Í fyrsta sinn í 68 ára sögu kvikmyndahátíðarinnar í Cannes vann íslensk kvikmynd til verðlauna í gær. Kvikmyndin Hrútar vann í flokki Un Certain Regard, sem er fyrir nýliða sem hafa sýnt frumleika og hugrekki. Alls voru 20 kvikmyndir tilnefndar í flokknum en 4.000 myndir sóttu um að komast að. Einu sinni áður hefur íslensk kvikmynd í fullri lengd verið tilnefnd í þessum flokki, Sódóma Reykjavík árið 1993.
Cannes er ein allra stærsta og virtasta kvikmyndahátíð heims og heimsþekktir leikstjórar á borð við Gus Van Sant, Sofia Coppola og Steve McQueen eru á meðal þeirra sem hafa sýnt myndirnar sínar í Un Certain Regard. Þá hafa þau Sólveig Anspach og Dagur Kári fengið tilnefningar fyrir myndir sem voru unnar í samvinnu við erlenda aðila, Stormviðri og Voksne Mennesker.
Leikstjóri Hrúta, Grímur Hákonarson, hefur starfað við kvikmyndagerð í tæpa tvo áratugi. Sumarlandið var fyrsta kvikmynd hans í fullri lengd. Hún kom út árið 2010. Áður hafði hann gert stuttmyndirnar Slavek the Shit og Bræðrabyltu og heimildarmyndirnar Varði Goes Europe, Hreint hjarta og Hvellur.
Hrútar fjallar um tvo sauðfjárbændur á sjötugsaldri, bræður sem búa hlið við hlið í afskekktum dal fyrir norðan. Bræðurnir, Gummi og Kiddi, hafa ekki talast við í fjörtíu ár en deila sama landi auk þess sem fjárstofn þeirra þykir einn sá besti í landinu, enda hafa þeir bræður verið margverðlaunaðir fyrir hrútana sína. Örvænting grípur um sig á meðal bænda þegar riðuveiki kemur upp í dalnum og yfirvöld ákveða að slátra sauðfé til að spyrna við útbreiðslu sjúkdómsins. Bræðurnir standa frammi fyrir því að missa allt sem þeim er kærast og grípa til sinna ráða.
Tilviljun réði því að Grímur valdi Bárðardal í Suður-Þingeyjarsýslu sem tökustað fyrir Hrúta. Dalurinn reyndist vera fullur af hæfileikafólki og -skepnum með nef fyrir góðu bíói. Leikstjórinn skoðaði ljósmyndir af tökustað og rifjaði upp sögur af fólkinu sem setti svip á hans persónlegasta verks til þessa.
„Hrútar er mjög persónuleg mynd fyrir mig og það er mikil sál í henni. Ætli ég hafi ekki í raun gert hana fyrir mömmu og afa. Ég var sjálfur í sveit í Flóanum, en báðir foreldrar mínir eru þaðan. Ég er borgarbarn en mér finnst ég hafa ákveðið innsæi þegar kemur að sveitinni. Það eru margar senur í myndinni sem byggja á minni eigin upplifun í æsku. Í einni senunni er Gummi að klippa á sér neglurnar með skærum. Ég man eftir afa þar sem hann sat í stofunni, að horfa á RÚV, með risaskæri og langar neglur sem hann var að klippa. Ég hef kynnst svona körlum eins og bræðrunum Kidda og Gumma, sem búa einir hvor á sínum bænum og talast ekki við. Hrútar er mynd um hverfandi lifnaðarhætti og þessa karaktera sem eru að deyja út.“
„Fyrir um tveimur árum var ég búinn að keyra í nokkra daga, vítt og breitt um landið, í leit að tökustað. Ég var við það að gefast upp, því ég hafði mjög ákveðnar hugmyndir um hvernig bæir bræðranna Kidda og Gumma ættu að líta út. Svo kom ég að Bárðardal og fékk strax góða tilfinningu. Þegar ég sá Bólstað og Mýri, vissi ég að þetta væru bæirnir. Ég bankaði upp á á Mýri, mjög stressaður. Guðrún bauð mér inn og áður en ég vissi af var ég kominn í hrókasamræður að borða silung. Guðrún og Tryggvi, maðurinn hennar, eru gestrisnasta fólk sem ég hef hitt. Guðrún hljóp líka í skarðið sem leikkona. Guðrún hafði aldrei leikið en skilaði sínu vel.“
„Ég sá Óla á Bjarnastöðum fyrst í sjónvarpsfrétt um snjóþyngsli í Bárðardal og sá strax að hann var skemmtilegur karakter. Þegar ég frétti að hann gæti leikið bauð ég honum hlutverk eins bændanna. En hann gerði svo margt fleira en að leika og var nánast fastráðinn hjá okkur meðan á tökum stóð. Hann var meðal annars staðgengill fyrir Sigga, aðstoðaði við leikmyndina og hjálpaði til með kindurnar. Hann hjálpaði mér líka að kafa ofan í bændamenninguna, meðal annars með því að kenna mér alla þessa frasa sem bændur nota og enginn skilur nema þeir.“
„Daginn áður en við fórum í tökur forfallaðist sá sem átti að fara með þriðja stærsta hlutverk myndarinnar, hlutverk hreppstjórans. Brói er úr Reykjadal og ég hafði einu sinni séð hann á sveitaleiksýningu. Ég hafði augastað á honum svo ég hafði beðið hann að láta sér vaxa skegg, þótt ég hafi ekki vitað hvaða hlutverk hann ætti að fá. Brói er sveitamaður og ber það með sér, bæði í útliti og atgervi, og hann reyndist vera algjört náttúrutalent. Við vorum heppnir að hann skyldi vera þarna þegar við lentum í þessu. Ég hef dálítið gaman af því að velja týpur sem passa í hlutverkin og eru sjálfar karakterinn sem þeir eru að leika. Hann er þannig.“
„Eins og með svo marga aðra kom Maggi inn fyrir tilviljun en reyndist algjör lykilmaður. Hann rekur gistiheimilið að Kiðagili með konunni sinni, Sigurlínu. Við kynntumst honum strax í undirbúningi myndarinnar því við gistum hjá þeim. Hann varð okkar helsti tengiliður við aðra íbúa í dalnum. Þar voru allir jákvæðir og þessi andi í sveitinni skilar sér vel í myndina. Okkur leið öllum vel þarna. En fyrir utan að vera tengiliður held ég að Maggi eigi svona tíu kredit í myndinni. Hann var stunt-maður, viskubrunnur, vísaði okkur á réttu staðina fyrir tökur, vann í leikmyndinni og svo bregður honum líka fyrir sem leikara. Síðast en ekki síst hafði hann hlutverk dýraþjálfara og sá algjörlega um að þjálfa kindurnar.“
„Við lögðum mikla vinnu í að „kasta“ fyrir hlutverk kindanna og hrútanna. Útlitið var mikilvægt, því Hrútar fjalla um einstakan fjárstofn, en það var ekki síður mikilvægt að finna fé með rétta skapgerð. Við fórum á nokkra bæi og fundum misstyggar kindur. En á Halldórsstöðum, hjá Beggu og Ingvari, fundum við leikarana okkar. Kindurnar þar eru gæfar eins og hundar og Begga er algjör kinda-whisperer. Ég hafði kviðið því hvernig við ættum að leysa flóknar kindasenur, en þær reyndust ekkert vandamál. Kindurnar á Halldórsstöðum fóru meira að segja stundum í karakter. Ég sagði aksjón og þá fóru þær bara að leika.“
Athugasemdir