Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 9 árum.

Ísland á krossgötum í nýju góðæri

Á Ís­landi rík­ir nú góðæri og eru ýms­ar hag­töl­ur farn­ar að minna á stöð­una á ár­un­um fyr­ir hrun. Stund­in fékk hóp sér­fræð­inga til að velta efna­hags­ástand­inu á Ís­landi fyr­ir sér og bera það sam­an við góðær­ið sem ríkti fyr­ir hrun­ið 2008. Eitt af því sem bent er á að er að stað­an á Ís­landi nú sé sumpart sam­bæri­leg við ár­in 2002 og 2003 á Ís­landi; ár­in fyr­ir hina gegnd­ar­lausu stækk­un og skuld­setn­ingu ís­lenska banka­kerf­is­ins.

Álitsgjafar Stundarinnar segja að næstu skref stjórnvalda á næstu árum muni ráða því hvort Ísland fari inn í svipað þenslutímabil og á árunum 2004 eða 2008. Mikilvægt sé að draga lærdóm af sögunni. Neysla Íslend­inga er hins vegar langt frá því að vera svipuð og hún var þá og skuldsetning þjóðarbúsins er engan veginn sambærileg. Ferða­mannagóðærið er helsta ástæðan fyrir vænkuðum hag Íslands. 

Fáum dylst sennilega að það er efnahagsleg upppsveifla á Íslandi sem kannski mætti kenna við góð­æri: Hagvöxtur á fyrstu sex mánuðum ársins var 5,2 prósent en Hagstofa Íslands hafði spáð 3,8 prósenta hagvexti fyrr á árinu. Hagvöxturinn hefur í raun ekki verið hærri á Íslandi síðan á fyrri helmingi ársins 2007 þegar hluta­bréfaverð á Íslandi fór í hæstu hæðir, íslenskan krónan var sterk og ekki sá ennþá fyrir endann á því góðæri sem ríkti þá. Atvinnuleysi mældist undir þremur prósentustigum í ágúst í sumar og aftur er farið að tala um mikilvægi búferlaflutninga fólks frá öðrum löndum til að manna störf sem byggja á ófaglærðu vinnuafli. Þá fór væntingavísitala Gallup - mæling á væntingum neytenda til atvinnu- og efnahagslífs - upp í rúmlega 107 stig í byrjun júlí og hafði ekki mælst hærri síðan fyrir hrun. Ýmislegt í samfélaginu - hagvöxturinn, væntanlegar stóriðjuframkvæmdir og vaxandi einkaneysla fólks er sumpart farið að minna á árin fyrir hrunið 2008. 

Er góðæri á íslandi? Já. Viðmælendur Stundarinnar eru flestir sammála um að það sé góð­æri á Íslandi í vissum skilningi sem byggi á öðrum stoðum en góðærið fyrir hrun sem að mestu var tekið að láni í erlendum bönkum.

Öðruvísi góðæri

Gylfi Zoëga, prófessor í hagfræði við Háskóla Íslands, segir alveg skýrt að góðærið nú sé allt öðruvísi en á árunum 2004 til 2008 og staldrar hann fyrst við uppgang ferðamannaþjónustunnar á Íslandi á undanförnum árum. „Góðærið sem er nú er frábrugðið því sem var 2004-2008 vegna þess að það byggir á mikilli eftirspurn eftir þjónustu, það er að segja ferðamannaþjónustu. Það er raunverulegt góðæri í þeim skilningi að eftirspurn eftir innlendri framleiðslu hefur aukist. Gjaldeyristekjur hafa verið mjög miklar, Seðlabankinn hefur safnað í forða og erlendar skuldir verið greiddar niður. Þetta er gagnstætt því sem var á fyrra tímabilinu þegar erlendar skuldir hrönnuðust upp og lífskjör byggðust að verulegu leyti á lántökum erlendis.“

Þá segir Stefán Broddi Guðjónsson, forstöðumaður grein­­ingar­deildar Arion banka, að stoðir „góðæris­tilfinn­ingarinnar“ nú séu aðrar en á árunum fyrir hrunið: „Enn sem komið er byggir góðæristilfinningin nú á öðrum grunni en á árinu 2007. Þá byggðist góðærið ekki á góðri afkomu útflutnings­greina, gjaldeyris­sköpun og skuldalækkun heldur á innstreymi lánsfjár, skulda­aukningu, einkaneyslu og fjárfest­ingu út á krít. Það góðæri fór fyrir lítið um 

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár