Þessi grein birtist fyrir meira en ári.

Samsam og leyniþjónusturnar

Þessa dag­ana standa yf­ir í Kaup­manna­höfn óvenju­leg rétt­ar­höld. Stefn­and­inn er Ah­med Sam­sam, sem hlot­ið hef­ur dóm fyr­ir að­ild að hryðju­verka­sam­tök­um. Hann hef­ur stefnt dönsku leyni­þjón­ust­unni og leyni­þjón­ustu hers­ins fyr­ir svik.

Samsam og leyniþjónusturnar
Svik Ahmed Samsam sakar dönsku leyniþjónusturnar um að hafa svikið sig. Hann hafi aldrei verið félagi í hryðjuverkasamtökunum sem kenni sig við íslamskt ríki. Mynd: AFP

Ahmed Samsam er 33 ára Dani, af sýrlenskum uppruna. Hann ólst upp í Vollsmose-hverfinu í Óðinsvéum og síðar í Bellahøj-hverfinu í Kaupmannahöfn, hjá foreldrum sínum og sex systkinum. Faðir hans, Jihad Samsam, hafði flúið frá Sýrlandi 1982 eftir að hafa tekið þátt í misheppnaðri uppreisnartilraun, en hann var þá félagi í múslímska bræðrabandalaginu. Jihad Samsam fékk danskan ríkisborgararétt árið 1996.

Ungur að árum leiddist Ahmed Samsam út á braut afbrota og glæpa, fyrst í Óðinsvéum og síðar í Kaupmannahöfn. Hann hefur margoft hlotið dóma fyrir brot á umferðarlögum, rán, ofbeldi, vopnaburð og fyrir að hafa eiturlyf í fórum sínum.  

Fór fyrst til Sýrlands árið 2012

Skömmu eftir að Samsam (eins og hann er ætíð kallaður) var laus úr fangelsi árið 2012 fór hann til Sýrlands. Þar gekk hann til liðs við samtök uppreisnarmanna sem börðust gegn herjum Assads forseta. Puk Damsgård, fréttamaður danska útvarpsins, hitti Samsam við tyrknesku landamærin. Í viðtalinu sem sýnt var í danska sjónvarpinu sagði Samsam að hann hefði tekið þátt í margs konar afbrotum heima í Danmörku um átta eða níu ára skeið. 

Í desember 2012 fór Samsam aftur heim til Danmerkur, og fór þá beint í fangelsi til að afplána 30 daga dóm sem hann hafði hlotið. 

Leyniþjónustan og Sýrlandsferðir

Meðan Samsam sat í fangelsinu í árslok 2012 hafði danska leyniþjónustan, PET, samband við hann og eftir að fangelsisvistinni lauk gerði hann, að eigin sögn, samkomulag við PET. Samkomulagið fól í sér að hann myndi afla upplýsinga um danska ríkisborgara sem berðust í Sýrlandi og gætu hugsanlega ógnað öryggi Danmerkur þegar þeir yrðu aftur komnir heim. Og í samkomulaginu fólst að allt sem hann aðhefðist í Sýrlandi eftir þetta yrði gert í nánu samráði við PET og leyniþjónustu hersins, FE. Í febrúar 2013 fór hann til Sýrlands, PET kostaði þá ferð. Í nóvember það ár skipti hann um vinnuveitanda, ef svo má að orði komast, og færðist yfir til FE. Ástæðan var sú að FE var í nánari tengslum við starfsmenn utan danskra landamæra. Vorið 2014 fór hann eina ferð til Sýrlands á vegum FE. Í október árið 2015 vildi FE senda hann enn á ný til Sýrlands í þeim tilgangi að ganga til liðs við samtökin sem kenna sig við íslamskt ríki. Samsam neitaði að verða við þessari beiðni og fór hvergi. Hann áleit beiðni FE alltof áhættusama og þar með lauk samstarfi Samsam við dönsku leyniþjónusturnar.

Bróðirinn drepinn

Í maí árið 2015 dó yngri bróðir Samsam af völdum hnífstungu á Norðurbrú í Kaupmannahöfn. Morðið var talið tengjast átökum glæpagengja. Daginn eftir morðið voru Samsam og þrír vinir hans handteknir og Samsam kærður fyrir óeirðir. Lögregla taldi að Samsam og bróðirinn sem lést væru tengdir glæpasamtökunum Black Army í Vollsmose

Samsam vann um skeið sem yfirmaður í ísbúð á Friðriksbergi við Kaupmannahöfn. Í maí 2017 var skotið á ísbúðina og ungur afgreiðslumaður særðist. Stuttu síðar fór Samsam til Spánar þar sem eldri bróðir hans var búsettur. Samsam sagði síðar í viðtali að hann hefði farið til Spánar til að slíta tengslin við glæpaheiminn.

„Samsam vann um skeið sem yfirmaður í ísbúð á Friðriksbergi við Kaupmannahöfn. Í maí 2017 var skotið á ísbúðina og ungur afgreiðslumaður særðist.“

Handtaka og fangelsisdómur

Skömmu eftir komuna til Spánar var Samsam handtekinn. Honum var gefið að sök að hafa tekið þátt í starfsemi samtakanna sem kenna sig við íslamskt ríki.  Auk þess sagði lögreglan að hann hefði reynt að fá keypt vopn á Spáni og einnig skotheld vesti. Tveimur dögum fyrir handtökuna hafði lögreglan stöðvað Samsam vegna gruns um að hann hefði keypt hass. Lögreglan sagðist hafa fengið ábendingu frá dönsku lögreglunni um að rétt væri að fylgjast með stóra bróður Samsam. Að sögn lögreglu var hegðan þeirra bræðra ekki eins og hjá dæmigerðum ferðamönnum, þeir skiptu til dæmis oft um hótel. Árið 2018 var Samsam, í bæjarrétti Madrid (sem er lægsta dómstig af þrem), dæmdur í átta ára fangelsi fyrir ætlaða aðild að hryðjuverkasamtökum. Samsam áfrýjaði til  næsta dómstigs, sem staðfesti dóm bæjarréttar. Samsam sótti um áfrýjun til Hæstaréttar Spánar en fékk synjun. Samsam sat í spænsku fangelsi í þrjú og hálft ár en var síðan fluttur til Danmerkur og dómurinn styttur í sex ár. Samsam lýkur afplánun sinni í nóvember næstkomandi. 

Sakar leyniþjónusturnar um svik

Eins og getið var um í upphafi þessarar greinar standa nú yfir í Kaupmannahöfn réttarhöld í máli Samsam gegn dönsku leyniþjónustunni, PET, og leyniþjónustu hersins, FE. Tilgangur Samsam er að fá viðurkenningu og staðfestingu PET og FE á því að hann hafi verið starfsmaður þeirra og sendur á þeirra vegum til Sýrlands. Hann hafi aldrei verið félagi í hryðjuverkasamtökunum sem kenna sig við íslamskt ríki. Samsam heldur því fram að hefðu PET og FE tilkynnt spænskum yfirvöldum að hann hefði farið á þeirra vegum til Sýrlands hefði meginatriði ákærunnar fallið um sjálft sig. Komið hefur fram að starfsmönnum PET og FE hefði gramist að yfirvöldin skyldu ekki beita sér og tilkynnt spænskum yfirvöldum hvernig allt var í pottinn búið. Leyniþjónusturnar, PET og FE, hafa ekki svarað neinu um það, þegar eftir hefur verið leitað, hvort þær hafi verið í samstarfi við Samsam, hvorki játað né neitað.

Forstjóri leyniþjónustu hersins kom í heimsókn

Meðal vitna sem kvödd hafa verið fyrir réttinn er Simon Andersen, fyrrverandi fréttastjóri Berlingske. Hann kom fyrir réttinn sl. miðvikudag, 30. ágúst. Frásögn hans vakti undrun og athygli viðstaddra. Hann greindi frá því að árið 2020, um vorið eða snemmsumars, hefði maður komið heim til sín, án þess að gera boð á undan sér. „Hann vildi ræða við mig um Samsam-málið.“ „Hver var þessi maður?“ spurði dómarinn. Það fór kliður um salinn þegar fréttastjórinn svaraði: „Þetta var Lars Findsen.“ Á þessum tíma var Lars Findsen yfirmaður FE. Erindi hans var að kanna hvort fréttastjórinn gæti komið því til leiðar að Lars Findsen og Thomas Brædder, þáverandi lögmaður Samsam, gætu hist og rætt saman í trúnaði.

„Ég skynjaði, þótt Lars Findsen segði það ekki berum orðum, að sitthvað hefði farið öðruvísi en til stóð í máli Samsam og vilji væri til þess að bæta þar úr,“ sagði fréttastjórinn fyrrverandi. Í kjölfar þessa fundar áttu starfsmenn FE 13 fundi með Thomas Brædder, þar sem rætt var um hugsanlegar bætur til Samsam. Þessar viðræður leiddu ekki til neinnar niðurstöðu. Samsam og Erbil Kaya, núverandi lögmaður hans, vildu fá að kalla Lars Findsen fyrir réttinn en það samþykkti dómstjórinn ekki. Thomas Brædder, fyrrverandi lögmaður Samsam, á að mæta fyrir réttinn föstudaginn 1. september, sama dag og þessi pistill birtist á prenti.  

Forsíðugrein Berlingske kom öllu af stað

Sunnudaginn 12. janúar 2020 birtist á forsíðu dagblaðsins Berlingske löng grein um Samsam-málið eins og það var kallað. Blaðamenn Berlingske höfðu vikum saman unnið að rannsókn á máli Samsam, talað við fjölmarga sem þekktu vel til málsins, fjölskyldu Samsam, lögfræðinga í stjórnkerfinu og farið í gegnum dómskjölin frá Spáni, svo fátt eitt sé nefnt. Næstu daga og vikur birti Berlingske fjölmargar greinar um málið og blaðið komst yfir gögn sem sýndu greiðslur til Samsam, greiðslur sem blaðið fullyrti að væru laun. Enn fremur komst Berlingske yfir gögn sem sýna fram á að Samsam hitti, oftar en einu sinni, tengiliði sína hjá dönsku leyniþjónustunni, þeir fundir fóru fram í Tyrklandi. Þar voru sömuleiðis keypt skothelt vesti, fullkominn sjónauki og fleira sem Samsam tók með sér til Sýrlands. Dönsku leyniþjónusturnar borguðu brúsann. 

Vitnaleiðslur í málinu halda áfram í næstu viku, þá koma meðal annars fyrir réttinn starfsmenn dönsku leyniþjónustunnar, PET, og leyniþjónustu hersins, FE.  

Gert er ráð fyrir að dómur í máli Samsam gegn dönsku leyniþjónustunum verði kveðinn upp í september. Verði það niðurstaða dómsins að Samsam hafi verið „starfsmaður“ dönsku leyniþjónustanna mun hann fara fram á endurupptöku málsins á Spáni. 

Kjósa
11
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

„Ég var bara glæpamaður“
1
Viðtal

„Ég var bara glæpa­mað­ur“

„Margt af því sem ég hef gert mun ég aldrei geta bætt fyr­ir,“ seg­ir Kristján Hall­dór Jens­son, sem var dæmd­ur fyr­ir al­var­leg­ar lík­ams­árás­ir. Hann var mjög ung­ur að ár­um þeg­ar ljóst var í hvað stefndi og fann ekki leið­ina út fyrr en ára­tug­um síð­ar. Í dag fer hann inn í fang­els­in til þess að hjálpa öðr­um, en það er eina leið­in sem hann sér færa til þess að bæta fyr­ir eig­in brot.
Þakklátur fyrir að vera á lífi
2
Viðtal

Þakk­lát­ur fyr­ir að vera á lífi

Þor­lák­ur Mort­hens, Tolli, hef­ur marga fjör­una sop­ið í lífs­ins ólgu­sjó. Æsku­ár­in höfðu sín áhrif en þá byrj­aði hann að teikna og var ljóst að dreng­ur­inn væri gædd­ur hæfi­leik­um. Óregla og veik­indi lit­uðu fjöl­skyldu­líf­ið og á unglings­ár­un­um sá hann um sig sjálf­ur. Um ára­bil var hann sjómað­ur, verka­mað­ur og skóg­ar­höggs­mað­ur. Eft­ir mynd­list­ar­nám hef­ur hann lif­að af mynd­list­inni. Nú er Tolli far­inn að mála í ljós­ari tón­um. Hann gaf nýra, greind­ist síð­an með krabba­mein og sigr­aði.
Armando Garcia
5
Aðsent

Armando Garcia

Sjón­arspil úti­lok­un­ar: Al­ræð­is­leg til­hneig­ing og grótesk­an

„Við hvað er­uð þið svona hrædd?“ spyr Arm­ando Garcia, fræði­mað­ur við Há­skóla Ís­lands, þau sem tóku þátt í pall­borði á mál­þing­inu Áskor­an­ir fyr­ir Ís­land og önn­ur smáríki í mál­efn­um flótta­fólks. Hann seg­ir sam­kom­una hafa ver­ið æf­ingu í val­kvæðri fá­fræði og til­raun til að end­ur­skapa hvíta yf­ir­burði sem um­hyggju.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

„Ég berst fyrir réttinum til að lifa“
2
Viðtal

„Ég berst fyr­ir rétt­in­um til að lifa“

Á upp­vaxt­ar­ár­un­um í suð­ur­ríkj­um Banda­ríkj­anna voru rík­ar kröf­ur gerð­ar til þess hvernig hún ætti að haga sér og sínu lífi. Þeg­ar hún fann loks frels­ið til þess að vera hún sjálf blómstr­aði hún, í ham­ingju­sömu hjóna­bandi, heima­vinn­andi hús­móð­ir, sem naut þess að sinna syni sín­um. „Ég gat lif­að og ver­ið frjáls. Það var frá­bært á með­an það ent­ist.“
„Ég var bara glæpamaður“
4
Viðtal

„Ég var bara glæpa­mað­ur“

„Margt af því sem ég hef gert mun ég aldrei geta bætt fyr­ir,“ seg­ir Kristján Hall­dór Jens­son, sem var dæmd­ur fyr­ir al­var­leg­ar lík­ams­árás­ir. Hann var mjög ung­ur að ár­um þeg­ar ljóst var í hvað stefndi og fann ekki leið­ina út fyrr en ára­tug­um síð­ar. Í dag fer hann inn í fang­els­in til þess að hjálpa öðr­um, en það er eina leið­in sem hann sér færa til þess að bæta fyr­ir eig­in brot.
Þakklátur fyrir að vera á lífi
5
Viðtal

Þakk­lát­ur fyr­ir að vera á lífi

Þor­lák­ur Mort­hens, Tolli, hef­ur marga fjör­una sop­ið í lífs­ins ólgu­sjó. Æsku­ár­in höfðu sín áhrif en þá byrj­aði hann að teikna og var ljóst að dreng­ur­inn væri gædd­ur hæfi­leik­um. Óregla og veik­indi lit­uðu fjöl­skyldu­líf­ið og á unglings­ár­un­um sá hann um sig sjálf­ur. Um ára­bil var hann sjómað­ur, verka­mað­ur og skóg­ar­höggs­mað­ur. Eft­ir mynd­list­ar­nám hef­ur hann lif­að af mynd­list­inni. Nú er Tolli far­inn að mála í ljós­ari tón­um. Hann gaf nýra, greind­ist síð­an með krabba­mein og sigr­aði.
Guðlaug Svala Steinunnar Kristjánsdóttir
6
Það sem ég hef lært

Guðlaug Svala Steinunnar Kristjánsdóttir

Mér renn­ur blóð­ið til skyld­unn­ar

Guð­laug Svala Stein­unn­ar Kristjáns­dótt­ir seg­ir að stærsta lexía lífs síns sé lík­lega að upp­götva um miðj­an ald­ur að hún er ein­hverf. Hún hafi átt­að sig á sjálfri sér með hjálp ann­ars ein­hverfs fólks sem þá hafði þeg­ar oln­bog­að sig áfram í heimi ráð­andi tauga­gerð­ar, misst lík­am­lega, and­lega, fé­lags­lega og starfstengda heilsu áð­ur en það átt­aði sig á sjálfu sér.

Mest lesið í mánuðinum

Sælukot hagnast um tugi milljóna en starfsfólk og foreldrar lýsa skorti
6
Rannsókn

Sælu­kot hagn­ast um tugi millj­óna en starfs­fólk og for­eldr­ar lýsa skorti

Einka­rekni leik­skól­inn Sælu­kot, sem hef­ur feng­ið millj­arð króna í op­in­ber fram­lög síð­asta ára­tug, hef­ur hagn­ast vel og nýtt pen­ing­ana til að kaupa fast­eign­ir fyr­ir stjórn­ar­for­mann­inn. Stjórn­end­ur leik­skól­ans segja mark­mið­ið vera að ávaxta rekstr­araf­gang, en fyrr­ver­andi starfs­menn og for­eldr­ar nem­enda kvarta und­an langvar­andi skorti. Skól­an­um var ný­lega lok­að tíma­bund­ið vegna óþrifn­að­ar og mein­dýra.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár