Ísland fellur um tvö sæti og er í því nítjánda á lista Transparency International, alþjóðlegra samtaka gegn spillingu, um spillingu í helstu löndum heims fyrir árið 2023. Listinn, sem var birtur í morgun, virkar þannig að hvert land fær stig fyrir ákveðna þætti tengdum spillingu í opinbera geiranum og það land sem fær flest stig er talið minnst spillt samkvæmt spillingavísitölu Transparency International. Stigakvarðinn er frá 0 (mest spillt) upp í 100 (minnst spillt).
Einkunn Íslands í spillingavísitölunni lækkaði enn á ný á milli ára, alls um tvö stig milli ára, og er nú 72 af 100. Þegar litið er enn lengra aftur í tíma, til áranna 2005 og 2006, er fallið enn meira en þá tróndi Ísland á toppi listans sem minnst spillta land heims með 95 til 97 stig. Ýmsar opinberanir í kjölfar bankahrunsins, sem ekki voru flestum ljósar, orsökuðu skarpa lækkun næstu ár og árið 2012 var einkunn Íslands komin niður í 82 stig. Síðan þá hefur einkunn Íslands lækkað á milli ára með einni undantekningu, þegar hún hækkaði lítillega árið 2019. Frá því Transparency fór að mæla Ísland hefur einkunn landsins aldrei verið lægri en nú.
Danmörk er það land sem er minnst spillt samkvæmt vísitölunni, fær 90 af 100 stigum. Þar á eftir koma Finnland með 87 stig, Nýja Sjáland með 85 stig, Noregur með 84 stig, Singapúr með 83 stig og Svíþjóð með 82 stig. Ísland er því enn eitt árið það Norðurlandanna sem mælist með mesta spillingu.
Spilltasta land í heimi samkvæmt listanum eru Sómalía með með ellefu stig. á spillingarkvarðanum. Þar á eftir koma Suður-Súdan, Sýrland, Venesúela, Jemen og Norður-Kórea.
Fjöldi mútumála á Íslandi
Í tilkynningu frá Íslandsdeild Transparency International segir að á árinu 2023 hafi tæplega 20 manns verið með stöðu grunaðra vegna tilrauna til að múta á Íslandi. „Þá hafa ítrekað komið upp mál sem veikt geta tiltrú almennings á góðri stjórnsýslu. Þar má nefna einkavæðingu Íslandsbanka og málefni Samherja í Namibíu. Í nýlegri könnun Félagsvísindastofnunar vegna vinnu Auðlindarinnar okkar kemur fram að almenningur á Íslandi telur sjávarútveg og fiskveiðistjórnunarkerfið spillt. Raunar telur aðeins 1 af hverjum 6 svarenda heiðarleika einkenna íslenskan sjávarútveg og fiskveiðistjórnunarkerfið. Þá einkenndist árið 2023 af óreiðu meðal stjórnarflokkanna sem getur haft áhrif á tiltrú á getu stjórnvalda til að takast á við spillingu og standa fyrir góðri stjórnsýslu.“
Heimildin fjallaði um múturannsóknir og dóma á Íslandi í greiningu sem birtist í september í fyrra.
Í tilkynningunni segir einnig að vegna málefna Samherja er varða Namibíu og sjávarútveg telji Íslandsdeildin rétt að benda sérstaklega á stöðu Namibíu í vísitölunni. „Namibía mælist nú með 49 stig og stendur í stað frá árinu áður. Namibía hefur misst þrjú stig á síðustu fimm árum en bætt við sig einu stigi á síðastliðnum áratug. Íslandsdeild vekur athygli á því að Namibía hefur misst þrjú stig frá því að Samherjamálið hófst. Fall Íslands á sama tíma eru sex stig.“
Á vef Transparency International segir ennfremur að stundum geri þau ríki sem sitja í efri hluta listans lítið í mútumálum fyrirtækja jafnvel þótt búið sé að grípa til aðgerða í þeim í löndum sem sitja mun neðar á listanum. Þar er Samherjamálið tekið sem dæmi go sagt að í Namibíu séu fjölmargir embættismenn fyrir rétti vegna ásakana um að þiggja mútur frá íslenska fyrirtækinu Samherja. Á Íslandi hafi hins vegar enn ekki verið ákært í málinu rúmum fjórum árum eftir að það kom upp.
Mæla spillingu í 180 löndum
Samtökin Transparency International voru stofnuð árið 1992 og hafa um langa hríð beitt sér til að vinna að heilindum í stjórnmálum, stjórnsýslu og viðskiptalífi í heiminum. Þau eru sjálfstæð og óháð stjórnvöldum og ekki rekin til að skila hagnaði. Þau starfa í meira en 100 löndum.
Spillingarvísitala Transparency International er byggð á áliti sérfræðinga sem og almennri skynjun á spillingu í opinberum stofnunum og stjórnsýslu. Í ár eru spilling mæld í alls 180 löndum.
Spillingarvísitala Transparency International er byggð á áliti sérfræðinga sem og almennri skynjun á spillingu í opinberum stofnunum og stjórnsýslu. Stofnunin sækir upplýsingar sínar til mismunandi greiningarfyrirtækja og hvað Ísland varðar eru notaðar sjö gagnauppsprettur á undanförnum árum. Um er að ræða huglægt mat þeirra á spillingu. Þau lönd sem fá hæsta einkunn eiga það sameiginlegt að þar er stjórnsýsla opin og almenningur getur dregið stjórnendur til ábyrgðar. Lægstu einkunnir fá lönd þar sem mútur eru algengar, refsileysi ríkir gagnvart spillingu og opinberar stofnanir sinna ekki hlutverki sínu í þágu borgaranna.
Er ekki örugglega gert grein fyrir því að nú þegar nokkrir Namibíumenn hafa setið inni í á 5. ár í sínu heimalandi, vegna meintra skattalagabrota og meints peningaþvættis, þá eru 5 manns frá íslenska héraðssaksóknaraembættinu lagðir í Víking til Namibíu? Til að skoða hvort tengsl finnist milli hinna meintu brota Namibíumannanna og meintra brota fáeinna Íslendinga sem héraðssaksóknaraembættið hefur haft með stöður sakborninga í á fjórða ár án sýnilegra tilburða til raunverulegra rannsókna.
Kannski rýkur Ísland upp um mörg sæti á næsta ári. Líklegt er að Bjarmalandsför héraðssaksóknara ljúki með einhverskonar niðurstöðu og sömuleiðis er líklegt að lögreglan á Akureyri muni ná að fá afhent gögn sem varpa nægilegu ljósi á símamálið akureyrska. Hvorki Facebook né Google hafa nokkurn einasta áhuga á að flækjast fyrir í máli sem meðvitundarlaus maður af völdum meintrar eitrunar er miðpunktur í.
Ingi Freyr, - má ekki vænta frá þér greinargerðar um raunverulegan þátt fyrrverandi landlæknis Íslendinga og fyrrverandi ráðherraaðstoðarmanns í Macchiarini-málinu? Þáttur þessa núverandi eftirlaunaþega og þagnargildið sem hann hefur legið í skrifast að vísu á Svíþjóð og getur þannig mögulega ýtt Svíþjóð eitthvað niður listann þó að sá barnaskapur að fela manninum ábyrgðarstörf á Íslandi eftir skandalinn skrifist á Ísland. Þú bjóst jú í Svíþjóð þegar málið komst í hámæli og hlýtur að hafa verið þar nægilega vel tengdur til að geta komist að hinu sanna og gert grein fyrir því. Dregur kannski æææ aðeins úr trúverðugleika þínum, samt, að þú ert sakborningur í öðru máli, - máli þar sem sýndi sig að sumt fólk er bara lúsheppið með líf sitt.