Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 2 árum.
Flækjusagan

Íran: Stórveldi í bráðum 3.000 ár

Mik­il mót­mæli ganga nú yf­ir Ír­an og von­andi hef­ur hug­rökk al­þýð­an, ekki síst kon­ur, þrek til að fella hina blóði drifnu klerka­stjórn frá völd­um. Ír­an á sér langa og merki­lega sögu sem hér verð­ur rak­in og Kýrus hinn mikli hefði til dæm­is getað kennt nú­ver­andi vald­höf­um margt um góða stjórn­ar­hætti og um­burð­ar­lyndi.

Íran: Stórveldi í bráðum 3.000 ár
Kýrus mikli stofnaði ríki Persa, fyrsta eiginlega heimsveldið. Nú mótmæla hugrakkar persneskar konur kúgurum þeim sem nú stýra hinu forna Persaveldi.
Illugi Jökulsson
skrifar

Íran er afar víðáttumikið ríki og mestur hluti þess einkar hrjóstrugur. Fyrstu írönsku ríkin má segja að verði til í löngum fjallgarði austur af hinni frjósömu Mesópótamíu þar sem fljótin Efrat og Tígris falla til sjávar. Þar spruttu upp nokkur elstu menningarríki sögunnar, sannkölluð stórveldi sem höfðu margvísleg áhrif langt upp í fjöllin. Þegar fyrir 5.000 árum eru Elamítar komnir til skjalanna um miðbik fjallanna og nutu góðs af nábýli við Súmera í vestri.

Hin forna borg Súsa, sem tengist mjög sögu Persaveldis, er yfirleitt talin hafa verið stofnuð af Elamítum.

Grimmir Assýríumenn 

Fyrir um 2.700 árum (eða á 8. öld fyrir upphaf tímatals okkar) voru nágrannar og frændur Elamíta í norðri, Medar, búnir að taka forystuna meðal þjóðanna sem byggðu Íran og töluðu íranskar tungur, ólíkt íbúum Mesópótamíu sem töluðu flestir akkadísk mál, en þau eru af semitískum uppruna. 

Flest er raunar á huldu um Meda, þar sem þeir …

Kjósa
9
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir (5)

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
  • Anna Friðriksdóttir skrifaði
    5. desember 2022 10:51
    Takk Illugi. En endilega skjóttu inn f.Kr eftir tölunum, annars gæti munað 1000 árum eða meira...
    0
  • SVS
    Stefán Valdemar Snævarr skrifaði
    4. desember 2022 19:09
    Prýðilegt en Illugi hefði mátt tala aðeins meira um Elamíta sem var merk menningarþjóð, skóp ritmál skömmu eftir að Súmerar sköpuðu fyrsta ritmál sem þekkt er (áhöld eru reyndar um hvort Egyptar hafi skapað sitt letur á sama tíma eða ögn seinna). Það er ögn málum blandað hvort Persaveldi hafi verið umburðarlynt, sagt hefur verið að þeir hafi fótumtroðið menningu Egypta, bannað þeim að blóta Apis nautinu heilaga. Því hafi Egyptar fagnað Alexander mikla. Medar eru dularfullir, höfuðborg þeirra hefur ekki fundist. Ekki er víst hvort Persar hafi lítið skrifað þar eð Alexander lét brenna Persepolis, sumir segja að þar hafi brunnið mikið bókasafn.
    0
    • SVS
      Stefán Valdemar Snævarr skrifaði
      5. desember 2022 10:43
      Leiðrétting: á að vera "málum blandið".
      0
    • Illugi Jökulsson skrifaði
      6. desember 2022 08:41
      Rétt að ég hefði mátt sýna Elamítum meiri sóma. Og ábendingin um Egifta og Apís er út af fyrir sig rétt. Varðandi skrif Persa held ég að þó Alexander hefði brennt bókasafn hefðu fleiri heimildir varðveist ef þeir hefðu verið skrifglaðir. :)
      0
    • SVS
      Stefán Valdemar Snævarr skrifaði
      6. desember 2022 13:27
      Takk Illugi, já möguleg rétt þetta með ritgleði Persa. Alla vega segir Herodotus að heldri manna sonum Persa sé ekkert annað kennt en að sitja hesta, skjóta af boga og segja sannleikann. Þú minntist á grimmd Assýriumanna, einn herkonunga þeirra, gott ef Asurnasipal, gekk að síðasta stórríki Elamíta dauðu.
      0
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.
Tengdar greinar

Flækjusagan

Nýtt efni

Pörusteikin skemmtilegasti jólamaturinn
Matur

Pöru­steik­in skemmti­leg­asti jóla­mat­ur­inn

Karl Roth Karls­son kokk­ur starfar á Fisk­fé­lag­inu sem hann seg­ir lengi hafa ver­ið draumastað­inn. Hann hef­ur starf­að lengst á Mat­ar­kjall­ar­an­um, en einnig á Von, Humar­hús­inu, Sjáv­ar­grill­inu og svo er­lend­is. Hann var fljót­ur til svars þeg­ar hann var spurð­ur hver væri upp­á­hald­sjó­la­mat­ur­inn. Það er pöru­steik­in þó svo að hann hafi ekki al­ist upp við hana á jól­um. Karl gef­ur upp­skrift­ir að pöru­steik og sósu ásamt rauð­káli og Waldorfs-sal­ati.
„Þegar ég skrifa svona ástarbréf líður mér vel“
Viðtal

„Þeg­ar ég skrifa svona ástar­bréf líð­ur mér vel“

Alm­ar Steinn Atla­son, einnig þekkt­ur sem Alm­ar í kass­an­um, birt­ist þjóð­inni þeg­ar hann dvaldi í viku í gler­kassa á veg­um LhÍ, ár­ið 2015. Um dag­inn hélt hann út­gáfu­hóf fyr­ir nýja bók í þrem­ur bind­um: Mold er bara mold. Þar, í Tjarn­ar­bíói, var Alm­ar tengd­ur við þvag­legg og með nær­ingu í æð – með­an hann las alla bók­ina sleitu­laust á 23 klukku­tím­um.
Alls konar fólk sem þarf aðstoð: „Það getur eitthvað komið fyrir hjá öllum“
FréttirJólin

Alls kon­ar fólk sem þarf að­stoð: „Það get­ur eitt­hvað kom­ið fyr­ir hjá öll­um“

Fjöl­breytt­ur hóp­ur sæk­ir matarað­stoð fyr­ir jól­in en út­lit er fyr­ir að svip­að marg­ir þurfi á slíkri að­stoð að halda í ár og í fyrra, um 4.000 heim­ili ef lit­ið er til að­stoð­ar Hjálp­ar­starfs kirkj­unn­ar og Mæðra­styrksnefnd­ar. Há leiga eða há­ar af­borg­an­ir eru að sliga marga sem þurfa að sækja sér að­stoð.

Mest lesið undanfarið ár