Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 2 árum.

Veðurhamurinn á Austfjörðum leiddi til dauða mörg hundruð þúsund eldislaxa

Ofsa­veð­ur með ís­ingu og mikl­um straum­köst­um leiddi til stór­fellds laxa­dauða hjá lax­eld­is­fyr­ir­tæk­inu Löx­um í upp­hafi árs­ins. Laxa­dauð­inn var meiri í ár en á fyrstu þrem­ur mán­uð­um árs­ins í fyrra. Gísli Jóns­son hjá MAST seg­ir hins veg­ar að dauð­inn hafi ver­ið hlut­falls­lega meiri í fyrra en í ár.

Veðurhamurinn á Austfjörðum leiddi til dauða mörg hundruð þúsund eldislaxa
Laxadauðinn meiri en í fyrra Meiri laxadauði var hjá íslenskum laxeldisfyrirtækjum á fyrstu þremur mánuðum ársins í ár en í fyrra. Gísli Jónsson hjá MAST segir hins vegar að dauðinn hafi verið hlutfallslega meiri í fyrra en nú vegna þess að 60 prósent fleiri eldislaxar voru í sjókvíum við landið.

Veðurhamurinn sem gekk yfir Austfirði í janúar á þessu ári leiddi til stórfellds laxadauða hjá laxeldinu Löxum í Reyðarfirði og Fáskrúðsfirði. Fuglanet í laxeldiskvíum frusu og lögðust inn í sjókvíarnar með þeim afleiðingum að íshrönglið á fuglanetunum skaðaði hreistur eldislaxana. Þetta olli roðsárum auk þess veðurofsinn kastaði löxunum utan í kvíarnar sem olli enn frekari sárum á fiskunum. 

Þetta kemur fram í Mælaborði um laxeldi, upplýsingaþjónustu sem Matvælastofnun Íslands opnaði nýlega á vefnum hjá sér, og svörum frá Gísla Jónssyni, yfirmanni smitsjúkdóma fiskeldis hjá Matvælastofnun (MAST).

Þegar sár myndast á hreistri eldislaxa eykst smit- og sýkingahætta til muna hjá eldislöxunum og ekki er hægt að nýta þá til manneldis. Sjávarkuldi eykur enn frekar líkur á roðsárum. Þetta leiðir til affalla fyrir eldisfyrirtækin. 

Afföllin meiri í árAfföll, laxadauði, hjá eldisfyrirtækjunum í landinu voru meiri á fyrstu þremur mánuðum ársins í ár en á sama tíma í fyrra. Þau voru hins vegar hlutfallslega minni.

Nærri 800 þúsund dauðir laxar

Í heildina, á landinu öllu, var að ræða afföll upp á rúm 2.300 tonn á fyrstu þremur mánuðum ársins í ár. Þetta er rúmlega 500 tonnum meira en laxadauðinn hjá laxeldisfyrirtækjum landsins á sama tíma í fyrra - 1.766 tonn -  þegar veðurofsi var mikill á Vestfjörðum og laxeldisfyrirtækið Arnarlax varð fyrir miklum laxadauða sem vakti alþjóðlega athygli.

Ef gengið er út frá því að meðalþyngd laxannaa sem drápust í ár hafi verið 3 kg var um að ræða 778 þúsund laxa sem drápust vegna veðurs í ár. Til samanburðar telur villti íslenski laxastofninn 85 þúsund laxa.

Því var um að ræð rúmlega 9 sinnum fleiri eldislaxa sem drápust á þessu tímabili en sem nemur íslenska laxastofninum. 

„Áður en hægt var að fjarlægja netin með hvössu íshröngli sökum veðurs hafði laxinn m.a. skaðað sig í yfirborðinu, auk þess sem hluti fisksins varð fyrir nuddi við nótina í straumköstunum.“
Gísli Jónsson

Gagnsæi eykst

Með mælaborðinu eykst gagnsæi í rekstri laxeldisfyrirtækja á Íslandi og geta í raun allir fylgst með gangi máli í þessum iðnaði. Mælaborðið var opnað þann 15. apríl síðastliðinn. Kristján Þór Júlíusson sjávarútvegsráðherra átti veg og vanda að opnun mælaborðsins samkvæmt tilkynningu frá ríkisstjórninni.  

Eins og Kristján Þór sagði þegar hann opnaði Mælaborð fiskeldis um miðjan mánuðinn: „Með Mælaborði fiskeldis eru allar helstu upplýsingar um stöðu fiskeldis í sjó og á landi orðnar aðgengilegar á einum stað til hagsbóta fyrir almenning og stjórnvöld. Þetta tímamótaskref að stjórnvöld eigi frumkvæði að birtingu þessara upplýsinga er í samræmi við þá stefnumörkun við breytingu á lögum um fiskeldi 2019 að auka gagnsæi í starfsemi greinarinnar. Þessi birting tryggir um leið heildstæðari yfirsýn yfir stöðu og þróun greinarinnar, sem er mikilvægt fyrir alla hlutaðeigandi.“

Meira gagnsæiKristján Þór Júlíusson sjávarútvegsráðherra segir að tilgangur Mælaborðs fiskeldis sé að auka gagnsæi í greininni.

Hlutfallslega minni laxadauði í ár en fyrra

Í svörum frá Gísla Jónssyni kemur hins vegar fram að þó að laxadauðinn hafi í heildina verið meiri í ár en í fyrra þá voru fleir eldislaxar í sjókvíum á Íslandi nú í ár en á sama tíma í fyrra. Þannig var laxadauðinn hlutfallslega minni í ár segir Gísli: „Það ber fyrst að nefna að lífmassi í sjó var mun minni í byrjun árs 2020 samanborið við byrjun þessa árs. Í byrjun árs 2021 var yfir 60% meiri lífmassi í sjókvíum hér við land miðað við byrjun árs 2020. Að teknu tilliti til þessara stærða voru afföll talsvert minni fyrstu 3 mánuði ársins í ár samanborið við 2020, eða sem samsvarar um 30% minni afföll.“

Gísli skýrir afföllin í ár og í fyrra með eftirfarandi hætti: „Skýringuna á þessum afföllum í sjó fyrsta ársfjórðung beggja þessara ára (hörðustu vetrarmánuðirnir) er að finna í óbilgjarnri náttúru þar sem ofsaveður voru í aðalhlutverki. Í byrjun árs 2020 urðu Vestfirðir illa úti, og þá sérstaklega sjókvíaeldissvæðið í Hringsdal í Arnarfirði. Á þessu ári var svo komið að Austfjörðum þar sem fárviðri ollu búsifjum, ekki síst í Reyðarfirði og Fáskrúðsfirði. Í einni stormlægðinni, og þeirri verstu, (9.-10. janúar sl.) sökk m.a. stór og öflugur fóðurprammi við Gripalda í Reyðarfirði eins og mönnum er enn í fersku minni.“

Hann undirstrikar jafnframt að engir alvarlegir fiskisjúkdómar hafi komið upp í ár og lýsir svo ástæðum laxadauðans á Austfjörðum á fyrstu mánuðum ársins: „Þess ber einnig að geta að alvarlegir smitsjúkdómar hafa hvergi komið upp á þessum svæðum. Samfara þessum stormlægðum hefur m.a. fylgt ísing sem ekki hefur hjálpað til. Gríðarleg ísing í Reyðarfirði og Fáskrúðsfirði í janúar sl. varð til þess að fuglanet lögðust niður á yfirborð kvíanna. Áður en hægt var að fjarlægja netin með hvössu íshröngli sökum veðurs hafði laxinn m.a. skaðað sig í yfirborðinu, auk þess sem hluti fisksins varð fyrir nuddi við nótina í straumköstunum. Slík særindi leiða til roðsára og affalla.“ 

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.

Mest lesið

Bonaqua virðist á köldum Klaka eftir nafnbreytingu
2
Fréttir

Bon­aqua virð­ist á köld­um Klaka eft­ir nafn­breyt­ingu

Þátta­skil urðu á ís­lenska sóda­vatns­mark­að­in­um í sum­ar, eft­ir að Topp­ur breytt­ist í Bon­aqua. Því fylgdu tæki­færi fyr­ir sam­keppn­is­að­il­ann Klaka, sem kveðst nú vera með um 25 pró­sent hlut­deild á mark­að­in­um. Fyrr­ver­andi ís­lensku­pró­fess­or sem gagn­rýndi nafn­breyt­ingu Topps seg­ir gleði­efni að er­lend nafn­gift virð­ist hafa vak­ið svo sterk við­brögð.
Vill að ríkið greiði aðgerðir gegn offitu hjá einkafyrirtækjum: Einn maður með milljarð í tekjur
3
FréttirKlíníkin og einkarekstur í heilbrigðiskerfinu

Vill að rík­ið greiði að­gerð­ir gegn offitu hjá einka­fyr­ir­tækj­um: Einn mað­ur með millj­arð í tekj­ur

Sam­kvæmt því sem heil­brigð­is­ráð­herra Will­um Þór Þórs­son hef­ur boð­að munu efna­skipta­að­gerð­ir einka­fyr­ir­tækja eins og Klíník­ur­inn­ar verða greidd­ar af ís­lenska rík­inu. Fyr­ir­tæki eins skurð­lækn­is á Klíník­inni sem ger­ir slík­ar að­gerð­ir hef­ur ver­ið með tekj­ur upp á um einn millj­arð króna á ári.
Hryllingur á barnaspítalanum eftir að Ísraelsher neyddi lækna til að skilja eftir ungabörn
4
Erlent

Hryll­ing­ur á barna­spítal­an­um eft­ir að Ísra­els­her neyddi lækna til að skilja eft­ir unga­börn

Starfs­fólki Al-Nasr barna­spítal­ans á Gasa var skip­að af umsát­ursliði Ísra­els­hers að rýma spít­al­ann. Þau neydd­ust til að skilja fyr­ir­bur­ana eft­ir. Að sögn hjúkr­un­ar­fræð­ings lof­uðu yf­ir­menn hers og stjórn­sýslu að forða börn­un­um, en tveim­ur vik­um síð­ar fund­ust þau lát­in, óhreyfð í rúm­um sín­um.
Kapphlaupið um krúnudjásnið Marel
6
Greining

Kapp­hlaup­ið um krúnu­djásnið Mar­el

Upp­sögn for­stjóra, veðkall, greiðslu­stöðv­un, ásak­an­ir um óbil­girni og óheið­ar­leika banka, fjár­fest­ar sem liggja und­ir grun um að vilja lauma sér inn bak­dyra­meg­in á und­ir­verði, óskuld­bind­andi yf­ir­lýs­ing­ar um mögu­legt yf­ir­töku­til­boð, skyndi­leg virð­is­aukn­ing upp á tugi millj­arða króna í kjöl­far­ið, höfn­un á því til­boði, harð­ort op­ið bréf frá er­lend­um vog­un­ar­sjóði með ásök­un­um um hags­muna­árekstra og nú mögu­legt til­boðs­stríð. Þetta hef­ur ver­ið veru­leiki Mar­el, stærsta fyr­ir­tæk­is Ís­lands, síð­ustu vik­ur.
Maðurinn sem lést í Stangarhyl sagður hafa hlaupið á eftir vini sínum inn í brennandi hús
7
Fréttir

Mað­ur­inn sem lést í Stang­ar­hyl sagð­ur hafa hlaup­ið á eft­ir vini sín­um inn í brenn­andi hús

Hús­næð­ið að Stang­ar­hyl 3, þar sem mann­skæð­ur elds­voði varð í síð­ustu viku, er í eigu fjár­fest­ing­ar­félgas­ins Al­va Capital. Eig­andi og fram­kvæmda­stjóri fé­lags­ins er braut­ryðj­andi í smá­lána­starf­semi. „Við þekkt­um þenn­an mann vel per­sónu­lega sem vinnu­fé­laga,“ seg­ir tals­mað­ur fé­lags­ins um mann­inn sem lést í brun­an­um.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Pressa: Fyrsti þáttur
1
Pressa#1

Pressa: Fyrsti þátt­ur

Í þætti dags­ins verð­um við á póli­tíska svið­inu. Breyt­ing­ar á kvóta­kerf­inu og fisk­veið­um, stjórn­mála­ástand­ið og áskor­an­ir sem stjórn­ar­meiri­hlut­inn stend­ur frammi fyr­ir. Einnig verð­ur rætt um þögla einka­væð­ingu heil­brigðis­kerf­is­ins. Við­mæl­end­ur eru Svandís Svavars­dótt­ir mat­væla­ráð­herra, Jón Gunn­ars­son, þing­mað­ur Sjálf­stæð­is­flokks, Stefán Vagn Stef­áns­son, þing­mað­ur Fram­sókn­ar, og Jó­hann Páll Jó­hanns­son, þing­mað­ur Sam­fylk­ing­ar.
María Rut Kristinsdóttir
9
Það sem ég hef lært

María Rut Kristinsdóttir

Of­beld­ið skil­grein­ir mig ekki

María Rut Krist­ins­dótt­ir var bú­in að sætta sig við það hlut­skipti að of­beld­ið sem hún varð fyr­ir sem barn myndi alltaf skil­greina hana. En ekki leng­ur. „Ég klæddi mig úr skömm­inni og úr þol­and­an­um. Fyrst fannst mér það skrýt­ið – eins og ég stæði nak­in í mann­mergð. Því ég vissi ekki al­veg al­menni­lega hver ég væri – án skamm­ar og ábyrgð­ar.“
Þögul einkavæðing Willums Þórs á heilbrigðiskerfinu
10
SkýringKlíníkin og einkarekstur í heilbrigðiskerfinu

Þög­ul einka­væð­ing Will­ums Þórs á heil­brigðis­kerf­inu

Einka­væð­ing í heil­brigðis­kerf­inu hef­ur ver­ið stór­auk­in á síð­ustu ár­um í gegn­um Sjúkra­trygg­ing­ar Ís­lands. Til stend­ur að ganga lengra í þeim efn­um sam­kvæmt heil­brigð­is­ráð­herra, Will­um Þór Þórs­syni. Í miðri þess­ari um­ræðu er einka­rekna heil­brigð­is­fyr­ir­tæk­ið Klíník­in. For­stjóri Land­spít­al­ans, Run­ólf­ur Páls­son, hef­ur áhyggj­ur af áhrif­un­um á rík­is­rek­in sjúkra­hús og bend­ir á skort á eft­ir­liti með einka­rekstr­in­um.

Mest lesið í mánuðinum

Loftkastali kaupfélagsstjórans í Djúpinu
1
Rannsókn

Loft­kastali kaup­fé­lags­stjór­ans í Djúp­inu

Stein­steypta hús­ið í kast­al­astil sem stend­ur við veg­inn í Ísa­firði vek­ur bæði undr­un og hrifn­ingu margra ferða­langa sem keyra nið­ur í Djúp­ið. Hús­ið er ein­stakt í ís­lenskri sveit og á sér áhuga­verða sögu sem hverf­ist um Sig­urð Þórð­ar­son, stór­huga kaup­fé­lags­stjóra í fá­tæku byggð­ar­lagi á Vest­fjörð­um, sem reyndi að end­ur­skrifa sögu kast­al­ans og kaup­fé­lags­ins sem hann stýrði.
Pressa: Fyrsti þáttur
2
Pressa#1

Pressa: Fyrsti þátt­ur

Í þætti dags­ins verð­um við á póli­tíska svið­inu. Breyt­ing­ar á kvóta­kerf­inu og fisk­veið­um, stjórn­mála­ástand­ið og áskor­an­ir sem stjórn­ar­meiri­hlut­inn stend­ur frammi fyr­ir. Einnig verð­ur rætt um þögla einka­væð­ingu heil­brigðis­kerf­is­ins. Við­mæl­end­ur eru Svandís Svavars­dótt­ir mat­væla­ráð­herra, Jón Gunn­ars­son, þing­mað­ur Sjálf­stæð­is­flokks, Stefán Vagn Stef­áns­son, þing­mað­ur Fram­sókn­ar, og Jó­hann Páll Jó­hanns­son, þing­mað­ur Sam­fylk­ing­ar.
Íslenskur karlmaður bauð „einstæðri móður með barn“ aðstoð
3
FréttirJarðhræringar við Grindavík

Ís­lensk­ur karl­mað­ur bauð „ein­stæðri móð­ur með barn“ að­stoð

Ís­lensk­ur karl­mað­ur setti inn um­deilda Face­book-færslu í hóp­inn Að­stoð við Grind­vík­inga, þar sem fólki í neyð er boð­in marg­vís­leg að­stoð frá hjálp­fús­um Ís­lend­ing­um. Með­lim­ir hóps­ins brugð­ust illa við þeg­ar mað­ur­inn bauðst til að að­stoða ein­stæða móð­ur með barn. „Skamm­astu þín karl fausk­ur.“
Valdablokkir í Matador um Marel
4
Rannsókn

Valda­blokk­ir í Mata­dor um Mar­el

Það geis­ar stríð í ís­lensku við­skipta­lífi. Stærstu eig­end­ur stærsta fjár­fest­inga­fé­lags lands­ins, Eyr­is In­vest, telja einn stærsta banka lands­ins, Ari­on banka, vera að reyna að tryggja Sam­herja og Stoð­um yf­ir­ráð í Mar­el. Enn vakna spurn­ing­ar um hvort eðli­legt sé að hefð­bund­in banka­starf­semi og fjár­fest­inga­banka­starf­semi, eigi yf­ir­höf­uð sam­an. Leik­flétt­an fel­ur í sér næt­ur­fundi, veðkall, af­sögn og á end­an­um greiðslu­stöðv­un sem ætl­að er að kaupa tíma fyr­ir þá sem gripn­ir voru í ból­inu.
Fjárfestingaklúbbur Kaupþingskvenna
5
RannsóknLeyndarmál Kýpur

Fjár­fest­inga­klúbb­ur Kaupþings­kvenna

Eig­in­kon­ur þriggja fyrr­um stjórn­enda hins fallna Kaupþings banka eru um­svifa­mikl­ir fjár­fest­ar í fast­eigna­verk­efn­um á Spáni og víð­ar. Pen­ing­ar sem geymd­ir eru í fé­lög­um á Tor­tóla og Kýp­ur eru not­að­ir til að byggja lúxus­í­búð­ir. Hundruð millj­óna króna hagn­að­ur hef­ur orð­ið til í þess­um af­l­ands­fé­lög­um. Ein þeirra hef­ur einnig fjár­fest með hópi Ís­lend­inga í bresk­um hjúkr­un­ar­heim­il­um.
Hvernig peningaslóð stjórnenda Kaupþings og maka þeirra liggur til Tortólu
8
Skýring

Hvernig pen­inga­slóð stjórn­enda Kaupþings og maka þeirra ligg­ur til Tor­tólu

Notk­un eig­in­kvenna fyrr­ver­andi stjórn­enda Kaupþings­banka á fé­lög­um á af­l­ands­svæð­inu Kyp­ur er enn eitt dæm­ið um það að þess­ir að­il­ar hafi not­ast við slík fé­lög í við­skipt­um sín­um eft­ir efna­hags­hrun­ið 2008. Hreið­ar Már Sig­urðs­son, fyrr­ver­andi for­stjóri Kaupþings, og eig­in­konu hans tengd­ust til dæm­is fé­lög­um í Pana­maskjöl­un­um og ár­ið 2019 var sagt frá Tor­tóla­fé­lagi sem not­að var til að halda ut­an um eign­ir á Ís­landi sem tengd­ust þeim.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár