Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 4 árum.

Innherjar seldu en almenningur var blekktur

Starfs­menn og mill­i­stjórn­end­ur Glitn­is forð­uðu á þriðja hundrað millj­óna úr Sjóði 9 áð­ur en til­kynnt var um yf­ir­töku rík­is­ins á bank­an­um. Fé­lag Ein­ars Sveins­son­ar, föð­ur­bróð­ur Bjarna Bene­dikts­son­ar, átti hins veg­ar lang­stærstu söl­una fyr­ir hrun og inn­leysti meira en millj­arð króna.

Lykilstarfsmenn í Glitni og millistjórnendur innleystu á þriðja hundrað milljóna króna úr Sjóði 9 dagana 24. til 26. september 2008 þegar aðeins örfáir höfðu vitneskju um þann stórkostlega fjármögnunarvanda sem bankinn stóð frammi fyrir. 

Úttektirnar áttu sér stað eftir að fjármálafyrirtækið Nordea hætti við að kaupa eignir Glitnis í Noregi og Bayerische Landesbank hafnaði framlengingu lána upp á 150 milljónir evra sem Glitnir átti að greiða um miðjan október. 

Hvort tveggja gerðist þann 23. september en það var ekki fyrr en 29. september sem tilkynnt var að ríkið hygðist leggja Glitni til hlutafé og bjarga honum þannig frá falli. 

Þær miklu úttektir sem áttu sér stað í millitíðinni af hálfu aðila sem tengdust Glitni vöktu sérstaka athygli rannsóknarnefndar Alþingis og skilanefndar Glitnis banka þegar farið var yfir bókhald bankans eftir hrun. Að sama skapi voru úttektir í októberbyrjun, skömmu áður en neyðarlögin voru sett, teknar til sérstakrar skoðunar. 

Fjármálaeftirlitið kærði fjölda mála til embættis sérstaks saksóknara í mars 2009 og taldi „nauðsynlegt [...] að upplýsa hverjir bjuggu yfir innherjaupplýsingum á þeim tíma sem um ræðir“. Ýmsar tilfærslur voru rannsakaðar en sárafá innherjasvikamál enduðu í ákæruferli og ekkert er varðaði Sjóð 9. Meginástæðan er sú að sönnunarstaðan er erfið í innherjamálum en auk þess voru stórtækari brot, svo sem markaðsmisnotkun og umboðssvik, í forgangi hjá sérstökum saksóknara. 

Engu að síður liggur fyrir að fjöldi Glitnisstarfsmanna kaus að losa sig við fjármuni úr Sjóði 9 þessa daga. Bæði í Rannsóknarskýrslu Alþingis og í skýrslu fyrirtækjasviðs KPMG sem unnin var fyrir skilanefnd Glitnis og Stundin hefur undir höndum, er bent á að starfsmenn og tengdir aðilar seldu hlutfallslega mikið úr Sjóði 9 og öðrum sambærilegum sjóðum dagana fyrir hrun.

Bjarni skilgreindur sem innherji

Kom fjármunum í varBjarni Benediktsson átti í stöðugu og nánu sambandi við Glitnismenn í aðdraganda hrunsins og náði, ásamt föður sínum og föðurbróður, að verja sig gegn tapi.

Einn þeirra almennu viðskiptamanna sem losuðu fé úr Sjóði 9 þessa örlagaríku daga var Bjarni Benediktsson, nú fjármálaráðherra og formaður Sjálfstæðisflokksins. Á þeim tíma var hann þingmaður í efnahags- og viðskiptanefnd Alþingis og því í hópi þeirra sem Fjármálaeftirlitið skilgreindi sem innherja þrátt fyrir að hann ynni ekki hjá bankanum. 

Eins og Stundin rakti í fyrra – og heldur nú áfram að fjalla um eftir að lögbann sýslumanns hefur í tvígang verið úrskurðað ólögmætt – varpa Glitnisgögnin skýru ljósi á það mikla og persónulega samband sem Bjarni átti við stjórnendur Glitnis fyrir hrun, á sama tíma og þeir stóðu í ströngu við að framlengja líf bankans. 

Í febrúarbyrjun 2008 tók Bjarni þátt í Vafningsfléttunni svokölluðu sem snerist um að flytja áhættuna á bak við stóran hluthafa Glitnis yfir á bankann sjálfan og koma í veg fyrir verðfall hlutabréfa til skamms tíma. 

Síðar í mánuðinum, þann 19. febrúar 2008, fundaði Bjarni með Lárusi Welding, bankastjóra Glitnis, um stöðu bankans sem þingmaður. Dagana á eftir, frá 21. til 27. febrúar seldi svo Bjarni hlutabréf í Glitni fyrir rúmlega 119 milljónir. Um svipað leyti seldi faðir Bjarna, Benedikt Sveinsson, hlutabréf í bankanum fyrir samtals 850 milljónir.

Um sumarið 2008 þegar viðskiptabankarnir glímdu allir við lausafjárþurrð og voru farnir að reiða sig í síauknum mæli á skammtímaveðlán frá Seðlabankanum, áttu Bjarni Benediktsson og Lárus Welding samverustundir „fyrir austan“ samkvæmt tölvupóstssamskiptum sem Stundin hefur undir höndum.

Bjarni bað svo Lárus um að halda sambandi og „fara yfir stöðuna reglulega“ með sér í efnahagsmálum. Um þetta leyti vissu stjórnendur Glitnis að bankinn var kominn í talsverðar ógöngur og glímdi við lausafjárþurrð þrátt fyrir að Glitnir kæmi sæmilega út úr álagsprófi Fjármálaeftirlitsins þá í ágúst.

Geir vonaðist eftir fjárhagslegum ávinningi 

Bjarni sat neyðarfund í höfuðstöðvum Stoða, hjá stærsta hluthafa Glitnis, seint að sunnudagskvöldi 28. september, þar sem fram kom að staða Glitnis væri „gríðarlega alvarleg“.

Daginn eftir var tilkynnt um að ríkið ætlaði að leggja Glitni til hlutafé, og eflaust hafa margir andað léttar þegar Geir H. Haarde forsætisráðherra lýsti því yfir að tekist hefði að afstýra hruni bankans og ríkið myndi jafnvel hafa „fjárhagslegan ávinning“ af yfirtökunni. 

Hvort Bjarni Benediktsson vissi betur þegar hann hófst handa við að innleysa fjármuni úr Sjóði 9 tveimur dögum síðar, þann 2. október 2008, er ómögulegt að fullyrða með nokkurri vissu. 

Haft var eftir Bjarna í fyrra að „allir skynsamir fjárfestar hefðu verið að íhuga að selja á þessum tíma“. Raunin er hins vegar sú að í byrjun október var það engan veginn á almannavitorði að allt íslenska bankakerfið myndi hrynja til grunna og sett yrðu neyðarlög á Íslandi. 

Þann 1. október 2008 sagði Eggert Þór Kristófersson, framkvæmdastjóri eignastýringar Glitnis, í viðtali við RÚV, að lítið hefði verið um að fólk innleysti fjármuni úr peningamarkaðssjóðum. Samkvæmt skýrslunni sem fyrirtækjasvið KPMG vann fyrir skilanefnd Glitnis banka tóku hins vegar starfsmenn bankans hlutfallslega mikið af fjármunum út úr Sjóði 9 síðustu dagana í september og í byrjun október.

Millistjórnendur forðuðu sínu

Þann 24. september 2008 hafði Þorsteinn Már Baldvinsson, stjórnarformaður Glitnis, samband við Davíð Oddsson og óskaði eftir fundi með honum vegna þess mikla lausafjárvanda sem Glitnir glímdi við í ljósi ákvarðana Nordea og Bayerische Landesbank sem áður var getið um. 

Sama dag innleysti Jóhann Ómarsson, framkvæmdastjóri einkabankaþjónustu Glitnis, tæpar 97 milljónir króna úr Sjóði 9. Nokkru síðar áttu fjölmargir viðskiptavinir deildarinnar sem Jóhann stýrði eftir að tapa háum fjárhæðum á Sjóði 9 í bankahruninu. Þrír aðrir starfsmenn bankans innleystu jafnframt öll eða flest hlutdeildarskírteini sín úr sjóðnum þennan dag.

Úttektirnar héldu áfram þann 25. september þegar fjórir starfsmenn Glitnis tóku út nær alla eign sína í Sjóði 9, þar á meðal Jón Garðar Guðmundsson, þá framkvæmdastjóri á alþjóðasviði Glitn­is. Einn starfsmaður innleysti 20,5 milljónir, en þrír starfsmenn tóku út smærri hluta af eign sinni í sjóðnum.

Seldu daginn eftir fund í Seðlabankanum

Þorsteinn Már Baldvinsson fundaði með Davíð Oddssyni í Seðlabankanum um hádegisleytið þennan dag auk þess sem Vilhelm Már Þorsteinsson, þáverandi framkvæmdastjóri fjárstýringar Glitnis og frændi Þorsteins Más, og Jóhannes Baldursson, framkvæmdastjóri markaðsviðskipta, lögðu leið sína í Seðlabankann til að upplýsa um málefni bankans. 

Daginn þar á eftir, þann 26. september, innleystu báðir framkvæmdastjórarnir nær öll hlutdeildarskírteini sín úr Sjóði 9, Vilhelm eina milljón en Jóhannes alls 17,7 milljónir. 

Slíkt hið sama gerðu ellefu aðrir millistjórnendur og starfsmenn bankans. Þar á meðal voru Magnús Pálmi Örnólfsson, forstöðumaður gjaldeyrismiðlunar, sem innleysti 39,2 milljónir, og Birkir Kristinsson, viðskiptastjóri hjá eignastýringardeild, sem innleysti 30 milljónir sem félag hans BK 44 ehf. átti í sjóðnum og starfsmaðurinn Eiríkur S. Jóhannsson sem innleysti 40 milljónir.

Þrír starfsmenn sem tæmdu úr Sjóði 9 þann 26. september gegna í dag yfirmannsstöðu í Íslandsbanka og nokkrir eru stjórnendur í öðrum fyrirtækjum.

Félag Einars Sveinssonar innleysti mest úr sjóðum Glitnis

Þessa sömu daga innleystu Sjóvá-Almennar tryggingar, fyrirtæki nátengt Glitni, samtals 80 milljónir úr Sjóði 9 en alls innleysti Sjóvá um 500 milljónir úr sjóðum Glitnis á tímabilinu 1. september 2008 fram að hruni bankans. 

Skráðu þig inn til að lesa

Þú færð tvær fríar áskriftargreinar í mánuði. Þú hefur síðan val um að styrkja óháða blaðamennsku með áskrift á hagstæðu verði, frá aðeins 3.390 krónum á mánuði.
Leiðbeiningar má nálgast á heimildin.is/leidbeiningar.
Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.

Nýtt efni

Alvöru flóttamenn og gerviflóttamenn
Greining

Al­vöru flótta­menn og gerviflótta­menn

Orð­ræða Jóns Gunn­ars­son­ar dóms­mála­ráð­herra mið­ar að því að skipta flótta­mönn­um upp í tvo mis­mun­andi flokka, þá sem eru al­vöru flótta­menn og hina sem eru það ekki. Tel­ur hann að flótta­menn frá Venesúela til­heyri seinni hópn­um. Flótta­menn það­an setj­ist upp á vel­ferð­ar­kerf­ið hér á landi.
Fagnaði fertugsafmælinu með því að hækka stýrivexti
Viðtal

Fagn­aði fer­tugsaf­mæl­inu með því að hækka stýri­vexti

Ás­gerð­ur Ósk Pét­urs­dótt­ir hef­ur pælt í pen­ing­um frá því að hún man eft­ir sér. Ás­gerð­ur var ekki há í loft­inu þeg­ar hún spurði mömmu sína hvað­an pen­ing­arn­ir kæmu. Svar­ið var Seðla­bank­inn. „Þar ætla ég að vinna þeg­ar ég verð stór,“ sagði Ás­gerð­ur. Og við það stóð hún. Ás­gerð­ur er yngst allra sem set­ið hafa í pen­inga­stefnu­nefnd og starf seðla­banka­stjóra heill­ar.
Er listaverkið tómt ílát?
GagnrýniViðnám

Er lista­verk­ið tómt ílát?

List­fræð­ing­ur­inn Mar­grét Elísa­bet Ólafs­dótt­ir fjall­ar um verk­ið Ör­laga­ten­ing­ur­inn eft­ir Finn Jóns­son (1892-1993) á sýn­ing­unni Við­nám á Lista­safni Ís­lands og seg­ir að hægt sé að gera meiri kröf­ur til safns­ins.
Lóa Hjálmtýsdóttir
Lóa Hjálmtýsdóttir
Sófakartaflan

Lóa Hjálmtýsdóttir

Svona var það tvöþús­und og sex

Sófa­kartafl­an gerði heið­ar­lega til­raun til að hofa á That 90’s Show á Net­flix en nostal­g­íu­neist­inn sem kvikn­aði í brjósti henn­ar leiddi til gláps á sjö þáttar­öð­um af Malcolm in the Middle.
Vegfarendur finna fyrir hækkunum
MyndbandLífskjarakrísan

Veg­far­end­ur finna fyr­ir hækk­un­um

Heim­ild­in ræddi við veg­far­end­ur um sí­end­ur­tekn­ar vaxta­hækk­an­ir og áhrif þeirra.
Verklagsreglur um leit að týndu fólki endurskoðaðar
Fréttir

Verklags­regl­ur um leit að týndu fólki end­ur­skoð­að­ar

Rík­is­lög­reglu­stjóri hef­ur haf­ið vinnu sem mið­ar að því að bregð­ast við til­mæl­um nefnd­ar um eft­ir­lit með lög­reglu frá því í fyrra.
Leituðu að öruggasta stað í heimi og fundu hann á Íslandi
Viðtal

Leit­uðu að ör­ugg­asta stað í heimi og fundu hann á Ís­landi

„Þetta er ekki leik­ur. Að rífa sig upp með rót­um og yf­ir­gefa heima­land­ið ger­ir eng­inn nema af nauð­syn,“ seg­ir Ab­ir, sem flúði frá Sýr­landi til Ís­lands ásamt bróð­ur sín­um, Tarek. Út­lend­inga­stofn­un hef­ur synj­að þeim um vernd en leit aldrei til að­stæðna í Sýr­landi í um­fjöll­un sinni held­ur í Venesúela, þar sem systkin­in eru fædd en flúðu frá fyr­ir mörg­um ár­um.
Bergur Ebbi
Bergur Ebbi
Pistill

Bergur Ebbi

Sjö gráð­ur og súld

Berg­ur Ebbi fjall­ar um breytta stöðu veð­ur­fræð­inga og veð­ur­frétta í tækn­i­sam­fé­lag­inu. Nú er það bara ískalt app­ið á með­an veð­ur­fræð­ing­ar voru lands­þekkt and­lit á ár­um áð­ur.
Dropinn dýrastur á Íslandi
Fréttir

Drop­inn dýr­ast­ur á Ís­landi

Bens­ín­lítr­inn er hvergi dýr­ari inn­an EES-svæð­is­ins en á Ís­landi og raun­ar er bens­ín­verð á Ís­landi það þriðja hæsta í heim­in­um. Álög­ur sem hið op­in­bera legg­ur á bens­ín eru þó hærri í sex­tán ESB-ríkj­um en þær eru á Ís­landi.
Volaða land
Bíó Tvíó#239

Volaða land

Í síð­asta þætti Bíó Tvíó í bili ræða Andrea og Stein­dór kvik­mynd Hlyns Pálma­son­ar frá 2022, Volaða land. Fleiri þætt­ir eru í boði á Pat­reon síðu Bón­us Tvíó: www.pat­reon.com/biot­vio
Þroskahjálp: Rafbyssuvæðing lögreglunnar „hrollvekjandi tilhugsun“
FréttirRafbyssuvæðing lögreglunnar

Þroska­hjálp: Raf­byssu­væð­ing lög­regl­unn­ar „hroll­vekj­andi til­hugs­un“

Sér­fræð­ing­ur og fram­kvæmda­stjóri hjá Þroska­hjálp segja að sam­tök­in hafi áhyggj­ur af raf­byssu­væð­ingu lög­regl­unn­ar. Þroska­hjálp hef­ur fund­að með embætti rík­is­lög­reglu­stjóra vegna þessa. Ástæð­an er sú að lög­regl­an hafi ekki nægi­lega þekk­ingu á stöðu fólks með fötl­un sem hún kann að þurfa að hafa af­skipti af.
Kjartan hættir sem stjórnarformaður
FréttirLaxeldi

Kjart­an hætt­ir sem stjórn­ar­formað­ur

Kjart­an Ólafs­son er hætt­ur sem stjórn­ar­formað­ur Arn­ar­lax eft­ir að hafa leitt fé­lag­ið um ára­bil. Stofn­andi stærsta hlut­hafa Arn­ar­lax, Gustav Witzoe, kem­ur inn í stjórn­ina.

Mest lesið undanfarið ár

  • Jón Baldvin við nemanda: „Viltu hitta mig eftir næsta tíma“
    1
    Rannsókn

    Jón Bald­vin við nem­anda: „Viltu hitta mig eft­ir næsta tíma“

    Fimmtán ára stúlka í Haga­skóla hélt dag­bók vor­ið 1970 þar sem hún lýs­ir kyn­ferð­is­leg­um sam­skipt­um við Jón Bald­vin Hanni­bals­son sem þá var 31 árs gam­all kenn­ari henn­ar. Í bréfi sem hann sendi stúlk­unni seg­ist hann vilja stinga af frá öllu og liggja í kjöltu henn­ar.
  • Þar sem ósýnilega fólkið býr í borginni
    2
    Viðtal

    Þar sem ósýni­lega fólk­ið býr í borg­inni

    „Þetta var ör­ugg­asti stað­ur­inn minn,“ seg­ir Alma Lind Smára­dótt­ir þeg­ar hún opn­ar inn í ruslageymslu í bíla­kjall­ara í Reykja­vík. Þarna bjó hún hluta þeirra þriggja ára sem hún þvæld­ist um göt­ur bæj­ar­ins. Borg­in sést í öðru ljósi þeg­ar hún er séð með aug­um heim­il­is­lausra, ósýni­lega fólks­ins, þeirra sem flest­ir líta fram hjá eða hrekja burt. Ít­ar­legt og einlgæt við­tal við Ölmu Lind birt­ist í 162. tölu­blaði Stund­ar­inn­ar og má lesa í heild á slóð­inni: htt­ps://stund­in.is/grein/16051/
  • „Ég get ekki lifað við þessa lygi“
    3
    Viðtal

    „Ég get ekki lif­að við þessa lygi“

    Sig­ur­laug Hreins­dótt­ir seg­ir lög­regl­una hafa brugð­ist þeg­ar dótt­ir henn­ar hvarf fyr­ir fimm ár­um síð­an. Nefnd um eft­ir­lit með störf­um lög­reglu ger­ir fjöl­marg­ar at­huga­semd­ir við fram­göngu lög­reglu í mál­inu og bein­ir til­mæl­um um úr­bæt­ur til rík­is­lög­reglu­stjóra. „Ég biðst ein­lægr­ar af­sök­un­ar,“ skrif­ar Grím­ur Gríms­son, sem var hamp­að sem hetju og tók á móti við­ur­kenn­ingu sem mað­ur árs­ins. „Það var ótrú­lega sárt,“ seg­ir Sig­ur­laug. Sér hafi ver­ið fórn­að fyr­ir ímynd lög­regl­unn­ar.
  • „Hann hefur ekki beðist afsökunar“
    4
    Fréttir

    „Hann hef­ur ekki beðist af­sök­un­ar“

    Tón­list­ar­mað­ur­inn Auð­unn Lúth­ers­son, sem kall­ar sig Auð­ur, hef­ur við­ur­kennt að hafa far­ið „yf­ir mörk“ í sam­skipt­um við kon­ur. Kon­ur lýsa ágengni og meið­andi fram­komu sem hann hafi aldrei axl­að ábyrgð á.
  • Lifði af þrjú ár á götunni
    5
    Viðtal

    Lifði af þrjú ár á göt­unni

    Alma Lind Smára­dótt­ir end­aði á göt­unni eft­ir að hún missti son sinn frá sér. Þar þvæld­ist hún um í þrjú ár með sár sem náðu aldrei að gróa. Þeg­ar hún varð barns­haf­andi á ný mætti barna­vernd á fæð­ing­ar­deild­ina og fór fram á að hún myndi af­sala sér barn­inu.
  • Þóra Dungal fallin frá
    6
    Menning

    Þóra Dungal fall­in frá

    Þóra Dungal, sem varð tákn­mynd X-kyn­slóð­ar­inn­ar á Ís­landi skömmu fyr­ir alda­mót­in þeg­ar hún fór með að­al­hlut­verk í kvik­mynd­inni Blossa ár­ið 1997, er fall­in frá.
  • „Hann var ekki að kaupa aðgengi að mér þegar hann lánaði mér pening“
    7
    Afhjúpun

    „Hann var ekki að kaupa að­gengi að mér þeg­ar hann lán­aði mér pen­ing“

    Katrín Lóa Kristrún­ar­dótt­ir þótt­ist hepp­in þeg­ar henni var tjáð af vinnu­veit­anda sín­um, Helga Vil­hjálms­syni í Góu, að hann gæti lán­að henni fyr­ir út­borg­un í íbúð. Hún hefði þó aldrei þeg­ið slíkt lán ef hún hefði vit­að hvað það hefði í för með sér en Katrín Lóa lýs­ir því að eft­ir lán­veit­ing­una hafi hún þurft að sitja und­ir kyn­ferð­is­legri áreitni Helga svo mán­uð­um skipti. Helgi bið­ur Katrínu Lóu af­sök­un­ar á fram­ferði sínu.
  • Mata-veldið: Skattaundanskot og samkeppnisbrot í skjóli ríkisins
    8
    Úttekt

    Mata-veld­ið: Skattaund­an­skot og sam­keppn­is­brot í skjóli rík­is­ins

    Mata-systkin­in og fyr­ir­tæki þeirra hafa ít­rek­að ver­ið gerð aft­ur­reka með við­skiptaflétt­ur sem fólu í sér að koma mörg hundruð millj­óna hagn­aði und­an skatti. Á sama tíma og fyr­ir­tæki fjöl­skyld­unn­ar byggja hagn­að sinn á sölu mat­væla und­ir toll­vernd, hafa þau greitt há­ar sekt­ir fyr­ir sam­keppn­is­brot og lagst í ómælda vinnu við að kom­ast und­an því að greiða skatta hér á landi, með við­skiptaflétt­um í gegn­um þekkt skatta­skjól.
  • Skutlað sextán ára til fanga á Litla-Hrauni: „Ég var alltaf hrædd“
    9
    Viðtal

    Skutl­að sex­tán ára til fanga á Litla-Hrauni: „Ég var alltaf hrædd“

    Ingi­björg Lára Sveins­dótt­ir var sex­tán ára þeg­ar henni var ek­ið á Litla-Hraun í heim­sókn­ir til manns sem afplán­aði átta ára dóm fyr­ir full­komna am­feta­mín­verk­smiðju. Hún seg­ir sorg­legt að starfs­fólk hafi ekki séð hættu­merk­in þeg­ar hún mætti. Eng­inn hafi gert at­huga­semd við ald­ur henn­ar, þeg­ar henni var vís­að inn í her­bergi með steyptu rúmi þar sem henn­ar beið tölu­vert eldri mað­ur með hættu­leg­an af­brota­fer­il.
  • Eigandi Mandi ákærður fyrir líkamsárás: „Hann sparkaði í magann á mér og sló mig í höfuðið, ítrekað“
    10
    Fréttir

    Eig­andi Mandi ákærð­ur fyr­ir lík­ams­árás: „Hann spark­aði í mag­ann á mér og sló mig í höf­uð­ið, ít­rek­að“

    Hlal Jarah, eig­andi veit­inga­stað­ar­ins Mandi hef­ur ver­ið ákærð­ur fyr­ir að ráð­ast með bar­smíð­um á Kefs­an Fatehi á ann­an dag jóla 2020. Upp­tök­ur sýna Hlal slá Kefs­an í höf­uð­ið og sparka í hana. Sjálf lýs­ir hún ógn­un­um, morð­hót­un­um og kyn­ferð­is­legri áreitni af hendi Hlal og manna hon­um tengd­um.