Fjárveitingar ríkisins til Þjóðkirkjunnar eru sagðar hvíla á tveimur stoðum; sóknargjöldum annars vegar og hins vegar kirkjujarðasamkomulaginu svokallaða. Kirkjujarðasamkomulagið var undirritað árið 1997 en það má rekja aftur til ársins 1907 þegar ríkið tók yfir stærstan hluta af jörðum kirkjunnar. Á móti myndi ríkissjóður greiða laun biskups Íslands, vígslubiskupa, 138 starfandi presta og prófasta kirkjunnar og 18 starfsmanna Biskupsstofu, annan rekstrarkostnað prestsembætta og Biskupsstofu. Einnig skyldi greiða árlegt framlag í Kristnisjóð sem svaraði til 15 fastra árslauna presta.
Auk sóknargjalda og kirkjujarðasamkomulagsins greiðir íslenska ríkið hins vegar fyrir rekstur kirkjugarða auk tveggja sjóða; kirkjumálasjóðs og jöfnunarsjóðs sókna. Greiðslur í alla þessa sjóði koma úr vösum skattgreiðenda á Íslandi, þar með talið þeirra sem tilheyra öðrum trúfélögum eða standa utan trúfélaga.
Kirkjumálasjóður var stofnaður árið 1993 og er honum ætlað að standa straum af kostnaði vegna viðhalds prestssetra. Þá kostar hann kirkjuþing, kirkjuráð og prestastefnu, fjölskylduþjónustu kirkjunnar, söngmálastjórn og tónlistarfræðslu á vegum Þjóðkirkjunnar og starfsþjálfun guðfræðikandídata, auk annarra verkefna sem ekki eru skilgreind nánar í lögum. Fjárlög næsta árs gera ráð fyrir 293,3 milljónum króna í Kirkjumálasjóð.
Hlutverk Jöfnunarsjóðs sókna er að veita styrki til þeirra kirkna sem sérstöðu hafa umfram aðrar sóknarkirkjur, að leitast við að jafna aðstöðu og styrkja sóknir þar sem lögmætar tekjur, sóknargjöld, nægja ekki fyrir nauðsynlegum útgjöldum og í þriðja lagi að auðvelda stofnun sókna í nýjum byggðahverfum og að styðja kirkjulega félags- og menningarstarfsemi. Þrátt fyrir að fjármögnun sjóðsins komi beint úr ríkissjóði er sjóðurinn eingöngu til ráðstöfunar innan Þjóðkirkjunnar. Árið 2006 fór Ásatrúarfélagið í mál við íslenska ríkið vegna greiðslna úr Jöfnunarsjóði sókna. Félagið tapaði málinu, en héraðsdómur komst samt sem áður að þeirri niðurstöðu að Jöfnunarsjóður sókna geri upp á milli trúfélaga, þótt að greiðslur úr honum séu ákvarðaðar með lögum. Ásatrúarfélagið áfrýjaði málinu til Mannréttindadómstólsins, en því var vísað frá árið 2012. Samkvæmt fjárlögum renna 379,3 milljónir í Jöfnunarsjóð sókna á næsta ári.
Á næsta ári greiðir íslenska ríkið því alls 702,6 milljónir í starfsemi Þjóðkirkjunnar sem stendur utan við bæði kirkjujarðasamkomulagið og sóknargjöld. Til samanburðar gera fjárlög ráð fyrir að íslenska ríkið muni verja 475,9 milljónum í mál tengd hælisleitendum á næsta ári, rekstur Útlendingastofnunar kostar 256,2 milljónir, Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkisins fær 434,8 milljónir, en þar eru nú um 400 börn á biðlista eftir greiningu, og Samkeppniseftirlitið verður rekið fyrir 439,8 milljónir króna.
Ítarlega úttekt á Þjóðkirkjunni má lesa í heild sinni í prentútgáfu Stundarinnar. Hægt er að nálgast áskrift hér.
Athugasemdir