Kalt maíkvöld árið 1997 nemur hin danska Anette Sørensen staðar fyrir utan veitingahús í New York borg. Fjórtán mánaða dóttir hennar er sofandi í barnavagni. Anette hafði orðið barnshafandi þegar hún stundaði nám í leiklist í borginni. Hún átti barnið hins vegar í Kaupmannahöfn og er nú stödd í heimsókn í New York svo að faðirinn megi hitta barnið.

Anette leggur vagninum, þar sem dóttir hennar sefur, fyrir utan veitingahúsið og heldur ásamt barnsföðurnum inn fyrir. Þau drekka margarítu. En skyndilega ber lögregluna að garði. Foreldrarnir eru handteknir fyrir að stofna barni sínu í hættu með því að skilja það eftir eitt úti. Dóttir Anette er tekin af henni og henni komið fyrir í fóstri.

Málið vekur hneykslun beggja vegna Atlantshafsins. Í New York stendur fólk á öndinni yfir því að móðir skuli skilja barn sitt eftir sofandi úti á gangstétt. Í Danmörku stendur fólk á öndinni yfir því að foreldrar séu handteknir fyrir að skilja barn sitt eftir sofandi úti á gangstétt.

Þagað yfir svefnvenjum

„Börn eiga ekki að sofa úti í vagni,“ sagði í fyrirsögn á RÚV í síðustu viku. Margir tóku ráðum hjúkrunarfræðingsins Herdísar Storgaard óstinnt upp. „Þvílík heimska,“ kvað á samfélagsmiðlum. „Algert bull, mín sváfu alltaf úti.“ „Ætti hún nú ekki bara frekar að skipta sér af börnunum sínum en ekki börnum annarra.“ „Þessi kona er rugluð.“ 

Þegar ég eignaðist mitt fyrsta barn í London fyrir rúmum áratug svaf það aldrei úti á svölum eða í garðinum eins og afkvæmi vina minna á Íslandi. Afsakandi reyndi ég að útskýra fyrir Íslendingum að ef ég hefði þjóðlega hefðina í heiðri í London liði ekki á löngu uns barnaverndaryfirvöld yrðu kölluð til. Sú staðreynd gerði þó lítið til að draga úr fordæmingu landa minna. Ég lagði því í vana minn að þegja yfir svefnvenjum barna minna.

Ekki nema nokkrar aldir

Anette Sørensen var að endingu sleppt úr varðhaldi. Hún fékk dóttur sína aftur og dómari vísaði máli hennar frá. Anette taldi sig hafa orðið fyrir ranglæti. Hún fór því í mál við New York borg en beið í lægra haldi þegar dómstóll komst að þeirri niðurstöðu að handtakan hefði verið réttmæt.

Árið 2012 skrifaði Anette skáldsögu byggða á atvikinu í New York. Fimm árum síðar hóf hún hópfjármögnun svo þýða mætti skáldsöguna á ensku. Vildi Anette opna augu hins enskumælandi heims fyrir uppeldisaðferðum Dana sem byggðu á „trausti“ og væru „fremri“ uppeldisaðferðum New York búa. New York búar virtust þó lítinn áhuga hafa á meintum umbótum. Hópfjármögnunin skilaði engu og bókin var aldrei þýdd.

Mál Anette Sørensen kennir okkur lítið um barnauppeldi. Uppákoman varpar hins vegar ljósi á vangetu fólks til að ímynda sér að hægt sé að gera hlutina öðruvísi en venja er fyrir.

Lögreglan í New York fékk tilkynningu um barn aleitt í vagni fyrir utan veitingastað og sá aðeins glæpsamlega vanrækslu. Að sama skapi gat Anette ekki séð lengra en hennar danska nef náði. „Ég hafði svo sem búið í New York og vissi auðvitað að vagnar stóðu ekki úti á götu um alla borg,“ sagði hún í viðtali við New York Post. „En ég bjó í Kaupmannahöfn ... og svona gerum við þetta einfaldlega í Danmörku.“

Viðbrögðin á báða bóga voru þau sömu og viðbrögð lesenda RÚV við ráðleggingum Herdísar Storgaard, sem hefur helgað starfsferil sinn slysavörnum og öryggismálum barna. Fáir sáu ástæðu til að kynna sér málið, efast um ástandið eða ímynda sér að aðrar leiðir væru færar. Því „svona gerum við þetta einfaldlega“.

Árið 1632 var ítalski stjarnfræðingurinn Galileo Galilei dæmdur í stofufangelsi fyrir að viðra þá hugmynd að jörðin snerist kringum sólina en ekki öfugt. Það tók mannkynið ekki nema nokkrar aldir að leggja við hlustir. Ekki er því öll von úti um að hlustað verði á Herdísi.