Þessi grein birtist fyrir meira en ári.

Formaður Neytendasamtakanna gagnrýnir „galið“ lánshæfismat Creditinfo

Um­boðs­mað­ur skuld­ara og formað­ur Neyt­enda­sam­tak­anna lýsa al­var­leg­um efa­semd­um um rétt­mæti láns­hæf­is­mats Cred­it­in­fo. Neyt­enda­sam­tök­in hafa feng­ið fjölda fyr­ir­spurna frá fólki sem hef­ur lækk­að í láns­hæf­is­mati vegna breyttra for­senda hjá Cred­it­in­fo.

Formaður Neytendasamtakanna gagnrýnir „galið“ lánshæfismat Creditinfo
Breki Karlsson Formaður Neytendasamtakanna segir að uppfært greiðslumat Creditinfo hafi víðtæk áhrif á mikinn fjölda fólks. Hann kallar eftir auknu eftirliti með starfsemi Creditinfo

Breki Karlsson, formaður Neytendasamtakanna, segir að samtökunum hafi borist fjöldi fyrirspurna og erinda frá einstaklingum sem voru skyndilega færðir um áhættuflokk í kjölfar breytinga á lánshæfismati Creditinfo.

„Við höfum fengið töluvert af ábendingum og fyrirspurnum frá fólki sem hefur farið illa út úr þessu, hefur verið lækkað úr B niður í D-flokk, og lendir í töluverðum vanda. Í rauninni er þessi endurútreikningur á lánshæfismatinu að valda miklum vanda. Fólk fær ekki aðgengi að lánsfé eða fyrirgreiðslu sem það kannski hefur verið með í áraraðir,“ segir Breki.

15 prósent færast niður um áhættuflokk

Fjárhags- og viðskiptaupplýsingafyrirtækið Creditinfo tilkynnti í nóvember að fyrirtækið hefði tekið upp nýtt verklag við gerð lánshæfismats síns. Í tilkynningunni kemur fram að breytingarnar hafi verið gerðar á áhrifaþáttum lánshæfismatsins í samræmi við nýja reglugerð dómsmálaráðuneytisins um vinnslu upplýsinga um fjárhagsmálefni og lánstraust, sem tók gildi 1. september.

Með uppfærslunni er nú litið til eldri upplýsinga um vanskil einstaklinga. Matið tekur mið af upplýsingum yfir allt að fjórum árum, en var áður miðað við eitt ár. Við þessar breytingar hefur lánshæfismat hjá 40 prósent landsmanna breyst. Lánshæfismatið batnaði hjá um 25 prósent þjóðarinnar, á meðan það versnaði hjá um það bil 15 prósent. Um umtalsverða breytingu er að ræða, en 15 prósent landsmanna eru rúmlega 60 þúsund einstaklingar.

Lánshæfismatið metur líkur þess að lántakandi standi í skilum við skuldbindingar sínar. Creditinfo safnar gögnum um einstaklinga reiknar út frá þeim hversu miklar líkur eru til þess að einstaklingarnir verði skráðir á vanskilaskrá á næstu 12 mánuðum. Lánshæfismat Creditinfo flokkar flokkar einstaklinga í 15 mismunandi áhættuflokka. Hæsti gæðaflokkurinn er A1, þar sem reiknaðar líkur á vanskilum eru 0,1-0,2 prósent og versti gæðaflokkurinn E1 en þar eru líkurnar hærri en 50% á vanskilum (>50% vanskilatíðni). 

Hörð viðbrögð 

„Þetta er náttúrulega bara galið, við höfum lengi kallað eftir því að einhver óháður aðili taki út þetta lánshæfismat, því það veit enginn hvort þetta virkar eða ekki. Það er enginn óháður aðili búinn að segja: Heyrðu, þetta er rosalega sniðugt. Við höfum einungis orð þeirra sjálfra fyrir því að þetta sé rosalega sniðugt,“ segir Breki um lánshæfismat Creditinfo og verklagið sem liggur að baki því. 

Neytendastofan og stéttarfélagið VR sendu frá sér sameiginlega tilkynningu þar sem fullyrt er að það mikla rót sem breytingin hefur haft á lánshæfisflokkun landsmanna gefi tilefni til ætla að „pottur sé brotinn í gerð lánshæfismats Creditinfo“.

Í yfirlýsingunni er greint frá því að Neytendasamtökin og VR hafi sent Persónuvernd erindi til þess að kanna hvort meðferð Creditinfo á viðkvæmum persónuupplýsingum út frá nýja verklaginu standist lög. Þá kalla þau sömuleiðis eftir því að stjórnvöld láti gera úttekt á starfsemi Creditinfo. 

Í yfirlýsingu frá Creditinfo í kjölfar breyttra útreikninga í nóvember kom fram að horft væri lengra aftur í tímann. „Einn af áhrifaþáttum í lánshæfismati einstaklinga eru upplýsingar um fyrri vanskil. Í nýrri uppfærslu er litið til eldri upplýsinga um vanskil einstaklinga en áður, en besti sögulegi mælikvarði á það hvort einstaklingar standi við skuldbindingar sínar í framtíð er hvort þeir hafi alltaf gert það áður,“ sagði þar.

Ásta Sigrún HelgadóttirUmboðsmaður skuldara

Bjarni Jónsson, þingmaður Vinstri grænna, hefur einnig farið hörðum orðum um lánshæfismat Creditinfo, bæði í ræðu sinni á þingi og í grein sem birt var á vef Vísi. Þar tekur hann undir með Neytendastofu og gagnrýnir skort á eftirliti með upplýsingasöfnun Creditinfo um fjárhagsstöðu fólks. 

Ásta Sigrún Helgadóttir, Umboðsmaður skuldara, tók í sama streng í samtali við Heimildina. Hún segir að taka þurfi alla umgjörðina sem lítur að eftirliti og regluverki við gerð lánshæfismatsins til endurskoðunar. „Það þyrfti að mínu mati að taka þetta allt til endurskoðunar,“ segir Ásta.

„Það þyrfti að mínu mati að taka þetta allt til endurskoðunar“
Ásta Sigrún Helgadóttir
Umboðsmaður skuldara um eftirlit með lánshæfismati Creditinfo

Þá bendir Ásta á að mikilvægt sé að hafa í huga að þessi breyting hefur líka „áhrif á fólk á leigumarkaði. Stærsti hópurinn hjá okkur er á leigumarkaði, fólk er að falla um nokkra flokka og það getur haft áhrif á það hvort húsnæði til leigu eða ekki“. 

Viðbrögð bankanna

Líkt og Creditinfo greinir frá á vefsíðu sinni hefur lánshæfismat félagsins áhrif á þjónustu hjá „bönkum og ýmsum aðilum sem veita fjárhagslega fyrirgreiðslu“.

Heimildin hafði samband við Íslandsbanka og Landsbankann og spurði út hver áhrif uppfærðs greiðslumats Creditinfo væru á viðskipti þeirra. Í svörum beggja banka segir að verklag þeirra haldist að mestu óbreytt. 

Talsmenn bankanna benda báðir á að þeir líti til fleiri hluta en lánshæfismats Creditinfo. Þeir framkvæmi gjarnan sínar eigin athuganir til þess að skera úr um hvort veiti eigi umsækjendum lán eða ekki. 

Sömuleiðis segja talsmenn beggja banka að lánshæfismat Creditinfo ætti ekki að hafa mikil áhrif á einstaklinga sem hafa verið í viðskiptum við bankana fyrir breytinguna. Til að mynda ætti breytingin ekki að hafa áhrif á möguleika viðskiptavina þeirra til þess að endurfjármagna húsnæðislán sín hjá bönkunum. 

Hins vegar segir í svörum talsmanns Landsbankans að breytt lánshæfismat gæti haft áhrif á umsækjendur lána sem hafa ekki verið í viðskiptum við bankann áður breytingin átti sér stað. „Í þeim tilvikum getur lægra lánshæfismat haft áhrif en hver og ein umsókn er metin og skoðuð af starfsfólki bankans,“ segir Rúnar Pálmason, upplýsingafulltrúi Landsbankans.

Svör Íslandsbanka eru nokkurn veginn á sömu leið en þar segja þeir að vegna þessara umtalsverðu breytinga óski bankinn nú gjarnan eftir frekari rökstuðningi og gögnum frá Creditinfo. sérstaklega ef lánshæfisflokkurinn sér í „hærra lagi“ eða þegar þeir sjá „að skráningarnar sem draga fólk niður eru mjög gamlar og við það að renna út þá skoðum við lánamálið með opnum huga“.

Kjósa
14
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

Við erum ekkert „trailer trash“
1
VettvangurHjólhýsabyggðin

Við er­um ekk­ert „trailer trash“

Lilja Kar­en varð ólétt eft­ir gla­sa­frjóvg­un þeg­ar hún bjó á tjald­svæð­inu í Laug­ar­daln­um og á dög­un­um fagn­aði dótt­ir henn­ar árs af­mæli. Af­mæl­is­veisl­an var hald­in í hjól­hýsi litlu fjöl­skyld­unn­ar á Sæv­ar­höfða, þar sem þær mæðg­ur búa ásamt hinni mömm­unni, Frið­meyju Helgu. „Okk­ar til­finn­ing er að það hafi ver­ið leit­að að ljót­asta staðn­um fyr­ir okk­ur,“ seg­ir Frið­mey, og á þar við svæð­ið sem Reykja­vík­ur­borg fann fyr­ir hjól­hýsa­byggð­ina.
Innsæi Karenar öskraði: „Það er eitthvað að“
3
ViðtalMóðursýkiskastið

Inn­sæi Kar­en­ar öskr­aði: „Það er eitt­hvað að“

Þeg­ar Kar­en Ösp Frið­riks­dótt­ir lá sár­kval­in á kvenna­deild Land­spít­ala ár­ið 2019 var hún sök­uð um verkjalyfjafíkn. Hún hafði þá ver­ið verkj­uð síð­an hún var níu ára. Geð­lækn­ir leiddi að því lík­um að verk­ir henn­ar tengd­ust gervióléttu. Tveim­ur ár­um síð­ar fékk hún loks stað­fest­ingu á því að hún væri með lík­am­leg­an sjúk­dóm. Hún von­ar að heil­brigðis­kerf­ið og sam­fé­lag­ið læri af henn­ar sögu.
„Aldrei verið í boði að gefast upp“
4
SkýringHjólhýsabyggðin

„Aldrei ver­ið í boði að gef­ast upp“

Íbú­um hjól­hýsa­byggð­ar­inn­ar í Laug­ar­daln­um var sagt að þau þyrftu að flytja upp á Sæv­ar­höfða í 8 til 12 vik­ur og síð­an yrði þeim fund­inn ann­ar stað­ur til að búa á. Síð­an eru liðn­ar 78 vik­ur. Íbú­arn­ir halda nú þar sín önn­ur jól og vita ekk­ert hvert fram­hald­ið verð­ur. „Ég er nátt­úr­lega brjál­uð,“ seg­ir Geir­dís Hanna Kristjáns­dótt­ir, íbúi á svæð­inu og formað­ur Sam­taka hjóla­búa.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Við erum ekkert „trailer trash“
1
VettvangurHjólhýsabyggðin

Við er­um ekk­ert „trailer trash“

Lilja Kar­en varð ólétt eft­ir gla­sa­frjóvg­un þeg­ar hún bjó á tjald­svæð­inu í Laug­ar­daln­um og á dög­un­um fagn­aði dótt­ir henn­ar árs af­mæli. Af­mæl­is­veisl­an var hald­in í hjól­hýsi litlu fjöl­skyld­unn­ar á Sæv­ar­höfða, þar sem þær mæðg­ur búa ásamt hinni mömm­unni, Frið­meyju Helgu. „Okk­ar til­finn­ing er að það hafi ver­ið leit­að að ljót­asta staðn­um fyr­ir okk­ur,“ seg­ir Frið­mey, og á þar við svæð­ið sem Reykja­vík­ur­borg fann fyr­ir hjól­hýsa­byggð­ina.
Lenti í fæðingunni sem hún óttaðist mest
3
ViðtalMóðursýkiskastið

Lenti í fæð­ing­unni sem hún ótt­að­ist mest

„Það erf­ið­asta var að það var ekki hlustað á mig þeg­ar ég sagði: Það er eitt­hvað óeðli­legt í gangi,“ seg­ir Sigrún Lilja Guð­jóns­dótt­ir, sem gekk í gegn­um mjög erf­iða fæð­ingu með eft­ir­mál­um á borð við lífs­hættu­leg­an blóð­missi, sýk­ingu, að­gerð og fæð­ing­ar­þung­lyndi. Hún kall­ar eft­ir því að bet­ur sé hlustað á kon­ur sem segja frá óeðli­leg­um sárs­auka og að ókeyp­is neyð­ar­þjón­ustu sé kom­ið á fyr­ir þær sem lenda í al­var­legu fæð­ing­ar­þung­lyndi.
Veikindi kvenna afskrifuð: „Hún er bara móðursjúk“
4
ÚttektMóðursýkiskastið

Veik­indi kvenna af­skrif­uð: „Hún er bara móð­ur­sjúk“

Ein var köll­uð fík­ill þeg­ar hún lýsti óbæri­leg­um lík­am­leg­um kvöl­um. Svo var hún sögð með heilsu­kvíða. Önn­ur var sögð ímynd­un­ar­veik. Sú þriðja áhyggjurófa. Dótt­ir henn­ar, sem var með ógreint heila­æxli, fékk sama við­ur­nefni. Sög­ur þess­ara kvenna, kvenna sem hafa mætt skiln­ings­leysi inn­an heil­brigðis­kerf­is­ins þrátt fyr­ir al­var­leg­an heilsu­brest, eru sagð­ar í nýj­um hlað­varps­þátt­um Heim­ild­ar­inn­ar: Móð­ur­sýkiskast­inu.

Mest lesið í mánuðinum

„Hann sagðist ekki geta meir“
1
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
„Við mætum í vinnuna til þess að sigra“
3
Á vettvangi

„Við mæt­um í vinn­una til þess að sigra“

Kona sem sit­ur á bið­stofu með fleira fólki er að grein­ast með heila­æxli og það þarf að til­kynna henni það. En það er eng­inn stað­ur sem hægt er að fara með hana á, til að ræða við hana í næði. Í ann­an stað er rætt við að­stand­end­ur frammi, fyr­ir fram­an sjálfsal­ann en þá fer neyð­ar­bjall­an af stað og hama­gang­ur­inn er mik­ill þeg­ar starfs­fólk­ið hleyp­ur af stað. Í fjóra mán­uði hef­ur blaða­mað­ur ver­ið á vett­vangi bráða­mót­tök­unn­ar á Land­spít­al­an­um og fylgst með starf­inu þar.
Síðasta tilraun Ingu Sæland
5
ViðtalFormannaviðtöl

Síð­asta til­raun Ingu Sæ­land

Flokk­ur fólks­ins var stofn­að­ur til að út­rýma fá­tækt á Ís­landi, sem Inga Sæ­land, formað­ur flokks­ins, þekk­ir af eig­in raun. Hún boð­ar nýtt hús­næð­is­kerfi með fyr­ir­sjá­an­leika og nið­ur­skurð í öllu því sem heita að­gerð­ir gegn lofts­lags­breyt­ing­um. Græn­asta land í heimi eigi að nota pen­ing­ana í heil­brigðis­kerfi og aðra inn­viði sem standi á brauð­fót­um.
Tilnefnd sem framúrskarandi ungur Íslendingur en verður send úr landi
6
Fréttir

Til­nefnd sem framúrsk­ar­andi ung­ur Ís­lend­ing­ur en verð­ur send úr landi

Til stend­ur að hin sýr­lenska Rima Charaf Eddine Nasr verði send úr landi. Hún var á dög­un­um ein af tíu sem til­nefnd voru til verð­laun­anna Framúrsk­ar­andi ung­ur Ís­lend­ing­ur í ár. Til­nefn­ing­una fékk hún fyr­ir sjálf­boða­liða­störf sem hún hef­ur unn­ið með börn­um. Hér á hún for­eldra og systkini en ein­ung­is á að vísa Rimu og syst­ur henn­ar úr landi.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár