Ítalir eru gáfaðir en gjarnir á að fremja morð.

Danir eru dugnaðarmenn í hvívetna og ágætis búmenn.

Svíar eru örgeðja og ófyrirleitnir.

Lappar eru lotnir og lágir vexti, kjálkabreiðir og dökkir yfirlitum. Léttlyndir eru þeir sagðir, en lítt gáfaðir.

Maður sem fullyrðir svona yrði álitinn í besta falli kjáni í dag, en einmitt svona lýsir bók frá 1910 eftir Karl Finnbogason, „Landafræði handa börnum og unglingum“ ýmsum þjóðum. (takk Lemúr) Að mati Karls má svo finna mannætur víða um heim, og eru lýsingar á þjóðum yfirleitt ljótari eftir því sem þær verða fjarlægari. En hún byggir á ákveðinni trú, að við séum eins og við erum af því við fæddumst þannig og að Íslendingar og aðrar þjóðir séu bara þannig í eðli sínu.

Sú trú er í besta falli barnaleg. En raunverulega, ef við tölum um afleiðingar slíkrar sannfæringar, þá er hún stórhættuleg.

Stuttu eftir að Darwin kom fram með þróunarkenninguna var fólk byrjað að máta saman mannlífið og dýraríkið þannig að til varð félagslegur Darwinismi. Félagslegur Darwinismi byggir á þeirri trú að lægri stéttir mannkynsins muni smám saman deyja úr sjúkdómum og hungri og þeir sem eru hæfastir til að græða pening muni erfa heiminn. Fyrir slíkt fólk er velferðarkerfið líkt og eitur í beinum, því það kemur í veg fyrir að náttúran hafi sinn gang.

Hljómar kjánalega. En fólk trúði þessu, og það er til fólk sem hefur svipaðar skoðanir enn í dag því miður.

Það væri óskanlegt að andstaða við heilbrigðisþjónustu og góðgerðarsamtök væru bara einu afleiðingarnar af slíkum trúarbrögðum. Á tuttugustu öld náði því miður til valda fólk sem tók þetta á næsta stig. Í Svíþjóð og Bandaríkjunum var til fólk sem vildi erfðabæta mannkynið með því að gelda óæskilega einstaklinga, eugenics-hreyfingin var vinsæl í báðum löndum þó ólík séu. Og svo er það Þýskaland. Úff. Ég hugsa að fæstir Þjóðverjar myndu lýsa þjóðum með þessum hætti, líkt og ung sjálfstæðiskona gerði á romur.is um daginn:

„Ég hef oft haft orð á því að Íslendingar séu mjög sterkt dæmi um það hvernig Þróunarkenning Darwins virkar. Fyrir um tíu öldum síðan komu fyrstu menn að landi á Íslandi. Kynslóð eftir kynslóð lifði af mikil harðindi, slæm veðurskilyrði og veikindi. Á síðustu þúsund árum má því áætla að líkamlega sterk og hraust gen hafi haft yfirhöndina og þraukað einna helst ef mark er tekið á Þróunarkenningunni. Það varð mér ljóst eftir að hafa flutt erlendis, að Íslendingar hafi ekki einungis þróað með sér sterkbyggða líkama heldur einnig hnífbeitt hugarfar. Hugarfar sem gerir það að verkum að við teljum okkur fátt vera ómögulegt. Sama hversu fjarstæðukennda eða mikilfenglega hugmynd við kunnum að fá er ekkert sem fær okkur stöðvað. Fyrst þau geta þetta, af hverju ekki við?“

Það er ekki af því Þjóðverjar eru í eðli sínu varkárari, genetísk varkárari, eins og greinaskrifari heldur fram. Heldur af því að í grunnskóla lærir fólk afleiðingar þess að telja einn hóp manna í eðlisfari sínu öðruvísi en aðra. Staðreyndin er þó sú að félagslegar aðstæður, uppeldi og annað slíkt hefur mun meira að segja heldur en þjóðerni. Eru ekki ættleidd börn á Íslandi t.d. alveg jafn íslensk í hegðun og jafnaldrar þeirra? Ég myndi halda það.  

„Hér í Þýskalandi hef ég undrast mikið hugarfar Þjóðverja- sem er öðruvísi en ég hef kynnst. Í landi eins og Þýskalandi, sem framleiðir margar af mestu gæðavörum sem fyrirfinnast, og rekur einhver stærstu og árangursríkustu fyrirtæki heims, ríkir nefnilega menning fyrir varkárni. Áður en ráðist er af stað í framkvæmdir skulu öll sjónarmið vera tekin til hliðsjónar og sterkt öryggisnet og öryggisáætlanir vera fyrir hendi. Þeir eru einfaldlega síður áhættusæknir.“

Það má velta fyrir sér hvers vegna það eru Þjóðverjar en ekki Íslendingar sem framleiða margar af mestu gæðavörum heimsins og reka stærstu og árangursríkustu fyrirtæki heims. Það hefur ekkert með gen að gera. Eins og greinarhöfundur skrifar sjálf: „ríkir nefnilega menning fyrir varkárni.“

Menning sem mótast af aldalangri reynslu og mistökum. Það voru afdrifarík mistök sem fólust í því að trúa á sérstaka yfirburði Þjóðverja, og ímynda sér að einhver eðlismunur væri á milli manna. Og það er einmitt punkturinn sem ég ætlaði að koma að. Þjóðverjar hafa lært og nú þurfa Íslendingar líka að læra. Þessi grein var voðalega mikið 1910, já og pínu 2007. Við þurfum að læra af þessum árum. 

Árið 2007 höfðum við forseta og viðskiptaráð sem flugu um heiminn til að segja fólki að íslenskir víkingar væru sérstakir og þess vegna frábært viðskiptafólk. Þessi orðræða hefur nú vaknað aftur til lífsins og er jafnhættuleg og áður. Ekki af því ég telji stefna í þjóðernishreinsanir, heldur bara að það er ekki gott ef fólk telur það sérstaka íslenska dyggð að vera áhættusækinn. Vinur er sá er til vamms segir, ef viðskiptalífið og fólk á hægri væng stjórnmála á Íslandi hefur þessa afstöðu þá erum við að fara að endurtaka sömu mistök og síðast. Með því að gagnrýna þessa orðræðu er ég ekki að reyna að koma höggi á neinn, bara benda á það sem mætti betur fara.

Það er engin ástæða til þess að Íslendingar geti ekki gert það gott í viðskiptalífinu ef þeir tileinka sér það besta úr því þýska. Og við getum öll lært af þeim í pólitíkinni. Lítum t.d. á hvernig þeir tryggja ódýran leigumarkað og halda verðbólgu niðri. Þessvegna fagna ég því að ungir sjálfstæðismenn séu að líta til Þýskalands í leit að fyrirmyndum frekar en til Bandaríkjanna, Merkel frekar en Trump takk.