Niðurstöður nýrrar íslenskrar rannsóknar leiða í ljós að þeir sjúklingar sem leysa út lyfseðla fyrir morfínskyld lyf og benzodiazepínlyfjum fyrir skurðaðgerðir eru í meiri hættu á að deyja innan 30 daga frá aðgerðinni. Læknir sem leiðir rannsóknarhóp sem vann að rannsókninni segir að niðurstöðurnar geti vonandi gagnast í baráttunni við þann faraldur sem notkun morfínskyldra lyfja sé orðinn í heiminum og verði sjúklingum og heilbrigðisstarfsfólki hvatning til að breyta lyfjatöku sé þess kostur.
Rannsóknarhópurinn hefur undanfarin ár unnið að gerð gagnagrunns sem lýsir lyfjanotkun sjúklinga mánuðina fyrir skurðaðgerð á Landspítala á árunum 2005 til 2015. Um er að ræða ríflega 42 þúsund skurðaðgerðir. Rannsóknin er kynnt í grein sem birtist í JAMA Surgery þann 19. júní síðastliðinn, einu virtasta vísindatímariti heims á sviði skurðlækninga.
Fylgni en ekki hægt að sýna fram á orsakasamband
Martin Ingi Sigurðsson, yfirlæknir á svæfinga- og gjörgæsludeild Landspítala, leiðir hópinn og segir hann að auk þess að kanna áhrif notkunar morfínskyldra lyfja, ópíóða, þá hafi læknar jafnframt áhyggjur af afdrifum sjúklinga sem taki kvíðastillandi lyf af flokki benzodiazepína, sem til dæmis eru Tafil og Mogadon. Notkun þeirra hefur verið vaxandi hér á landi og víðar.
„Eftir því sem skurðaðgerð býðst sem meðferðarmöguleiki við æ fleiri sjúkdómum hjá eldri og veikari sjúklingum er það skylda okkar að reyna að gera árangur þeirra eins góðan og kostur er“
Í rannsókninni voru horfur sjúklinga sem undirgengust skurðaðgerðir kannaðar í samhengi við lyfjanotkun sjúklinga mánuðina fyrir aðgerð. Þarf voru bornar saman horfur sjúklinga sem leystu út lyfseðla fyrir morfínskyldum lyfjum, benzodiazepínlyfjum eða lyfjum úr báðum lyfjaflokkum, við einstaklinga sem tóku engin lyf úr þessum lyfjaflokki fyrir aðgerð. Niðurstöðurnar leiddu í ljós að einstaklingar sem leystu út lyfseðla fyrir bæði morfínskyldum lyfjum og benzodiazepínlyfjum höfðu hærri dánartíðni innan 30 daga frá aðgerð og hærri langtíma dánartíðni en samanburðareinstaklingar.
„Það er mikilvægt að geta þess að við getum ekki sýnt fram á orsakasamband með þeirri aðferðarfræði sem beitt var, einungis fylgni milli þessa. Því gagnast niðurstöðurnar einkum til að leggja drög að næstu skrefum sem myndu miða að inngripi í lyfjanotkun,“ segir Martin.
Nýta þarf tímann til að bæta líkamlegt ástand
Martin bendir á að stórar skurðaðgerðir séu meiriháttar atburðir í lífi fólks og aðdragandi slíkra aðgerð geti orðið hvati að breyttri hegðun. Þegar sé í gangi samstarfsverkefni milli Landspítala og Heilsugæslunnar sem miði að því að bæta líkamlegt ástand sjúklinga sem undirgangist liðskiptiaðgerðir, með því að meðhöndla og greina blóðskort, vannæringu, ofþyngd, hækkaðan blóðsykur og að hjálpa fólki að hætta að reykja fyrir aðgerðir, til að bæta árangur þeirra.
„Við vonumst til þess að niðurstöður okkar hvetji sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk til þess að yfirfara vandlega lyfjanotkun með tilliti til þessara lyfjaflokka og gera breytingar fyrir aðgerð ef þess er nokkur kostur. Eftir því sem skurðaðgerð býðst sem meðferðarmöguleiki við æ fleiri sjúkdómum hjá eldri og veikari sjúklingum er það skylda okkar að reyna að gera árangur þeirra eins góðan og kostur er. Við teljum að tíminn fyrir aðgerð sé þar vannýttur, en hann má oft nýta til að bæta líkamlegt ástand sjúklingsins, sem svo bætir árangur aðgerðarinnar.“
Athugasemdir