„Það er ekki hægt að taka á vandanum með því að lögleiða glæpina. Við þurfum að gefa lögreglu og öðrum stjórnvöldum hér tækifæri til að takast á við þennan vanda og gera það af þeirri festu sem þessi stigvaxandi vandi samfélagsins kallar á.“ Þannig lauk Sigmundur Davíð Gunnlaugsson formaður Miðflokksins ræðu sinni undir liðnum störf þingsins á Alþingi í dag.
Nokkrir þingmenn ræddu ópíóðafaraldur hér á landi, sem mikið er til umræðu í samfélaginu um þessar mundir, á Alþingi undir sama lið. Valgerður Rúnarsdóttir, yfirlæknir á Vogi, ræddi faraldurinn í Bítinu á Bylgjunni í morgun en þar sagði hún að tíu skjólstæðingar þeirra undir fertugu hefðu látist það sem af er árinu. Hún kallaði eftir aðgerðum stjórnvalda.
Sigmundur Davíð sagði meðal annars í sinni ræðu að helstu skilaboð stjórnvalda inn í þetta ástand væru ítrekuð frumvörp um lögleiðingu fíkniefna.
„Undanfarin ár hefur ríkislögreglustjóri ítrekað varað við, með mjög afgerandi hætti, aukinni skipulagðri glæpastarfsemi á Íslandi og hvatt til og kallað eftir aðgerðum til að bregðast við því. Við horfum líka upp á fíkniefnafaraldur – ekki hvað síst núna ópíóðafaraldur sem borist hefur til Íslands og nú heyrum við í auknum mæli, viku eftir viku og mánuð eftir mánuð, fréttir af auknu ofbeldi meðal ungmenna og vopnaburði meðal barna og annarra ungmenna,“ sagði þingmaðurinn.
„Veggjakrot að mati stjórnvalda líklega bara leyst“
Sigmundur Davíð telur að þetta kalli á viðbrögð stjórnvalda og samfélagsins en hluti af þeim viðbrögðum hljóti að vera að „innleiða hér aftur ákveðinn aga“ – skilning á því hvað má og hvað ekki. Gefa skólastjórnendum og lögreglu tækifæri til að senda skýr skilaboð og fylgja þeim eftir.
„Í New York-borg var á sínum tíma ráðist í aðgerðir sem fylgdu svokallaðri rúðubrots-kenningu til að takast á við mikla glæpaöldu þar. Hún fólst í því að taka hart á minni afbrotum, rúðubrotum og veggjakroti – og gera strax við þar sem skemmdir hefðu verið unnar og fylgja því eftir. Hér er veggjakrot að mati stjórnvalda líklega bara leyst og skortur á vilja til að fylgja eftir skilaboðum um hvað telst ásættanlegt og hvað ekki,“ sagði hann jafnframt.
Mætti koma í veg fyrir dauðsföll
Inga Sæland formaður Flokks fólksins hélt ræðu undir sama lið á þingi í dag þar sem hún sagði að í dag væru margir sorgmæddir. Margir fylgdu ungmennum sínum og ástvinum til grafar vegna þessa faraldurs og þess ógnarástands sem hefði skapast í samfélaginu af völdum ópíóða.
„Það er sorglegt til þess að vita að þessum mörgu ótímabæru dauðsföllum mætti koma í veg fyrir með lyfinu, Naloxone, með því að gefa það frjálst í lausasölu. Lyfi sem eru í formi nefúða sem í rauninni dregur úr eitrunaráhrifum en 1. júlí í fyrra var þetta lyf sett í Frú Ragnheiði og Rauði krossinn og heilbrigðisstofnanir hafa getað nýtt sér það þegar það er að fá fólkið okkar, unga fólkið okkar, til sín við dauðans dyr.
Ég segi: Þetta er gríðarlega alvarlegt mál. Þetta er neyðarástand í samfélaginu. Ég held ég sé búinn að koma hérna 100 sinnum upp til að kalla og hrópa úr þessum ræðustóli eftir raunverulegum aðgerðum. Raunverulegum aðgerðum til þess að koma í veg fyrir, ef þess er nokkur kostur, ótímabær dauðsföll ungmenna á Íslandi.“
Vísaði Inga í viðtal við framkvæmdastjóra SÁÁ sem birtist í gær. „Hvað segir hún? Tíu ungmenni hafa dáið frá áramótum, sem hafa í raun verið að nýta sér þjónustuna á Vogi, hafa fallið og hafa viljað koma aftur, þau eru á biðlista og hvaðeina annað sem er. Naloxone, þetta lyf sem er ekki ávanabindandi, það er ekki skaðlegra en panodil sem er selt hér úti í apóteki, gæti komið í veg fyrir stóran hluta af þeim ótímabæru dauðsföllum sem við erum að horfast í augu við í dag ef heilbrigðisyfirvöld myndu einungis leyfa það í lausasölu.“
Hún hvatti að endingu Willum Þór Þórsson heilbrigðisráðherra til dáða um leið og hún vottaði öllum þeim sem eru að ganga í gegnum þessar hörmungarsorgir sína dýpstu samúð.
Mikilvægt að mæta þessari ógn
Ásmundur Friðriksson þingmaður Sjálfstæðisflokksins tók undir í sinni ræðu með Ingu Sæland og Sigmundi Davíð.
„Ég ætla að halda mig við að ræða ópíóðafíkn sem hefur verið mjög til umræðu í samfélaginu síðustu daga og veldur miklum skaða; fíkn sem nær heljartökum á þeim sem neyta og ungt fólk sem ánetjast þessum lyfjum á vart undankomuleið. Frá árinu 2014 hefur þeim einstaklingum fjölgað sem fá lyfjameðferð við ópíóðafíkn á Vogi, úr 117 einstaklingum í 347 á síðasta ári, en á sama tíma yfir þetta tímabil, þessi níu ár, greiðir ríkið aðeins fyrir meðferð 90 einstaklinga. Það er alveg sama hvað er að gerast, það er engin hækkun,“ sagði hann.
Þá sagði hann jafnframt að það væri alveg með ólíkindum að á sama tíma og þetta væri að gerast í íslensku samfélagi þá fjölgaði tillögum á Alþingi um að auka aðgengi að víni og fíkniefnum. „En það koma engar tillögur um það hvernig við ætlum að mæta þeim áföllum sem samfélagið og einstaklingarnir verða fyrir. Dauðsföllum einstaklinga sem hafa dvalið á Vogi á undanförnum árum hefur fjölgað gríðarlega. Árið 2017 létust 75 einstaklingar sem höfðu dvalið á Vogi. Þar af voru 12 yngri en þrítugir. Í ár er gert ráð fyrir að þessi tala verði 139 einstaklingar, þar af verði 24 undir 30 ára.“
Ásmundur benti á að mikil verðmæti væru í hverjum einstaklingi. „Það er mikilvægt fyrir okkar samfélag að mæta þessari ógn með því að styðja við bakið á þeim fyrirtækjum og stofnunum sem eru að reyna að bjarga þessu fólki úr heljargreipum fíknarinnar.“
Athugasemdir