmi. Ákveðið hefði verið í lok síðustu viku að ráðherrann myndi fylgjast með æfingu.

Ráðherran gaf ekki færi á því að svara því sjálfur hvenær hann ákvað að taka þátt í æfingu Landhelgisgæslunnar og fá í leiðinni far með þyrlunni yfir í Breiðafjörðinn.