Skuldabyrði þróunarlandanna hefur þyngst umtalsvert á undanförnum árum og fátækustu ríki heims verja í dag um tvöfalt hærra hlutfalli af opinberum tekjum í endurgreiðslu erlendra skulda en árið 2010. Hlutfallið var 12,2 prósent í fyrra og hefur ekki verið hærra síðan árið 2004 (þá var það 13,8 prósent), áður en G7-ríkin ákváðu að láta afskrifa tugmilljarða bandaríkjadala af skuldum þróunarlanda við Alþjóðabankann og Alþjóðagjaldeyrissjóðinn.

Penny Mordaunt, þróunarmálaráðherra Bretlands, lýsti áhyggjum af skuldabyrðinni á vorfundi Alþjóðabankans á dögunum og kallaði eftir auknu gagnsæi um lánveitingar. Að mati Alþjóðagjaldeyrissjóðsins glíma 24 af 60 tekjulægstu ríkjum heims við alvarlegan skuldavanda eða eiga á hættu að lenda í slíkri stöðu. 

Lágt vaxtastig ýtti undir skuldasöfnun

„Umheimurinn verður að vakna til meðvitundar um þennan sívaxandi skuldavanda,“ segir Tim Jones, yfirmaður stefnumótunar hjá Jubilee Debt Campaign, breskum samtökum sem berjast fyrir því að skuldum sé létt af fátækustu ríkjum heims. Haft er eftir honum í The Guardian að ríkin sem glíma við mesta skuldabyrði hafi dregið verulega úr opinberum útgjöldum og þetta grafi undan hvers kyns viðleitni til að ná heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun. 

Nýlega létu samtökin vinna greiningu á skuldastöðu þróunarlandanna á grundvelli opinberra gagna Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og Alþjóðabankans. Niðurstaðan er sú að erlendar skuldir hins opinbera í þeim ríkjum er teljast til þróunarlanda hafa tvöfaldast frá 2008 og námu um 424 milljörðum bandaríkjadala árið 2018. Þetta er meðal annars afleiðing af lækkun hrávöruverðs, styrkingu bandaríkjadalsins og loks nýlegum vaxtahækkun í Bandaríkjunum, en undanfarin ár hefur lágt vaxtastig í heiminum ýtt undir skuldasöfnun þróunarríkja.

Angóla varði sem nemur 57 prósentum af öllum opinberum tekjum árið 2018 í endurgreiðslu skulda, en ríkisútgjöld þar í landi drógust saman um 19 prósent milli 2016 og 2018. Í Kamerún og Egyptalandi var ráðist í meira en 20 prósenta niðurskurð ríkisútgjalda á sama tímabili um leið og ríkin stórjuku endurgreiðslur á erlendum skuldum. Öll þrjú ríkin eiga það sameiginlegt að hafa þegið lán og gengist undir skilyrði og áætlanir Alþjóðagjaldeyrissjóðsins á undanförnum árum.