Nýverið birtist auglýsing í boði FÍFL (félag íslenskra fíkniefnalögreglumanna) í morgunblaðinu. Það mætti í sjálfu sér velta fyrir sér hvers vegna jafn lítt lesið blað, með jafnháu auglýsingaverði verður ítrekað fyrir valinu hjá ríkisstofnunum þegar þær auglýsa eða kaupa sér áskriftir, en við skulum geyma þær pælingar í bili. Auglýsingin lítur í fyrstu út fyrir að vera forvarnar-auglýsing ætluð ungmennum því með henni fylgja varnaðarorð gegn kannabis-neyslu: Kannabisneysla ... byrjar oft með saklausu fikti, endar oft í uppgjöf, geðrænum vandamálum og jafnvel ótímabærum dauða.

Allt þetta er skrifað með hástöfum til að leggja áherslu á þunga orðanna. Í stíl og fagurfræði minnir auglýsingin á eitthvað sem maður hefði getað lesið í forvarnarbæklingi á fæðingarári mínu, 1984, fyrir þrjátíu og sjö árum síðan. Í það minnsta var það efni sem beint var gegn minni kynslóð töluvert fágaðra og meira sannfærandi, þó svo áróðurinn sem dundi á henni í grunnskólum hafi lítt snert við okkur. (Annars væri Ísland varla í hópi þeirra þjóða þar sem kannabisneysla er hvað mest).

Nú vil ég ekki gera lítið úr neinu ánetjandi vímuefni, hvort sem um áfengi, heróín, sykur, tóbak eða hvað annað sem mannskepnan sækir í þegar veruleikinn er full þungbær. Öll þessi efni ber að varast, þau geta öll leitt til geðrænna vandamála og ótímabærs dauða, og þrátt fyrir að sumir neytendur kannabis hafi tilhneigingu til að básúna ýmislegt um kosti þessa efnis, þá virkar sá áróður á mig oft á tíðum jafn hæpinn og það sem FÍFL fullyrða. Mörg hver könnumst við, við einhvern sem reykir töluvert og vill meina að efnið í plöntunni sem viðkomandi reykir gæti verið allra meina bót, en sannleikurinn liggur  því miður einhvers staðar mitt á milli. Iðnaðarhampur er nýtilegur í alls kyns hluti, og sem lyf, þá getur kannabis linað sársauka og bætt líðan fólks með ýmsa sjúkdóma. En líkt og fleiri hlutir sem geta linað sársauka og bætt líðan, þá er kannabis vitaskuld varasamt.

Þar eru ég og FÍFLin á sömu blaðsíðu, þó svo nafn mitt hafi ekki birst í morgunblaðinu í þessari rándýru opnu-auglýsingu. Ég vil að sjálfsögðu hindra ótímabær andlát, geðrof og aðra hluti sem vímuefni geta stuðlað að, en mér greinir á við FÍFLin um aðferðirnar. Ég tel að atburðir síðastliðinna ára sýni vel að fíkniefnalögreglan hefur lítil tök á því að hindra ræktun, framleiðslu eða innflutning á vímuefnum, og að átökin í undirheimum sem spretta reglulega upp á yfirborðið með fólskulegum morðum og ofbeldisverkum, sýni fram á ákveðna endastöð í þessum málaflokki. Þetta verður ekki lagað með fleiri tækjum, tólum eða auknum heimildum frá dómsmálaráðherra til að stunda persónunjósnir án þess að rökstuddur grunur liggi fyrir. Fjárhæðirnar sem eru í húfi ýta undir spillingu og freista óprúttinna, og meiri harka af hálfu löggæslunnar skapar bara vítahring þegar aukin harka færist í undirheimanna.

Þau sem hafa raunverulega náð að draga úr skaðanum sem vímuefni valda, eru skaðaminnkunarsinnar. Fagfólk og heilbrigðisfólk sem hafa mætt vímuefnaneytendum án fordóma og ótta, með þekkingu og kærleika að vopni, ekki lánbyssur frá norsku lögreglunni eða nýjustu bandarísku yfirheyrslutækni.

En aftur að auglýsingunni. Eins og áður sagði þá lítur hún út eins og forvarnar-auglýsing en það er ólíklegt að það hafi mikið upp á sig að vara lesendur morgunblaðsins sem flestir eru á sjötugsaldri, við saklausu fikti. Á þessum aldri er fólk flest hætt að fikta, en því miður getur verið að þessi hræðsluáróður verði til þess að sumir missa af tækifæri til að nýta sér náttúrulegt lyf sem gæti linað sársauka sem gigt, krabbamein eða sjaldgæfir augnsjúkdómar eru að valda þeim. Ef fíkniefnalögreglan ætlaði sér að ávarpa ungt fólk hefði hún sennilega gert eins og Ísraelsher og fengið yngstu meðlimi sína til þess að dansa tiktok-dansa, eða keypt einhvern áhrifavald á instagram til að fullyrða að eina rökrétta vímuefnið fyrir þau væru dýrasta kampavínið sem boðið væri upp á Hotel Nordica. Sá áróður myndi kannski skila meiri árangri, en ungt fólk er ekki sá hópur sem stendur vörð um stefnuna sem tryggir fíkniefnalögreglunni fjármagn og valdheimildir.

Sá hópur sem gerir það eru kjósendur Sjálfstæðisflokksins, og það er sennilega akkúrat sá hópur sem FÍFL ætlaði sér að ávarpa í auglýsingunni. Skilaboðin eru skýr, ekki hlusta á VG þótt þau séu í ríkisstjórn, þó svo afglæpavæðing sé í stjórnarsáttmálanum, ýtum á að þingmenn okkar berjist gegn miskunnsemi, fordómaleysi og skynsemi í þessum málaflokki, og beitum í stað þess ótta, ofbeldi og kostnaðarsamri valdbeitingu gegn veikasta og mest jaðarsettasta fólki samfélagsins.

FÍFL hefur áður birt auglýsingu sína í Morgunblaðið, og það stjórnmálaafl sem hlustar á Morgunblaðið hefur fylgt þessum auglýsingum eftir og barist gegn yfirlýstri stefnu ríkisstjórnarinnar. Svo þrátt fyrir að þetta virki eins og yfirmáta bjánaleg, (ég leyfi mér að kalla hana fíflalega jafnvel), auglýsing, þá er hún að virka fyrir þann hóp sem hún beinist að.

Til að ítreka svo orð sín fékk FÍFL með sér í lið alls kyns samtök. Við sjáum stór fyrirtæki sem eflaust héldu að þau væru að leggja forvarnarstarfi lið, en ekki að beita pólitískum þrýstingi í málsgagn Sjálfstæðisflokksins stuttu eftir prófkjör, en líka samtök á borð við Rauða Krossinn sem nú fullyrða að nafn þeirra og merki hafi verið tekin í óleyfi.

Spurning hvort að hér sé á ferð lögbrot sem lögreglunni beri að rannsaka?

Svo eru það stofnanir sem hafa ágætis vægi í umræðunni á öðrum sviðum sem eru látin leggja málstaðnum lið. Við höfum Árnastofnun, stofnun sem ætti að hafa skoðanir á varðveislu fornhandrita og mögulega úthlutun rannsóknarstyrkja, en vandséð er að hafi nokkuð vit á vímuefnamálum. Vissulega eru dæmi um berserki í Íslendingasögunum sem mögulega innbyrtu einhver vímuefni til að geta barist óttalausir, og einhverjir menn sem frömdu glæpi í ölæði, en sá lærdómur sem má draga af þeim sögnum er ekki auðveldlega yfirfærður á nútímasamfélag.

Einnig furðar maður sig á að sjá sveitarfélög, bílastæðasjóð og vegagerðina? Hvers vegna hefur bílastæðasjóður skoðun á einhverju öðru en stæðum? Hvers vegna er vegagerðin að tjá sig um eitthvað annað en gæði á malbiki eða lagningu vega?

Það skýtur svolítið skökku við að sjá þessar ágætu stofnanir eyða almenningsfé í jafn galna auglýsingu og þessa. Kynningarfulltrúar hjá þeim ættu kannski að velta fyrir sér hvort að stofnunin sem þeir vinni fyrir hafi fleiri skoðanir.

Hefur vegagerðin einhverja skoðun á evróputilskipunum um innflutning á kjöti eða ostum? Hefur vegagerðin einhverja skoðun á aðalnámskrá grunnskólanna? Sá Vegagerðin Kötlu á Netflix, og hvað finnst vegagerðinni eiginlega um þann þátt? Með hverjum heldur Vegagerðin í enska boltanum?

Vonandi sjá þessar stofnanir að sér og henda næst peningum sínum eitthvað sem er inn á þeirra sérsviði. Því ef þær halda áfram að hafa skoðanir á þessum stefnum þá legg ég til að þær móti sér skoðun á öllu hinu líka, svo við fáum loksins úr því skorið hver sé uppáhalds Marvel-ofurhetja Árnastofnunar og hver sé uppáhalds litur bílastæðasjóðs. (Sennilega grár).

Ég hef hins vegar meiri skilning á því af hverju Fíkniefnalögreglan og Vínbúðin vilja halda áfram að borga fyrir hræðsluáróður í mest lesna blað ellilífeyrisþega á Íslandi. Vínbúðin er stærsti fíkniefnasali Íslands og er skiljanlega illa við samkeppni. Og innan fíkniefnalögreglunnar eru menn sem hafa byggt frama sinn og ævistarf á baráttunni gegn vímunni. Árangurinn sem þeir hafa náð er ágætur þegar kemur að fjármagni og heimildum til þess að rannsaka, en frekar lélegur í ljósi þess að hún hefur í öll þessi ár aldrei náð að minnka framboð af fíkniefnum né draga úr ofbeldi. Kannski ætti hún að finna sér aðra uppljóstrara og heimildarmenn?

Kannski ætti hún jafnvel að snúa sér að einhverju öðru. Á sínum tíma voru það skattrannsóknaryfirvöld sem felldu Al Capone áður en áfengið var aftur lögleitt. Ef við legðum niður FÍFL og fjölguðum til jafns stöðugildum hjá skattinum, myndum sennilega góma fleiri dópsala. Í leiðinni gætum við svo tekið upp mannúðlegri stefnu sem í stað útskúfunar og áróðurs, læknar sár fíkniefnastríðsins með opinskárri umræðu, rannsóknum og fyrsta flokks heilbrigðisþjónustu.