„Með hverjum deginum sem líður þykir mér þetta fáránlegra,“ segir Atli Jasonarson, meistaranemi og starfsmaður á Vistheimili barna, sem hefur kvartað formlega undan því sem hann nefnir lögregluofbeldi.

Í júlí á síðasta ári kom Atli að konu sem lá meðvitundarlaus í Austurstræti. Hann hringdi strax á Neyðarlínuna og óskaði eftir því að sjúkrabíll yrði sendur á staðinn. Þess í stað var það lögreglan sem mætti á svæðið og urðu atvik svo með þeim hætti að Atli var handjarnaður og settur inn í lögreglubíl, þar sem hann segir lögreglumann hafa lamið sig. Hálfu ári síðar hefur hann engin svör fengið eftir að hafa lagt fram kvörtun vegna starfa lögreglunnar.

Eftir alla biðina ákvað Atli að lýsa atvikunum á Facebook-síðu sinni. Þar segir hann frá því að hann hafi, skömmu eftir miðnætti, komið að konu sem lá meðvitundarlaus í Austurstræti. „Það fyrsta sem ég gerði var að hringja á Neyðarlínuna en þegar hún, konan, komst til meðvitundar þrábað hún mig um að hringja ekki þangað. Ég sagði henni að ég væri því miður búinn að því en ég skyldi vera með henni,“ skrifar Atli.

Sögðu hann trufla störf lögreglunnar

Þrátt fyrir að Atli hafi kallað eftir sjúkrabíl í samtali við Neyðarlínuna var það lögreglan sem birtist, á tveimur bílum.

Atli útskýrir í samtali við Stundina að hann hafi sagt við lögreglumenn sem komu út úr öðrum bílnum að konan hafi verið því mótfallin að lögregla kæmi að málinu og hann hafi svo spurt hvort þeir myndu ekki bara skutla konunni upp á spítala. „Ég fór og talaði við lögreglufólk úr öðrum bílnum um málið og það ég best veit voru þau bara á að hlusta á mig. Þá vindur sér út úr hinum bílnum lögreglumaður, að mér, ýtti mér upp að fyrri lögreglubílnum og sagði mér að ég væri að trufla störf lögreglunnar. Ég hafði ekki sagt við hann orð áður en að þessu kom. Hann snýr mér að bílnum og spurði mig til nafns, sem ég neitaði að gefa upp, sem voru mistök af minni hálfu. Ég veit það núna að ég hefði betur sagt honum hvað ég héti. Þá sagði hann mér að brotin væru orðin tvö, hann handjárnar mig og setur mig inn í bíl.“

„Þá sagði hann mér að brotin væru orðin tvö, hann handjárnar mig og setur mig inn í bíl.“

Atli segir að ástæða þess að hann hafi ekki gefið upp nafn hafi einfaldlega verið sú að honum hafi verið svo brugðið við framkomuna. „Ef ég hefði fundist á morðvetttvangi þá finnst mér ekki óeðlilegt að ég væri spurður til nafns og hvað ég væri að gera þar. Mér fannst þetta hins vegar bara svo súrrealískt, að þurfa að segja lögreglumanni sem ég hef aldrei séð áður og hef ekkert truflað, hvað ég héti, þegar ég hafði ekkert gert annað en að reyna að aðstoða fullorðna konu í nauðum. Þetta var bara svo skrýtið, svo óeðlileg framvinda málsins. Ég hef áður hringt á Neyðarlínuna vegna stelpu sem hafði dottið á andlitið og slasað sig. Þá komu bæði sjúkrabíll og lögregla og ég spjallaði við löggurnar. Ég var ekki laminn í það skipti.“

Handjárnaður fyrir aftan bak sat Atli svo við hlið lögreglumannsins sem hafði handtekið hann í lögreglubílnum. Hann lýsir því að sökum þess hversu óþægilegt hafi verið að sitja þannig með hendur járnaðar fyrir aftan bak hafi hann hallað sér eilítið til hliðar, upp að hurðinni. Hann hefði ekki sagt orð við lögreglumanninn.

„Andartaki síðar fékk ég olnboga lögreglumannsins í andlitið“

„Það voru einhver heimskulegustu mistök ævi minnar. Andartaki síðar fékk ég olnboga lögreglumannsins í andlitið. Hann öskraði á mig að ég skyldi ekki reyna að flýja og að ég skyldi horfa út um gluggann. Viðbrögð mín við þessu voru einnig afar heimskuleg, því ég horfði ekki út um réttan glugga, ég horfði út um gluggan hans meginn. Aftur fékk ég olnboga í andlitið — í þetta skiptið fastar en áður og lögreglumaðurinn lagðist ofan á mig með tilheyrandi öskrum. Ef ég á að reyna að skýra hvað gerðist hlýtur hann að hafa haldið að ég væri að ögra honum en það var ég alls ekki að gera. Ég verð að viðurkenna að ég man ekki nákvæmlega hvað það var sem hann sagði en það tengdist því eitthvað að ég skyldi hlýða honum. Meðan á þessu stóð heyrðist ekkert í lögregluþjóninum sem ók bílnum,“ segir Atli.

Hefur áhrif á andlega líðan

Atli var svo færður inn í fangaklefa við komuna á lögreglustöð en færður til skýrslutöku um það bil tíu mínútum síðar. Þar hafi verið haldin yfir honum ræða, eins og hann orðar það, og honum síðan sleppt. Félagi hans, sem hafði orðið vitni að handtökunni, kom og sótti hann og skutlaði honum heim. Þeir hafi hlegið að málinu, sem hafi verið viðbrögð við því hversu fáránleg atburðarrásin var. Það var ekki fyrr en heim var komið sem Atli áttaði sig á því hvað hafði í raun gerst. „Þá brotnaði ég niður og fattaði hvað þetta var fáránlegt.  Ég fór daginn eftir og fékk áverkavottorð vegna þessa en það var ekki mikið sem sá á mér, aðeins smávægileg bólga á kjálka. Ég fór svo og lagði fram kvörtun vegna þessa 11. júlí.“

„Má lögreglan kannski bara gera fólki upp sakir og lemja það síðan inni í lögreglubíl?“

Atli segir að hann hafi fengið upplýsingar um það frá nefnd um eftirlit með störfum lögreglu að þar hafi fólk móttekið öll gögn málsins 29. ágúst á síðasta ári. Hann hafi sent kvörtunina til lögreglunnar 11. júlí hins vegar og því leið rúmur einn og hálfur mánuður frá því að gögnum málsins var skilað til nefndarinnar. „Ég sendi póst á nefndina 29. nóvember síðastliðinn og benti á að þá væru liðnir rúmir 90 dagar frá því að hún hefði móttekið gögn málsins. Í framhaldi af því spurði ég hvað afgreiðslu þess liði. Í svari við þeim pósti sagði starfsmaður nefndarinnar að málið hefði ekki verið tekið til meðferðar vegna anna.“

„Það er búið að vera ansi lýjandi að fá engin svör. Það virðist ekkert vera að gerast í málinu og ég er orðinn hundþreyttur á því . Þess vegna ákvað ég að skrifa þennan status til að sjá hvort það myndi skapa umræðu og jafnvel koma hreyfingu á hlutina. Með hverjum deginum sem líður þykir mér þetta fáránlegra. Mér hefur liðið verr og verr yfir þessu og þetta er að angra mig. Þetta er tvennt, annars vegar að hafa verið laminn af lögreglunni og hins vegar að fá engin svör. Er þetta í lagi? Má þetta kannski bara? Má lögreglan kannski bara gera fólki upp sakir og lemja það síðan inni í lögreglubíl?“

Fannst harkalega farið með Atla

Jón Sigurður Gunnarsson, félagi Atla, varð vitni að handtökunni og segir að hann hafi ekki séð nokkra ástæðu fyrir því hvernig komið var fram við Atla. „Eins og hann segir þá vildi hann ekki gefa upp nafnið sitt, sem maður á auðvitað að gera. Mér fannst samt ansi harkalega fram gengið og farið harkalega með Atla fyrir litlar sakir. Þegar Atli síðan sagði mér frá meðferð lögreglumannsins á honum í bílnum þá fannst mér það hins vegar alveg brjálað.“

Lögreglan sendi gögn frá sér í ágúst

Sigríður Björk Guðjónsdóttir Lögreglustjóri lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu.

Mynd: Heiða Helgadóttir

Sigríður Björk Guðjónsdóttir, lögreglustjóri lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu, segir að hún þekki til málsins. Hún hafi orðið þess áskynja að í gærkvöldi að Atli hafi skrifað færsluna sem er hér til umræðu og þá kannað stöðu málið. Þá hafi komið í ljós að öll gögn er málið varða hafi verið send til nefndar um eftirlit með störfum lögreglu í ágúst á síðasta ári.

„Við tökum mjög fast á þessum málum þegar þau koma upp.“

„Við tókum allt saman sem til var og sendum nefndinni því við getum ekki skoðað okkur sjálf. Það fór allt frá okkur þarna í ágúst. Við viljum hafa gegnsæi í þessu. Við erum að innleiða búkmyndavélar hraðar en til hafði staðið, einmitt til að tryggja sönnunarstöðu í svona málum. Við höfum líka vikið fólki úr starfi vegna ofbeldis gegn borgurunum og við tökum mjög fast á þessum málum þegar þau koma upp.“

Á að ljúka meðferð innan mánaðar

Nefnd um eftirlit með lögreglu hefur það hlutverk að taka til athugunar mál sem beint er til hennar af hálfu borgaranna er varða ætluð refsiverð brot lögreglumanna, ámælisverða háttsemi þeirra eða framkomu, auk annars. Í reglum um nefndina sem settar eru af innanríkisráðherra kemur fram að nefndin skuli greina þau erindi sem henni berast og senda þau til meðferðar hjá viðeigandi stjórnvaldi, telji hún ástæði til. Nefndin skal hraða meðferð máls eftir því sem kostur er og jafnaði ljúka meðferð þess innan mánaðar frá móttöku tilkynningar. Telji nefndin ekki efni til að vísa tilkynningu borgara áfram skal viðkomandi gerð grein fyrir því ásamt rökstuðningi.

Stundin óskaði eftir skýringum frá nefnd um eftirlit með störfum lögreglu á því hvers vegna Atli hefði ekki fengið upplýsingar um stöðu málsins. „Nefndin tjáir sig ekki um einstök mál,“ sagði starfsmaður nefndarinnar, Ellen Ósk Eiríksdóttir, í samtali við Stundina. Spurð hvaða skýringar geti hugsanlega verið á því að afgreiðsla mála tefjist umfram þann mánuð sem tiltekið er að meðferð skuli að jafnaði taka endurtók Ellen að nefndin tjáði sig ekki um einstök mál en miklar annir væru hins vegar hjá henni þessi misserin.