Í Skandinavíu hefur lengi verið heilmikið sambýli ólíkra þjóðflokka og tungumála, nokkuð sem endurspeglast að sumu leyti í tungumálapólitík þessara landa. Samar sem hafa samísku að móðurmáli eru til að mynda ekki nema þrjátíuþúsund í heild og búsettir í fjórum löndum: í Noregi, Svíþjóð, Finnlandi og í Rússlandi. Að Rússlandi undanskildu er samíska engu að síður meðal opinberra tungumála þessara landa, sem merkir að í þeim héruðum sem Samar búa eiga þeir þess kost að njóta allrar opinberrar þjónustu á sínu móðurmáli.

Í Finnlandi er töluvert stærra þjóðarbrot sænskumælandi Finna, en þeir eru milli fimm og sex prósent heildarfjölda Finna. Sænska er því meðal opinberra tungumála Finnlands og sænskumælandi eiga þar kost á því að tala sitt móðurmál þegar það hittir heimilislækni, möndlar með skattinn, nýtir kosningarétt sinn eða hvaða annan rétt sem það hefur sem þegnar í finnsku samfélagi.

Rétturinn til að tala sitt móðurmál í sínu heimalandi er mikilvægur, að minnsta kosti hvað opinbera þjónustu varðar, og séu nógu margir sem tala tiltekið tungumál á tilteknu svæði er rétt að athuga grundvöll þess að viðurkenna það sem opinbert tungumál svæðisins, rétt eins og gert hefur verið í Skandinavíu.

Nýlegar tölur frá Hagstofunni sýna að yfir tíundi hluti Íslendinga eru innflytjendur. Þar af eru Pólverjar langstærsti hlutinn, tæpur helmingur allra innflytjenda eða um fimm prósent af þjóðinni allri. Þetta er sambærilegur fjöldi og sænskumælandi Finnar, en umtalsvert stærri hluti þjóðarinnar en til dæmis Samar hvort sem þeir eru búsettir í Noregi, Svíþjóð eða í Finnlandi.

Um menningarlegt samneyti norrænna manna og Pólverja í gegnum söguna þarf ekki að efast; það hefur verið til staðar síðan fyrir landnám Íslands og hefur eflst mjög eftir fall járntjaldsins. Samstarf milli þjóðanna er með mestu ágætum, fólk flyst milli beggja landa og fjölskyldur hafa myndast þvert á þessi landamæri. Prins Póló er ekki síður íslenskt en það er pólskt.

Pólskir Íslendingar mynda nú stærsta minnihluta landsmanna af erlendu bergi brotnu síðan áður en Norðmenn og Keltar fóru að kallast Íslendingar. Þeir eru rúmlega sautjánþúsund og þeim fer fjölgandi. Þetta er mjög ánægjuleg þróun og við tökum pólskum vinum okkar vitanlega fagnandi og bjóðum þau velkomin í íslenskt samfélag.

Nú er rétt að staldra við og spyrja sig: Hvenær verður tímabært að ræða um það hvort gera eigi pólsku að opinberu máli á Íslandi? Fjölmörg fyrirtæki hafa þegar tekið það frumkvæði að bjóða upplýsingar á pólsku og er það vel, en betur má ef duga skal. Það er kominn tími til að íslensk stjórnvöld setjist á rökstóla og ræði það í fullri alvöru hvort og þá hvenær rétt skilyrði hafa verið uppfyllt, og sömu skilyrði yrðu þá skilgreind um leið, til að pólska megi teljast til opinberra mála á Íslandi. Með öðrum orðum: Hvenær pólskir Íslendingar megi vænta þess að fá að njóta opinberrar þjónustu á því máli sem þeim er tamast. 

Að mínu viti höfum við þegar náð því marki, en það er Alþingis að ákveða framhaldið. Ég hvet þingmenn til að taka þetta mál til umræðu og velta því fyrir sér í fullri einlægni hvort ekki sé komið að pólskum Íslendingum að fá tilvist sína sem íslensks þjóðarbrots að fullu viðurkennda.

Höfundur er íslenskukennari.