Þessi grein birtist fyrir meira en ári.

Loftgæði á Íslandi þau bestu í Evrópu

Hvergi í Evr­ópu eru loft­gæði jafn góð og á Ís­landi. Verst eru þau á Ítal­íu. Þetta sýna nýj­ar rann­sókn­ir byggð­ar á gögn­um úr gervi­tungl­um. Um 98 pró­sent Evr­ópu­búa anda að sér spilltu lofti sem er yf­ir þeim við­mið­um sem Al­þjóða heil­brigð­is­mála­stofn­un­in set­ur.

Loftgæði á Íslandi þau bestu í Evrópu
Svifryk Tórínó á Ítalíu er ein þeirra borga þar sem svifryk mælist oft mikið í andrúmsloftinu. Fjöllin eru falleg en borgin liggur í dal og þar safnast mengun frá umferð og iðnaði fyrir. Mynd: AFP

Við Íslendingar vitum það. En nú veit Evrópa það öll: Loftgæði eru hvergi betri í álfunni en á Íslandi. Þetta má lesa úr niðurstöðum rannsókna sem þýski ríkisfjölmiðillinn  Deutsche Welle (DW) og samtök blaðamanna sem einbeita sér að gagnaúrvinnslu unnu í sameiningu, m.a. út frá gögnum úr gervitunglum.

Fréttapunkturinn sem DW leggur áherslu á er sá að um 98 prósent allra Evrópubúa bjuggu í fyrra á svæðum þar sem svifryk er yfir viðmiðunarmörkum Alþjóða heilbrigðismálastofnunarinnar (WHO). Í rannsókninni var sjónum beint að fínum ögnum í andrúmsloftinu, hinu alræmda svifryki, sem sýnt hefur verið fram á að valdi sjúkdómum í öndunarfærum og æðakerfi og stytti lífslíkur fólks.

„Margt fólk veikist vegna lélegra loftgæða,“ segir Mark Nieuwenhuijsen, alþjóðlegu lýðheilsustofnunarinnar ISGlobal, við DW. „Og við vitum að með því að bæta loftgæði þá drögum við úr veikindum.“

Á toppnumSvifryk á Íslandi fór,samkvæmt gögnum DW, ekki yfir viðmiðunarmörk WHO árið 2022

Hið fína ryk, sem á m.a. uppruna sinn í allra handa iðnaði, sliti á götum og úr útblæstri, telst orðið heilsuspillandi ef það fer yfir 5 míkrógrömm í hverjum rúmmetra andrúmslofts.

Landslag hefur mikil áhrif á útbreiðslu svifryks því það safnast saman í dældum og dölum þegar engir vindar blása því á haf út. Þannig var ástandið í Evrópu verst í miðhluta álfunnar, sérstaklega í Po-dalnum á Ítalíu sem og í stórborgum á borð við Aþenu, Barselóna og París.

Betra loft í Evrópu en víða

Rannsókn DW var birt í enskri útgáfu á vef blaðsins í gær og samkvæmt henni náði árlegt magn svifryks á menguðustu svæðum Evrópu um 25 míkrógrömmum á rúmmetra.

Þrátt fyrir þessar niðurstöður eru loftgæði í evrópskum borgum almennt mun betri en víða í veröldinni. Í Nýju-Delí á Indlandi og fleiri borgum þar í landi getur hlutfall svifryks farið í allt að 100 míkrógrömm á rúmmetra.

Engu að síður getur það spillt heilsu fólks að búa við viðvarandi svifryksmengun líkt og rannsókn DW sýnir að eigi sér stað á nokkrum svæðum í Evrópu.  

Evrópusambandið hyggur á nýjar reglur um loftgæði og samkvæmt drögum að þeim mega ekki mælast meira en 10 míkrógrömm svifryksagna á hvern rúmmetra andrúmsloftsins á ársgrundvelli. Það er töluvert yfir þeim viðmiðunarmörkum (6 míkrógrömm á m3) sem WHO hefur sett.

Engu að síður yrðu loftgæðareglur þrengdar því í dag eru viðmiðunarmörk innan Evrópusambandsins 20 míkrógrömm á rúmmetra eða fjórum sinnum meira en viðmið WHO kveða á um. Gagnrýnt hefur verið að Evrópuþingið ætli ekki að ganga lengra og er það sakað um að einblína á efnahagsleg áhrif þrengri viðmiðana fremur en á heilsu borgaranna.

Ítalía í mengunarskýi

Í byrjun árs var svifryksmengun á Ítalíu enn meiri en í fyrra. Verst var ástandið í borgunum Mílanó og Veróna þar sem svifryksagnirnar fóru yfir 75 míkrógrömm á hvern rúmmetra. Landafræðin skýrir ástæðurnar. Þessar borgir eru umkringdar fjöllum og í þeim er mikill umferðarþungi og fjölbreyttur iðnaður. Þá var veturinn kaldur og kynding með jarðefnaeldsneyti tíðari en oft áður.

Talið er að þúsundir manna deyi fyrir aldur fram úr sjúkdómum sem tengjast mengun andrúmsloftsins. DW rifjar t.d. upp rannsókn sem birt var í læknatímaritinu Lancet árið 2015 þar sem sýnt var fram á að fækka mætti dauðsföllum í Mílanó um 10 prósent með bættum loftgæðum.

Loftgæði á Ítalíu hafa ekki batnað síðan þá heldur versnað. Hins vegar, segir í samantekt DW, hafa loftgæði batnað í Póllandi – eða öllu heldur skánað. Þau eru ennþá með því versta sem finnst í Evrópu en frá árinu 2018 hafa þau breyst hægt og bítandi til hins betra. Skýringuna á þessum umskiptum má rekja til ákvarðana stjórnvalda um að fækka kolaofnum sem notaðir eru til kyndingar á heimilum fólks. Því verkefni er hvergi nærri lokið.

Kjósa
7
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

Alls konar fólk sem þarf aðstoð: „Það getur eitthvað komið fyrir hjá öllum“
3
FréttirJólin

Alls kon­ar fólk sem þarf að­stoð: „Það get­ur eitt­hvað kom­ið fyr­ir hjá öll­um“

Fjöl­breytt­ur hóp­ur sæk­ir matarað­stoð fyr­ir jól­in en út­lit er fyr­ir að svip­að marg­ir þurfi á slíkri að­stoð að halda í ár og í fyrra, um 4.000 heim­ili ef lit­ið er til að­stoð­ar Hjálp­ar­starfs kirkj­unn­ar og Mæðra­styrksnefnd­ar. Há leiga eða há­ar af­borg­an­ir eru að sliga marga sem þurfa að sækja sér að­stoð.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Ráðuneyti keypti danska hönnunarsófa fyrir 5,9 milljónir
1
Viðskipti

Ráðu­neyti keypti danska hönn­un­ar­sófa fyr­ir 5,9 millj­ón­ir

Há­skóla-, ný­sköp­un­ar- og iðn­að­ar­ráðu­neyt­ið hef­ur und­an­farna mán­uði keypt hús­gögn úr hönn­un­ar­versl­un, sem þar til ný­lega hét Norr11, að and­virði rúm­lega tíu millj­óna króna. Um er að ræða sam­sett­an sófa, kaffi­borð, borð­stofu­borð og fleiri hús­gögn að and­virði 10,2 millj­óna króna. Þar af er 1,3 millj­óna króna sófi inni á skrif­stofu ráð­herra.
„Þetta er eins og að búa í einbýlishúsi“
2
VettvangurHjólhýsabyggðin

„Þetta er eins og að búa í ein­býl­is­húsi“

Berg­þóra Páls­dótt­ir, Bebba, hef­ur un­un af því að fá gesti til sín í hjól­hýs­ið og finnst þetta svo­lít­ið eins og að búa í ein­býl­is­húsi. Barna­börn­in koma líka í heim­sókn en þau geta ekki far­ið út að leika sér í hjól­hýsa­byggð­inni í Sæv­ar­höfð­an­um: „Þau skilja ekki af hverju við vor­um rek­in úr Laug­ar­daln­um og sett á þenn­an ógeðs­lega stað.“
Rak 90 prósent starfsfólks fyrir að skrópa á morgunfund
4
Fréttir

Rak 90 pró­sent starfs­fólks fyr­ir að skrópa á morg­un­fund

Bald­vin Odds­son, ung­ur ís­lensk­ur at­hafna­mað­ur, rat­aði ný­ver­ið í frétt­ir í Banda­ríkj­un­um fyr­ir að reka 99 starfs­menn úr sprota­fyr­ir­tæki sem hann stofn­aði og rek­ur. Fram­kvæmda­stjór­inn mun hafa ver­ið ósátt­ur við slaka mæt­ingu á morg­un­fund, þar sem að­eins ell­efu af 110 starfs­mönn­um meld­uðu sig, og til­kynnti þeim sem voru fjar­ver­andi að þau væru rek­in.

Mest lesið í mánuðinum

Við erum ekkert „trailer trash“
1
VettvangurHjólhýsabyggðin

Við er­um ekk­ert „trailer trash“

Lilja Kar­en varð ólétt eft­ir gla­sa­frjóvg­un þeg­ar hún bjó á tjald­svæð­inu í Laug­ar­daln­um og á dög­un­um fagn­aði dótt­ir henn­ar árs af­mæli. Af­mæl­is­veisl­an var hald­in í hjól­hýsi litlu fjöl­skyld­unn­ar á Sæv­ar­höfða, þar sem þær mæðg­ur búa ásamt hinni mömm­unni, Frið­meyju Helgu. „Okk­ar til­finn­ing er að það hafi ver­ið leit­að að ljót­asta staðn­um fyr­ir okk­ur,“ seg­ir Frið­mey, og á þar við svæð­ið sem Reykja­vík­ur­borg fann fyr­ir hjól­hýsa­byggð­ina.
Ráðuneyti keypti danska hönnunarsófa fyrir 5,9 milljónir
2
Viðskipti

Ráðu­neyti keypti danska hönn­un­ar­sófa fyr­ir 5,9 millj­ón­ir

Há­skóla-, ný­sköp­un­ar- og iðn­að­ar­ráðu­neyt­ið hef­ur und­an­farna mán­uði keypt hús­gögn úr hönn­un­ar­versl­un, sem þar til ný­lega hét Norr11, að and­virði rúm­lega tíu millj­óna króna. Um er að ræða sam­sett­an sófa, kaffi­borð, borð­stofu­borð og fleiri hús­gögn að and­virði 10,2 millj­óna króna. Þar af er 1,3 millj­óna króna sófi inni á skrif­stofu ráð­herra.
Tilnefnd sem framúrskarandi ungur Íslendingur en verður send úr landi
3
Fréttir

Til­nefnd sem framúrsk­ar­andi ung­ur Ís­lend­ing­ur en verð­ur send úr landi

Til stend­ur að hin sýr­lenska Rima Charaf Eddine Nasr verði send úr landi. Hún var á dög­un­um ein af tíu sem til­nefnd voru til verð­laun­anna Framúrsk­ar­andi ung­ur Ís­lend­ing­ur í ár. Til­nefn­ing­una fékk hún fyr­ir sjálf­boða­liða­störf sem hún hef­ur unn­ið með börn­um. Hér á hún for­eldra og systkini en ein­ung­is á að vísa Rimu og syst­ur henn­ar úr landi.
„Þetta er eins og að búa í einbýlishúsi“
5
VettvangurHjólhýsabyggðin

„Þetta er eins og að búa í ein­býl­is­húsi“

Berg­þóra Páls­dótt­ir, Bebba, hef­ur un­un af því að fá gesti til sín í hjól­hýs­ið og finnst þetta svo­lít­ið eins og að búa í ein­býl­is­húsi. Barna­börn­in koma líka í heim­sókn en þau geta ekki far­ið út að leika sér í hjól­hýsa­byggð­inni í Sæv­ar­höfð­an­um: „Þau skilja ekki af hverju við vor­um rek­in úr Laug­ar­daln­um og sett á þenn­an ógeðs­lega stað.“
Ný ógn við haförninn rís á Íslandi
6
Vindorkumál

Ný ógn við haförn­inn rís á Ís­landi

Hafern­ir falla blóð­ug­ir og vængja­laus­ir til jarð­ar í vindorku­ver­um Nor­egs sem mörg hver voru reist í og við bú­svæði þeirra og helstu flug­leið­ir. Hætt­an var þekkt áð­ur en ver­in risu og nú súpa Norð­menn seyð­ið af því. Sag­an gæti end­ur­tek­ið sig á Ís­landi því mörg þeirra fjöru­tíu vindorku­vera sem áform­að er að reisa hér yrðu á slóð­um hafarna. Þess­ara stór­vöxnu rán­fugla sem ómæld vinna hef­ur far­ið í að vernda í heila öld.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár