Gagnrýni

Sjálfshatrið tætir okkur í sundur

Sigríður Jónsdóttir leikhúsgagnrýnandi fór á frumsýninguna á Ást Fedru sem breska sprengiskáldið Sarah Kane skrifaði. Hún segir verkið slá sterkan tón fyrir komandi leikár.

16. september 2023 · 20:00

Sigríður Jónsdóttir

skrifar

Leikhús

Ást Fedru

Höfundur Sarah Kane

Leikstjórn Kolfinna Nikulásdóttir

Leikarar Margrét Vilhjálmsdóttir, Sigurbjargur Sturla Atlason, Þuríður Blær Jóhannsdóttir, Þröstur Leó Gunnarsson og Hallgrímur Ólafsson

Þýðing: Kristín Eiríksdóttir

Leikmynd og búningar: Filippía I. Elísdóttir

Ljósa- og myndbandshönnun: Ásta Jónína Arnardóttir

Tónlist: Tumi Árnason

Hljóðhönnun: Kristján Sigurmundur Einarsson

Sviðshreyfingar: Seiðr og Ernesto Camillo Aldazábal Valdés

Þjóðleikhúsið

Niðurstaða:

Djörf og tætingsleg sýning sem veltir upp stórum spurningum.

Gefðu umsögn

Sjálfseyðingarhvöt, fíkn og fálæti skella saman í Ást Fedru sem frumsýnt var í Þjóðleikhúsinu fyrir viku. Hryllileg atburðarás leysist úr læðingi í höll Þeseifs en gæti þess vegna verið staðsett í einum af stórhýsum Reykjavíkurborgar. Hvaðan kemur meinið? Af hverju getur þetta fólk ekki elskað? Hver er ábyrgur fyrir ástandinu?

Leikskáldið Sarah Kane er sjálf goðsagnakennd persóna. Á sinni stuttu ævi skrifaði hún fimm byltingarkennd leikrit sem brutu leikreglurnar. Hún neyddi áhorfendur til að horfast í augu við grótesku samfélagsins og þeirra eigin. Ást Fedru var hennar tilraun til að endurskoða og sprengja upp klassískar leikbókmenntir en verkið er byggt á Fedru eftir Seneca. Kristín Eiríksdóttir er með betri leikritaþýðendum landsins um þessar mundir en tekst ekki að fanga sprengikraft Kane, þýðingin er dugandi en stundum þunglamaleg.

Magnaður lokakafli

Ást Fedru er frumraun Kolfinnu sem leikstjóri í Þjóðleikhúsinu og stígur fast til jarðar. Hún gengur þó ekki inn í sorann …

Skráðu þig inn til að lesa

Þú færð tvær fríar áskriftargreinar í mánuði. Þú hefur síðan val um að styrkja óháða blaðamennsku með áskrift á hagstæðu verði, frá aðeins 3.390 krónum á mánuði.

Leiðbeiningar má nálgast á heimildin.is/leidbeiningar.

Kjósa

Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Deila

Athugasemdir

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

ViðtalHinsegin bakslagið

„Ég er hrætt við að fólk finni mig í fjöru“

„Sjá þau ekki að heimurinn minn er að hrynja?“ hefur Mars M. Proppé spurt sig síðastliðna viku, á meðan hán kennir busabekk stærðfræði í Menntaskólanum í Reykjavík, spjallar við kollega sína á kaffistofunni og mætir á fyrirlestra í Háskóla Íslands. Það fylgir því óraunveruleikatilfinning að sinna venjulegu lífi á sama tíma og samfélagsmiðlar loga í deilum um hinsegin fræðslu og kynfræðslu í skólum. Deilum sem hafa farið að beinast að fólki eins og Mars.

FréttirNeytendamál

Skaðlegar snyrtivörur: „Fólk er að veikjast“

Una Emilsdóttir umhverfislæknir segir að í hillum verslana á Íslandi sé „allt morandi í skaðlegum snyrtivörum“. Rannsóknir á langtímaáhrifum óæskilegra efna í snyrtivörum séu fáar og Una segir að afleiðingarnar séu þegar farnar að koma fram. Fólk sé farið að veikjast.

ViðtalHinsegin bakslagið

Varð fyrir líkamsmeiðingum „en útilokunin var verst“

Anna Kristjánsdóttir segir að útilokun frá félagslegum samskiptum hafi valdið henni mestu vanlíðaninni eftir að hún kom fram opinberlega sem trans kona fyrir þrjátíu árum. Hún var líka beitt líkamlegu ofbeldi. „Einu sinni var keyrt viljandi yfir tærnar á mér, fólk hrinti mér og það var hellt úr glösum yfir höfuðið á mér á skemmtistöðum.“

ViðtalHinsegin bakslagið

Var fjarlægður af lögreglunni fyrir að dansa við karla

Sveinn Kjartansson segir fordóma gagnvart hinsegin fólki ógnvænlega. Orðræða síðustu daga rífi upp gömul sár og minni á hatrið sem hann og annað samkynhneigt fólk af hans kynslóð hafi þurft að þola. Hann hefur áhyggjur af ungu hinsegin fólki því verið sé að kynda undir hatur í þeirra garð.

Pistill

Hrafnhildur Sigmarsdóttir

„Helvítis litla hóran”

Andfélagslegir einstaklingar sem skrifa, oft nafnlaust, fjandsamleg ummæli um konur eru ekki líklegir til stórra afreka á vettvangi iðrunar og eftirsjár. Síðasta fíflið virðist því miður ekki fætt.

Myndband

Skilin eftir á ofbeldisheimili

Linda ólst upp hjá dæmdum barnaníðingi og stjúpmóður sem misþyrmdi börnunum. Eldri systir hennar var send í fóstur þegar rannsókn hófst á hendur foreldrunum. Hún var skilin eftir og ofbeldið hélt áfram þrátt fyrir vitneskju í kerfinu.

ViðtalHinsegin bakslagið

„Kynvillingarnir fengu það óþvegið“

Einar Þór Jónsson segist hafa sterkt á tilfinningunni að hommafóbía sé kraumandi undir niðri í samfélaginu. Samtakamátturinn sé mikilvægasta vopnið í baráttu gegn hatursorðræðu. Ekki megi gera ráð fyrir að hún líði sjálfkrafa hjá. „Reiðin, hún getur verið hættuleg.“

Mest lesið

1
ViðtalHinsegin bakslagið
2
„Ég er hrætt við að fólk finni mig í fjöru“
„Sjá þau ekki að heimurinn minn er að hrynja?“ hefur Mars M. Proppé spurt sig síðastliðna viku, á meðan hán kennir busabekk stærðfræði í Menntaskólanum í Reykjavík, spjallar við kollega sína á kaffistofunni og mætir á fyrirlestra í Háskóla Íslands. Það fylgir því óraunveruleikatilfinning að sinna venjulegu lífi á sama tíma og samfélagsmiðlar loga í deilum um hinsegin fræðslu og kynfræðslu í skólum. Deilum sem hafa farið að beinast að fólki eins og Mars.
2
FréttirNeytendamál
Skaðlegar snyrtivörur: „Fólk er að veikjast“
Una Emilsdóttir umhverfislæknir segir að í hillum verslana á Íslandi sé „allt morandi í skaðlegum snyrtivörum“. Rannsóknir á langtímaáhrifum óæskilegra efna í snyrtivörum séu fáar og Una segir að afleiðingarnar séu þegar farnar að koma fram. Fólk sé farið að veikjast.
3
ViðtalHinsegin bakslagið
2
Varð fyrir líkamsmeiðingum „en útilokunin var verst“
Anna Kristjánsdóttir segir að útilokun frá félagslegum samskiptum hafi valdið henni mestu vanlíðaninni eftir að hún kom fram opinberlega sem trans kona fyrir þrjátíu árum. Hún var líka beitt líkamlegu ofbeldi. „Einu sinni var keyrt viljandi yfir tærnar á mér, fólk hrinti mér og það var hellt úr glösum yfir höfuðið á mér á skemmtistöðum.“
4
ViðtalHinsegin bakslagið
Var fjarlægður af lögreglunni fyrir að dansa við karla
Sveinn Kjartansson segir fordóma gagnvart hinsegin fólki ógnvænlega. Orðræða síðustu daga rífi upp gömul sár og minni á hatrið sem hann og annað samkynhneigt fólk af hans kynslóð hafi þurft að þola. Hann hefur áhyggjur af ungu hinsegin fólki því verið sé að kynda undir hatur í þeirra garð.
5
Pistill
5
Hrafnhildur Sigmarsdóttir
„Helvítis litla hóran”
Andfélagslegir einstaklingar sem skrifa, oft nafnlaust, fjandsamleg ummæli um konur eru ekki líklegir til stórra afreka á vettvangi iðrunar og eftirsjár. Síðasta fíflið virðist því miður ekki fætt.
6
Myndband
Skilin eftir á ofbeldisheimili
Linda ólst upp hjá dæmdum barnaníðingi og stjúpmóður sem misþyrmdi börnunum. Eldri systir hennar var send í fóstur þegar rannsókn hófst á hendur foreldrunum. Hún var skilin eftir og ofbeldið hélt áfram þrátt fyrir vitneskju í kerfinu.
7
ViðtalHinsegin bakslagið
1
„Kynvillingarnir fengu það óþvegið“
Einar Þór Jónsson segist hafa sterkt á tilfinningunni að hommafóbía sé kraumandi undir niðri í samfélaginu. Samtakamátturinn sé mikilvægasta vopnið í baráttu gegn hatursorðræðu. Ekki megi gera ráð fyrir að hún líði sjálfkrafa hjá. „Reiðin, hún getur verið hættuleg.“
8
Skýring
2
Umhverfismat Sundabrautar hafið – Framkvæmdir hefjist 2026
Hún hefur verið á teikniborðinu í hálfa öld og nú, reyndar í annað sinn, er mat á umhverfisáhrifum Sundabrautar milli Sæbrautar og Kjalarness hafið. Brýr, göng, mislæg gatnamót, laxaganga, útsýni og gamlir, gaslosandi sorphaugar eru meðal þess sem skoða á ofan í kjölinn.
9
PistillHinsegin bakslagið
3
Magnús Karl Magnússon
Banvæn vanþekking
Sumir horfa með söknuði til þess tíma þegar börn lærðu ekkert um fjölbreytileika kynvitundar og kynhneigðar. Ég ólst upp við slíka vanþekkingu. Þetta var tími þegar börn og ungmenni dóu úr vanþekkingu okkar hinna, dóu vegna fordóma okkar.
10
Allt af létta
1
Rosalega þungur vetur fram undan
Lögfræðingurinn, femínistinn og félagshyggjukonan Dagbjört Hákonardóttir er spennt fyrir sínum fyrsta þingvetri, sem hún býst samt sem áður við að verði þungur.

Mest lesið í vikunni

ViðtalHinsegin bakslagið

„Ég er hrætt við að fólk finni mig í fjöru“

Fréttir

Sætir hótunum um líkamsmeiðingar fyrir að vilja verja sitt land

Skýr ákvæði eru í lögum um að sveitarfélög skuli bregðast við ágangi sauðfjár í landi fólks með því að láta smala því. Þrátt fyrir það hefur sveitarfélagið Fjarðabyggð skellt skollaeyrum við öllum beiðnum eigenda jarðarinnar Óseyrar um smölun tuga saufjár sem gengur í friðuðu landi. Ívar Ingimarsson, annar landeigenda, hefur þá þurft að sitja undir uppnefnum, illmælgi og líflátshótunum á samfélagsmiðlum.

FréttirHinsegin bakslagið

Neitar að hafa hvatt til sjálfsvígs baráttukonu

„Harakiri. Flott, Ugla. Ég þarf þá ekki að rétta þér reipi líka. Þú ert í sjálfsafgreiðslu,“ skrifaði Eldur Deville á samfélagsmiðlum og ávarpaði þar Uglu Stefaníu Kristjönudóttur Jónsdóttur. Hún og margir aðrir túlkuðu skilaboðin sem hvatningu til sjálfsvígs. Uglu finnst mikilvægt að fjallað sé um hvers konar hatursáróður Samtökin 22 og talsmenn þeirra láta frá sér.

FréttirNeytendamál

Skaðlegar snyrtivörur: „Fólk er að veikjast“

ViðtalHinsegin bakslagið

Varð fyrir líkamsmeiðingum „en útilokunin var verst“

ViðtalHinsegin bakslagið

Var fjarlægður af lögreglunni fyrir að dansa við karla

Fréttir

Yfirlögregluþjónn kominn í leyfi

Margeir Sveinsson, stjórnandi miðlægrar rannsóknardeildar lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu, er kominn í leyfi frá störfum. Til skoðunar var ástæða þess að hann tók undirmann sinn úr lögregluaðgerð án faglegrar ástæðu. Lögreglustjórinn neitaði að staðfesta fyrir viku að hann hefði verið settur tímabundið í leyfi. Margeir var þá kominn í leyfi en honum „ekki verið veitt lausn frá embætti“.

Mest lesið í mánuðinum

ViðtalBrot Kjartans Adolfssonar

Bera ör barnæskunnar ævilangt: „Við vorum með sár úti um allt“

Linda ólst upp á heimili með dæmdum barnaníðingi og konu sem var síðar dæmd fyrir misþyrmingar gagnvart börnunum. Frá því að alsystir hennar leitaði til lögreglu leið eitt og hálft ár þar til Linda komst í fóstur. Á þeim tíma versnuðu aðstæður á heimilinu. Enn lengri tími leið þar til yngri systkini þeirra voru fjarlægð þaðan.

FréttirHátekjulistinn 2023

„Það er ekki alltaf falleg saga á bak við peningana“

Skattadrottning Kópavogsbæjar á síðasta ári greiddi 177 milljónir króna í skatta en segir það ekki hafa komið til af góðu. Eiginmaður Sigurbjargar Jónu Traustadóttur, Ágúst Friðgeirsson, fékk heilablóðfall árið 2021 og neyddust hjónin því til að selja fyrirtæki þau sem hann hafði stofnað og starfrækt.

FréttirHinsegin bakslagið

Reykjavíkurborg tilkynnir Samtökin 22 til lögreglu

Skóla- og frístundaráð Reykjavíkur hefur gert skólastjórnendum í grunnskólum Reykjavíkur viðvart um að óboðnir gestir frá Samtökunum 22 hafi komið í Langholtsskóla síðastliðinn fimmtudag. Eru skólastjórnendur beðnir að undirbúa starfsfólk fyrir slíkar uppákomur. Fólkið frá samtökunum 22 tók meðal annars upp myndbönd af starfsfólki skólans. Málið hefur verið tilkynnt til lögreglu.

GreiningHátekjulistinn 2023

Sá yngsti erfði jörð og áratuga fjölskyldudeilur

Þegar Þorsteinn Hjaltested, eigandi Vatnsenda, lést árið 2018 erfði eldri sonur hans, þá aðeins sextán ára, jörðina samkvæmt erfðaskrá frá 1938. Magnús Pétur Hjaltested, yngsti maður á hátekjulista Heimildarinnar, hafði engar launatekjur í fyrra og greiddi því hvorki tekjuskatt né útsvar, en var með um 46,5 milljónir í fjármagnstekjur.

ViðtalSigtún, Selfoss og nýi miðbærinn

Bauð kjörnum fulltrúa fjárhagsaðstoð í skiptum fyrir pólitískan stuðning

Leó Árnason, fjárfestir og forsvarsmaður fasteignafélagsins Sigtúns á Selfossi, gerði bæjarfulltrúa tilboð árið 2020. Bæjarfulltrúinn, Tómas Ellert Tómasson, átti að beita sér fyrir því að sveitarfélagið hætti við að kaupa hús Landsbankans. Tilboðið fól í sér að Sigtún myndi greiða fyrir kosningabaráttu Miðflokksins.

FréttirHátekjulistinn 2023

„Ég hef aldrei séð peninga fyrr“

Skattakóngur Vestfjarða, Súgfirðingurinn Þorsteinn H. Guðbjörnsson, greiddi 95 milljónir í skatta á síðasta ári. Skattgreiðslurnar eru tilkomnar eftir sölu á fiskveiðikvóta en hann neyddist Þorsteinn til að selja til að ganga frá erfðamálum eftir að faðir hans dó.

Allt af létta

Bráðhress með fjórða stigs sortuæxli

„Ég geri þetta lifandi, held ég,“ segir Sigurbjörn Árni Arngrímsson, skólameistari á Laugum, íþróttalýsandi og bóndi, sem lýsti nýverið sínu 42. stórmóti í frjálsum íþróttum. Fjórða stigs sortuæxli aftrar honum ekki í daglegum störfum og fagnaði hann fimmtugsafmælinu á hestbaki á fjöllum við smalamennsku með fjölskyldunni.

Mest lesið í mánuðinum

1
ViðtalBrot Kjartans Adolfssonar
7
Bera ör barnæskunnar ævilangt: „Við vorum með sár úti um allt“
Linda ólst upp á heimili með dæmdum barnaníðingi og konu sem var síðar dæmd fyrir misþyrmingar gagnvart börnunum. Frá því að alsystir hennar leitaði til lögreglu leið eitt og hálft ár þar til Linda komst í fóstur. Á þeim tíma versnuðu aðstæður á heimilinu. Enn lengri tími leið þar til yngri systkini þeirra voru fjarlægð þaðan.
2
FréttirHátekjulistinn 2023
1
„Það er ekki alltaf falleg saga á bak við peningana“
Skattadrottning Kópavogsbæjar á síðasta ári greiddi 177 milljónir króna í skatta en segir það ekki hafa komið til af góðu. Eiginmaður Sigurbjargar Jónu Traustadóttur, Ágúst Friðgeirsson, fékk heilablóðfall árið 2021 og neyddust hjónin því til að selja fyrirtæki þau sem hann hafði stofnað og starfrækt.
3
FréttirHinsegin bakslagið
11
Reykjavíkurborg tilkynnir Samtökin 22 til lögreglu
Skóla- og frístundaráð Reykjavíkur hefur gert skólastjórnendum í grunnskólum Reykjavíkur viðvart um að óboðnir gestir frá Samtökunum 22 hafi komið í Langholtsskóla síðastliðinn fimmtudag. Eru skólastjórnendur beðnir að undirbúa starfsfólk fyrir slíkar uppákomur. Fólkið frá samtökunum 22 tók meðal annars upp myndbönd af starfsfólki skólans. Málið hefur verið tilkynnt til lögreglu.
4
GreiningHátekjulistinn 2023
1
Sá yngsti erfði jörð og áratuga fjölskyldudeilur
Þegar Þorsteinn Hjaltested, eigandi Vatnsenda, lést árið 2018 erfði eldri sonur hans, þá aðeins sextán ára, jörðina samkvæmt erfðaskrá frá 1938. Magnús Pétur Hjaltested, yngsti maður á hátekjulista Heimildarinnar, hafði engar launatekjur í fyrra og greiddi því hvorki tekjuskatt né útsvar, en var með um 46,5 milljónir í fjármagnstekjur.
5
ViðtalSigtún, Selfoss og nýi miðbærinn
2
Bauð kjörnum fulltrúa fjárhagsaðstoð í skiptum fyrir pólitískan stuðning
Leó Árnason, fjárfestir og forsvarsmaður fasteignafélagsins Sigtúns á Selfossi, gerði bæjarfulltrúa tilboð árið 2020. Bæjarfulltrúinn, Tómas Ellert Tómasson, átti að beita sér fyrir því að sveitarfélagið hætti við að kaupa hús Landsbankans. Tilboðið fól í sér að Sigtún myndi greiða fyrir kosningabaráttu Miðflokksins.
6
FréttirHátekjulistinn 2023
1
„Ég hef aldrei séð peninga fyrr“
Skattakóngur Vestfjarða, Súgfirðingurinn Þorsteinn H. Guðbjörnsson, greiddi 95 milljónir í skatta á síðasta ári. Skattgreiðslurnar eru tilkomnar eftir sölu á fiskveiðikvóta en hann neyddist Þorsteinn til að selja til að ganga frá erfðamálum eftir að faðir hans dó.
7
Allt af létta
Bráðhress með fjórða stigs sortuæxli
„Ég geri þetta lifandi, held ég,“ segir Sigurbjörn Árni Arngrímsson, skólameistari á Laugum, íþróttalýsandi og bóndi, sem lýsti nýverið sínu 42. stórmóti í frjálsum íþróttum. Fjórða stigs sortuæxli aftrar honum ekki í daglegum störfum og fagnaði hann fimmtugsafmælinu á hestbaki á fjöllum við smalamennsku með fjölskyldunni.
8
GreiningHátekjulistinn 2023
Líklegast að verða ríkur ef þú ert karl, áttir í útgerð, heitir Jón og býrð á Nesinu
Hér er birtur listi yfir það eina prósent Íslendinga sem hafði mestar tekjur á síðasta ári. Listinn byggir á greiningu Heimildarinnar á álagningarskrá Skattsins sem gerð er aðgengileg almenningi og fjölmiðlum í nokkra daga á ári í ágústmánuði. Það er ýmislegt sem vekur athygli þegar listi sem þessi er skoðaður. Eitt er að hann sýnir okkur allt aðra mynd en...
9
ÚttektJarðefnaiðnaður í Ölfusi
8
Leynd yfir viðskiptum Elliða við námufjárfesta í Ölfusi: „Það er bara mitt mál“
Íbúar Ölfuss standa nú frammi fyrir því að ákveða hvort Þorlákshöfn eigi að verða námubær til framtíðar. Stærðarinnar mölunarverksmiðja þýska steypurisans Heidelberg er plönuð í túnfætinum. Samhliða á Elliði Vignisson bæjarstjóri í fasteignaviðskiptum við námufjárfestana Einar Sigurðsson og Hrólf Ölvisson sem eru sveipuð leynd.
10
PistillHátekjulistinn 2023
2
Sif Sigmarsdóttir
Réttur maður, á réttum tíma, í réttu húsi
Það hefur lengi verið viðtekin hugmynd að við uppskerum eins og við sáum. Vegni einhverjum vel er það verðleikum viðkomandi að þakka. Það fjarar hins vegar hratt undan þeirri kenningu.