„Show some respect, I want you to show some respect.“

Aretha Franklin

Þýski heimspekingurinn G.W.F. Hegel er sennilega fyrsti hugsuðurinn sem skildi mikilvægi viðurkenningar fyrir mannfólkið. Sá sem ekki nýtur lágmarksviðurkenningar annarra er vart fullkomin mannvera, bara mannskepna. Hann setur kenninguna um viðurkenninguna m.a. fram í líki sögu um þróunarferli mannkynsins. Í árdaga hittast tveir menn og taka að berjast, sá sem vinnur sigur þrælkar hinn. Þrællinn verður í augum húsbóndans að hluti, ekki mennskri veru, enda sagði rómverskur spekingur að þræll væri verkfæri sem gæti talað. Þrælnum er svo upp á lagt að viðurkenna húsbóndann sem yfirvald sitt og mennska veru. En þrátt fyrir ömurlegt hlutskipti sitt þá öðlast þrællinn færni í að leysa ýmis vandamál á meðan húsbóndinn liggur í leti og þroskast ekki hvað færni varðar. Slík færni er einmitt eitt af kennimörkum mennskunar. Í ofan á lag er viðurkenning þrælsins á mennsku húsbóndans inntaksrýr því ef þrællinn er ekki mennskur þá skiptir viðurkenning hans á húsbóndanum engu. Álíka litlu og mögulegar ástaryfirlýsingar Alexu, amazon-vélmennisins. Fyrr eða síðar hlýtur húsbóndinn að skilja þetta og þrælinn krefjast réttar síns, þá verður til samfélag þar sem enginn er þrællinn og menn virða hver annan sem jafningja. (Hegel virðist reyndar hafa talið að markinu hafi þegar verið náð um hans daga).  

Alla vega lifir maðurinn ekki á brauði einu saman, þegar frumþörfum hans er fullnægt verða aðrar þarfir í fyrirrúmi, ekki síst þörfin fyrir viðurkenningu.

Blökkumenn og femínismi

Þegar blökkumenn vestanhafs tóku að krefjast réttar síns gengu karlmenn í mótmælagöngum með skilti þar sem stóð „I am a man“. Um það syngur Bob Dylan í Blowin in the Wind og ég skildi fyrst þegar ég uppgötvaði að alsiða var meðal hvítingja í Suðurríkjunum að ávarpa rígfullorðna blökkumenn sem „boy“ (sama var uppi á teningnum meðal forngrikkja). Blökkumönnum var upp á lagt að ávarpa hvaða hvíta lassaróna sem vera skyldi sem „boss“. Tungumál getur verið kúgunartæki.

Við má bæta að barátta feminísta hefur ekki síst verið barátta fyrir því að konum sé sýnd virðing sem mannlegum verum, ekki kynverum eða umhyggjumaskínum. Sú barátta birtist líka í kröfu um annan máta að tala um konur, ekki hinn gamla kynverumáta.

Popúlisminn

Hvað um það, svo virðist sem ein meginskýringin á hægripópúlískum uppreisnum vorra tíma sé tilfinning margra að þeir njóti ekki virðingar. Þrátt fyrir bætt lífskjör Pólverja finnst mörgum þeirra að þeir séu annars flokks borgarar í Evrópu, þeir fari vestur yfir að vinna skítastörf sem Vestur-Evrópubúar nenna ekki að vinna. Íbúar gömlu kommúnistaríkjanna kvarta yfir því að alþjóðafyrirtæki selji þeim lakari vörur en Vestur-Evrópubúum.

Þeir sem íklæðast gulu vestunum í Frans eru einatt sveitamenn sem telja hlut sinn fyrir borð borinn af Parísarmenntaelítu. Svipað gildir um stuðningsmenn Trumps marga hverja sem halda  að menntaelítan klíni á þá rasistastimpli og fyrirlíti þá. Allt sé gert fyrir minnihlutahópa, ekkert fyrir þá.

Múslimskir innflytjendur í Vestur-Evrópu hafa sömu sögu að segja, þeim finnast þeir fyrirlitnir af innfæddum, þeir njóti ekki lágmarksvirðingar.

Það er athyglisvert að meðal ýmissa jaðarhópa, t.d. hiphopverja í fátækrahverfum, er mikil áhersla á "respect", kannski af því að þessir hópar njóta lítillar virðingar og viðurkenningar í stórsamfélaginu.

Hugo Chavez var vissulega varasamur leiðtogi, sem olli miklum efnahagsskaða, og var nánast einræðisherra. En hann naut samt talsverðra vinsælda, ekki síst vegna þess að hann jók viðurkenningu fátæklinga landsins, sem áður máttu sín einskis.

Lokaorð

 Vandinn við þrána eftir  viðurkenningu er sá að það að viðurkenna einn hóp kann að valda því að öðrum hópi finnst hann vera sviptur viðurkenningu. Kannski er viðurkenningarleikurinn núllsummuleikur.

Altént er virðing og viðurkenning manninum næstum jafn mikilvæg og matur og auðlegð.