„Þegar hátíð fer í hönd búa menn sig undir hana hver á sína vísu. Það getur gerst á margan máta. Benedikt hafði sinn hátt á því sem öðru.“

Maður, sauður og hundur halda upp á öræfi. Þrenningin er hversdagsleg frekar en heilög þó fyrir þeim liggi göfugt verkefni, að finna eftirlegukindur og bjarga frá köldum dauðdaga. Vinnumaðurinn Benedikt, forystusauðurinn Eitill og fjárhundurinn Leó eru íslenskum bókaunnendum þekktir, nánast eins og fjölskylduvinir í sumum tilvikum, enda er Aðventa Gunnars Gunnarssonar fyrir löngu orðin klassík. Áhorfendur í Borgarleikhúsinu fá nú tækifæri til að slást í för með þrenningunni í þessari tuttugustu og sjöundu aðventuferð Benedikts.

Sveitarómantík er þjóðarsport

Sveitarómantík er þjóðarsport og nóg er af henni í Aðventu: pauf í stórbrotinni náttúru, hin íslenska nægjusemi, góðlátlegt grín, rólyndi, dugnaður, kaffidrykkja og hangikjet. En Aðventa er annað og miklu meira en einfaldur sveitarómans. Þetta er saga um tilvist mannsins í alheiminum, tengslin við almættið, eilífu baráttuna við náttúruna, leitina að tilgangi lífsins. Lestur Róberts Arnfinnssonar á bókinni vekur tilfinningastorm enda kjamsar hann á textanum og flytur af mikilli innlifun.

Egill Ingibergsson og Móeiður Helgadóttir ráðast svo sannarlega ekki á fjallgarðinn þar sem hann er lægstur í tilraun sinni að setja Aðventu á svið. Þeirra lausn er að strípa textann niður í einstaka setningar og endurspegla söguna með öðrum aðferðum. Þar spila tónlist, söngur og þögn stór hlutverk ásamt nútímatækni og teikningum. Þannig reyna þau, Egill er einnig skrifaður fyrir leikstjórninni og leikmyndinni sem Móeiður kemur líka að, að fanga átök sögunnar og innra líf Benedikts. Vandamálið er að þegar orðin eru fjarlægð stendur fábrotin framvindan ein eftir. Þá ríður á að ýta undir dramatíkina með öllum mögulegum ráðum. Hvernig er annars hægt að sviðsetja slíkar náttúrulýsingar?:

„Birtunóran, sem mjallarþyrlarnir mólu á milli sín fölnaði æ meir, mólst í myrkur með daufa tunglsglætu einhverstaðar að baki, mjallar myrkur, rjúkandi rofalausa aldimmu. Hamförunum linnti ekki, gnýr og stunur sem væru jötnar að fangbröðum glumdu við: barátta ósýnilegra reginafla, endalaus og af öllum áttum – æðisgengin, öskrandi fimbulnótt.“

Vantar alla dramatík

Því miður tekst tilraunin ekki. Í staðinn fyrir drífandi og dramatíska frásögn staðnar hún og frýs stundum alveg, í hana vantar alla innri dramatík sem skrifast aðallega á leikstjórann. Sýningin er lengi í gang og spilað djarft með því að leyfa þögninni að vera ríkjandi, nánast eins og persóna í verkinu. Friðgeir Einarsson leikur Benedikt, ríflega fimmtuga vinnumanninn sem er „biðvanur“, „tötramaður af líkama og sál“, „gamall, lúinn og bráðónýtur“ að eigin sögn. Búinn vistum og rekublaði heldur hann af stað í sitt árlega ferðalag, stundum gangandi og á skíðum þegar snjór leyfir, í leit að eftirlegukindum og innri friði. Lovísa Ósk Gunnarsdóttir bregður sér í allra kvikinda líki, þar á meðal í ham Eitils og Leós. Bæði gera þau vel, þá sérstaklega þegar þau skapa lítið augnablik milli Sigríðar og Benedikts en einnig hvernig þau koma djúpu sambandi hunds og manns til skila.

Naumhyggjan er allsráðandi og að engu óðslega farið. Leikmyndin saman stendur af tveimur tjöldum, blár bakgrunnur sem notaður er til að varpa Friðgeiri upp á hvíta tjaldið fyrir miðju leiksviðsins. Þar spretta fram svarthvítar hreyfimyndir sem staðsetja áhorfandann í sögunni. Fallegar eru teikningarnar og víddir stundum listilega vel leystar, en á öðrum stundum fletja þær út fannfergið. Aðra leikmuni er meira og minna að finna í bakpoka Benedikts. Þórhildur Sunna Jóhannsdóttir leysir búningana vel, fyrir utan mosagrænu úlpuna sem er of nútímaleg fyrir þetta þjóðlega umhverfi.

Öll leitum við að innri kyrrð

Sterk og afgerandi hljóðmynd hefði lyft Aðventu upp á hærra plan, búið til dramatík og kynt undir innri átökum sögunnar. En líkt og með annað í sýningunni verður hún fljótlega fyrirsjáanleg. Sigurður Halldórsson semur tónlistina og skapar hljóðheim sýningarinnar, en kvennakórinn Katla tekur einnig þátt. Eintóna hljóðmyndin varð öllu betri þegar kórinn bættist við en nær aldrei að skapa þann ofsa sem umvefur Benedikt og berst innra með honum.

Öll erum við að leita að eins konar innri kyrrð og friði í þessari endalausu leit að tilgangi lífsins. Einfalt húsaskjól getur verið „hallarígildi“ ef hugarfarið er rétt. Smæð okkar í alheiminum getur verið styrkleiki frekar en áhyggjuefni. Aðventa eftir Gunnar Gunnarsson minnir okkur á allt þetta og meira. Leikgerð Rauða sófans endurspeglar því miður ekki þennan kjarna sögunnar þótt sýningin hafi fundið innri kraft eftir hlé.