Lífsgildin

Lífsgildin

Gunnar Hersveinn rithöfundur skrifar um gildin í lífinu, samfélaginu og náttúrunni meðal annars út frá því markmiði að efla borgaravitund og gagnrýna og skapandi hugsun.
Barnamálaráðherra vs. dómsmálaráðherra

Barna­mála­ráð­herra vs. dóms­mála­ráð­herra

For­varn­ir styðj­ast við lög og reglu­gerð­ir um hvað er leyfi­legt og bann­að og hvar mörk­in liggja. Til­slök­un á regl­um sem tengj­ast alkó­hóli geta þurrk­að út ár­ang­ur sem hef­ur feng­ist með for­vör­un. Nefna má að í könn­un ár­ið 1995 kom fram að 80% tí­undu bekk­inga höfðu smakk­að áfengi. Ný könn­un sýn­ir að 30% tí­undu bekk­inga hafa smakk­að áfengi. Þessi ár­ang­ur get­ur...

Ára­móta­heit­in: 3. Að hætta að drekka áfengi

Við ára­mót er vin­sælt að stíga á stokk og strengja þess heit að hætta ein­hverju eða byrja á ein­hverju. Hér er pist­ill handa þeim sem lang­ar til að hætta að drekka áfengi en það er eng­inn skort­ur á ástæð­um og rök­um fyr­ir slíkri ákvörð­un. Alkó­hól er ávana­bind­andi efni og neysl­an er samof­in sam­skipt­um í sam­fé­lag­inu, það telst því tölu­verð áskor­un...
Ábyrgðin á bak við frétt um vínbúð

Ábyrgð­in á bak við frétt um vín­búð

Grein­ing á frétt á jóla­dag um hvernig hægt sé að út­vega sér vín sam­dæg­urs: Frétta­blað­ið birt­ir á vefn­um frétt um vín­búð. Fyr­ir­sögn­in er Einka­rek­in vín­búð op­in um jól­in og birt sunnu­dag­ur­inn 25. des­em­ber 2022 kl. 11.45. Tvær mynd­ir fylgja frétt­inni. Önn­ur er af eig­anda búð­ar­inn­ar með lógói og nafni henn­ar, rit­uðu stór­um stöf­um. Á hinni mynd­inni er texti þar...
Efnisorð: Kærleikur og góðvild eða reglugerð?

Efn­isorð: Kær­leik­ur og góð­vild eða reglu­gerð?

Grát­andi móð­ir, nám­fús­ar syst­ur, son­ur í hjóla­stól, fylgd­ar­laust barn (nýorð­ið sjálf­ráða), lög­regla, hand­taka, gæslu­varð­hald og leiguflug beint á göt­una í Grikklandi, eng­in leið til baka. Fylgd­arlið­ið er þó kom­ið aft­ur í hlýj­una. Dóms­mála­ráðu­neyt­ið sendi frá sér frétta­til­kynn­ingu um mál­ið. Efn­isorð henn­ar eru tvö: Lög­gæsla. Út­lend­ing­ar. Neð­ar stend­ur svo: Til baka. Já för­um til baka. Flest­um of­býð­ur að­ferð­ir lög­gæsl­unn­ar en...

Að tak­marka að­gengi að áfengi með rýmri af­greiðslu­tíma

Hvernig má sann­færa fyrsta flutn­ings­mann, Haf­dísi Hrönn Haf­steins­dótt­ur, nefnd­ar­mann í Vel­ferð­ar­nefnd Al­þing­is um að fram­lögð breyt­ing á áfeng­is­lög­um, nr. 75/1998 verði ekki far­sæl og stuðli ekki að meira frelsi fyr­ir einn eða neinn? At­hygl­is­vert er að vís­að er oft­ast í frels­is­hug­tak­ið í grein­ar­gerð en ekki í rann­sókn­ir um vel­ferð, lýð­heilsu eða heilsu. Frelsi til að kaupa og selja alla...
Vináttan við náttúruna

Vinátt­an við nátt­úr­una

Vinátta er hug­tak sem spann­ar mikla vídd og dýpt. Á skala vináttu er ég, aðr­ir, sam­fé­lag­ið, nátt­úr­an og jörð­in. Mig lang­ar til að lýsa vináttu við nátt­úr­una, því það er mik­il­vægt vegna þess að þetta sam­band hef­ur rask­ast. Vinátta er meira en til­finn­ing. Hún er kær­leik­ur, hún er vit­ræn og sið­ræn. Hún er reynsla. Hún fel­ur í sér marg­ar dyggð­ir...
Landslagsljósmyndir færa okkur fegurð og þekkingu

Lands­lags­ljós­mynd­ir færa okk­ur feg­urð og þekk­ingu

Mynd árs­ins 2021 er birt hér með leyfi höf­und­ar Vil­helms Gunn­ars­son­ar. Ég flutti ný­lega er­indi á sýn­ing­unni Mynd­ir árs­ins 2021 í Ljós­mynda­safni Reykja­vík­ur í Tryggvagötu. Mark­mið­ið var að tengja lands­lags­ljós­mynd­ir, sið­fræði og fag­ur­fræði í leit okk­ar að þekk­ingu. Er­ind­ið fell­ur inn­an sið­fræði nátt­úr­unn­ar sem hef­ur ver­ið eitt af meg­in­þem­um ís­lenskr­ar heim­speki síð­ustu ára­tuga, en þar hef­ur ver­ið gerð til­raun...
Vandinn við stjórn Pútíns í Rússlandi

Vand­inn við stjórn Pútíns í Rússlandi

Joe Biden sagði (óvart) það sem ég var rétt í þessu að skrifa um Pútín­stjórn­ina í Moskvu og reynd­ar al­menn­ing­ur hugs­ar. Garri Kasparov skamm­aði síð­an starfs­fólk Hvíta húss­ins fyr­ir að end­ur­segja orð for­set­ans með mild­ari hætti. Lát­um sann­ar full­yrð­ing­ar standa! skrif­aði hann. Biden hef­ur um­búða­laust sagt það sem stend­ur ekki í skrif­uð­um ræð­um hans; Pútín er stríðs­glæpa­mað­ur, Pútín er slátr­ari...
Hvers vegna hræðumst við ímyndunaraflið?

Hvers vegna hræð­umst við ímynd­un­ar­afl­ið?

Hvers vegna hræð­umst við ímynd­un­ar­afl­ið? spyr danski heim­spek­ing­ur­inn Dort­he Jør­gensen en þýð­ing Gísla Magnús­son­ar bók­mennta­fræð­ings er nú að­gengi­leg sem smá­rit Stofn­un­ar Víg­dís­ar Finn­boga­dótt­ur (2021).  Við Gísli mun­um spjalla um efni bók­ar­inn­ar í Auð­ar­sal, Ver­öld – húsi Vig­dís­ar, þriðju­dag­inn 15. mars kl. 16.30-17.30  Hversu megn­ugt er ímynd­un­ar­afl­ið? Ímynd­un­ar­afl­ið get­ur leit­að sannr­ar þekk­ing­ar. Sögu­lega höf­um við ver­ið hrædd við ímynd­un­ar­afl­ið því það virð­ist ekki...
Fimm ráð friðarmenningar

Fimm ráð frið­ar­menn­ing­ar

Hvar sem manns­hjart­að slær, hversu illa sem líf­ið leik­ur það, er eitt sem það þrá­ir að forð­ast: of­beldi. Þessi ósk hef­ur þrátt fyr­ir allt bú­ið í hjarta mann­kyns frá ómuna­tíð.  Fimm ráð frið­ar­menn­ing­ar eru ein­föld gjöf:  Mót­mæl­ið öll! Rækt­ið vin­semd. Sýn­ið kær­leika. Sær­ið eng­an. Rétt­ið hjálp­ar­hönd.  Skeyt­ing­ar­leys­ið er óvin­ur­inn Mót­mæl­ið öll! Skrif­ar Stép­hane Hessel, mót­mæl­ið mann­rétt­inda­brot­um,...
Að standa vörð um kraftmikla fjölmiðla

Að standa vörð um kraft­mikla fjöl­miðla

Við fjöl­mennt­um á Aust­ur­völl Í Reykja­vík og Ráð­hús­torg­inu á Ak­ur­eyri 19. fe­brú­ar 2022 til að sýna sam­stöðu með frjáls­um fjöl­miðl­um og mót­mæla of­sókn­um gegn fjöl­miðla­fólki. Við eig­um ekki sitja hjá, ekki vera sama, held­ur styðja góð mál­efni, það er nefni­lega ekki rétt­læt­an­legt að vera bara áhorf­andi og láta öðr­um eft­ir að móta fram­tíð­ina. „Að lög­regl­an á Norð­ur­landi Eystra skuli kalla...
Nýársþanki á Klakanum á kínverskum nótum

Ný­árs­þanki á Klak­an­um á kín­versk­um nót­um

Blá­byrj­un árs er ekki öll þar sem hún er séð þrátt fyr­ir flug­elda­sýn­ing­ar. Allt líð­ur hik­laust hjá eins og hala­stjarna á himni. Líf­ið líð­ur hjá, líf hvers og eins líð­ur hjá. Það er vanda­laust að leyfa öllu að líða hjá, láta sig reka stefnu­laust eða láta aðra draga sig þang­að sem þeir fara. Ég greip því bók í hönd til...
Loftslagskreppan og aðgerðir í þágu framtíðarinnar

Lofts­lagskrepp­an og að­gerð­ir í þágu fram­tíð­ar­inn­ar

Spurt var á mál­þing­inu Öll á sama báti - Lofts­lagskrepp­an og að­gerð­ir í þágu fram­tíð­ar­inn­ar. „Hvert er sjón­ar­horn þitt út frá lífs­skoð­un og af­stöðu - til nátt­úru og um­hverf­is?“ Hér er svar­ið mitt. Mann­eskj­an þarf að læra að vinna verk­in af al­úð sem vek­ur vin­semd og virð­ingu, frið­semd sem vinn­ur líf­inu aldrei mein, krafti til að skapa heilla­ríkt líf og góð­vild...
Geta bókmenntir eflt frið og traust?

Geta bók­mennt­ir eflt frið og traust?

Ár­leg frið­ar­ráð­stefna Höfða frið­ar­set­urs, Reykja­vík­ur­borg­ar og Há­skóla Ís­lands í sam­starfi við ut­an­rík­is­ráðu­neyt­ið, var hald­in 8. októ­ber 2021 í Ver­öld – húsi Vig­dís­ar. Áhersl­an var á sjálf­bæra frið­ar­menn­ingu. Frið­ar­ráð­stefn­an skipt­ist í þrjár mál­stof­ur sem sneru ólík­um hætti að mik­il­vægi trausts fyr­ir sjálf­bæra frið­ar­menn­ingu.  Ein um ástand­ið í Af­gan­ist­an og ábyrgð al­þjóða­sam­fé­lags­ins á stöðu mála. Önn­ur um áhrif lofts­lags­breyt­inga á...
Að raska óbyggðu víðerni

Að raska óbyggðu víð­erni

Sumar­ið 2018 birti ég grein­ina Að raska ósnert­um verð­mæt­um. Núna sumar­ið 2021 kem­ur næsti kafli í sama anda sem nefn­ist Að raska óbyggðu víð­erni. Til­efn­ið er með­al ann­ars Óbyggða­skrán­ing á veg­um inn­lendra nátt­úru­vernd­ar­sam­taka í sam­starfi við breska vís­inda­menn sem beita al­þjóð­legri að­ferð við kort­lagn­ingu víð­erna. Spurt er um þátt kær­leik­ans við að eign­ast trún­að og vináttu lands. Víð­erni...
Hvað getum við gert fyrir Palestínu?

Hvað get­um við gert fyr­ir Palestínu?

Jafn­vel þótt átaka­saga Ísra­ela og Palestínu­manna sé köll­uð hin full­komna deila, því hún er „ann­að hvort eða ...“ og eng­in lausn hef­ur dug­að vegna þess að Ísra­el vill ekki hætta við her­nám­ið, þá er eng­in leið að vera sama eða líta und­an. Hvað get­um við gert? Vopna­hlé í þessu  máli er að flestu leyti svika­hlé og frið­ar­ferli í þessu sam­hengi...

Mest lesið undanfarið ár

  • Jón Baldvin við nemanda: „Viltu hitta mig eftir næsta tíma“
    1
    Rannsókn

    Jón Bald­vin við nem­anda: „Viltu hitta mig eft­ir næsta tíma“

    Fimmtán ára stúlka í Haga­skóla hélt dag­bók vor­ið 1970 þar sem hún lýs­ir kyn­ferð­is­leg­um sam­skipt­um við Jón Bald­vin Hanni­bals­son sem þá var 31 árs gam­all kenn­ari henn­ar. Í bréfi sem hann sendi stúlk­unni seg­ist hann vilja stinga af frá öllu og liggja í kjöltu henn­ar.
  • Fylgdi móður sinni í einkaflugvél
    2
    Eigin Konur#75

    Fylgdi móð­ur sinni í einka­flug­vél

    Ragn­heið­ur er að­eins 15 ára göm­ul en hún fór með mömmu sinni til Nor­egs með einka­flug­vél að sækja bræð­ur sína. Sam­fé­lags­miðl­ar gera börn­um kleift að tjá sig op­in­ber­lega og hef­ur Ragn­heið­ur ver­ið að segja sína sögu á miðl­in­um TikT­ok. Hún tal­ar op­in­skátt um mál­ið sitt eft­ir að barna­vernd og sál­fræð­ing­ur brugð­ust henni. Hvenær leyf­um við rödd barna að heyr­ast? Í þessu við­tali seg­ir Ragn­heið­ur stutt­lega frá því sem hún er nú þeg­ar að tala um á TikT­ok og hver henn­ar upp­lif­un á ferða­lag­inu til Nor­egs var.
  • Þar sem ósýnilega fólkið býr í borginni
    3
    Viðtal

    Þar sem ósýni­lega fólk­ið býr í borg­inni

    „Þetta var ör­ugg­asti stað­ur­inn minn,“ seg­ir Alma Lind Smára­dótt­ir þeg­ar hún opn­ar inn í ruslageymslu í bíla­kjall­ara í Reykja­vík. Þarna bjó hún hluta þeirra þriggja ára sem hún þvæld­ist um göt­ur bæj­ar­ins. Borg­in sést í öðru ljósi þeg­ar hún er séð með aug­um heim­il­is­lausra, ósýni­lega fólks­ins, þeirra sem flest­ir líta fram hjá eða hrekja burt. Ít­ar­legt og einlgæt við­tal við Ölmu Lind birt­ist í 162. tölu­blaði Stund­ar­inn­ar og má lesa í heild á slóð­inni: htt­ps://stund­in.is/grein/16051/
  • Fjölskyldan flakkaði milli hjólhýsa og hótela: Gagnrýnir að barnavernd skyldi ekki grípa fyrr inn í
    4
    Eigin Konur#82

    Fjöl­skyld­an flakk­aði milli hjól­hýsa og hót­ela: Gagn­rýn­ir að barna­vernd skyldi ekki grípa fyrr inn í

    „Ég byrj­aði alla morgna á að spyrja hvert ég ætti að koma eft­ir skóla, því mað­ur vissi aldrei hvar mað­ur myndi vera næstu nótt,“ seg­ir Guð­rún Dís sem er 19 ára. Í við­tali við Eig­in Kon­ur seg­ir hún frá upp­lif­un sinni af því að al­ast upp hjá móð­ur með áfeng­is­vanda. Hún seg­ir að líf­ið hafa breyst mjög til hins verra þeg­ar hún var 12 ára því þá hafi mamma henn­ar byrj­að að drekka. Þá hafi fjöl­skyld­an misst heim­il­ið og eft­ir það flakk­að milli hjól­hýsa og hót­ela. Guð­rún Dís vildi segja frá sinni hlið mála eft­ir að móð­ir henn­ar op­in­ber­aði sögu sína á YouTu­be. Guð­rún Dís hef­ur lok­að á öll sam­skipti við hana. Guð­rún seg­ir að þó mamma henn­ar glími við veik­indi eigi hún ekki að bera ábyrgð á henni. Hún gagn­rýn­ir starfs­fólk barna­vernd­ar fyr­ir að hafa ekki grip­ið inn í miklu fyrr. Ábyrgð­ar­mað­ur og rit­stjóri Eig­in kvenna er Edda Falak.
  • „Ég get ekki lifað við þessa lygi“
    5
    Viðtal

    „Ég get ekki lif­að við þessa lygi“

    Sig­ur­laug Hreins­dótt­ir seg­ir lög­regl­una hafa brugð­ist þeg­ar dótt­ir henn­ar hvarf fyr­ir fimm ár­um síð­an. Nefnd um eft­ir­lit með störf­um lög­reglu ger­ir fjöl­marg­ar at­huga­semd­ir við fram­göngu lög­reglu í mál­inu og bein­ir til­mæl­um um úr­bæt­ur til rík­is­lög­reglu­stjóra. „Ég biðst ein­lægr­ar af­sök­un­ar,“ skrif­ar Grím­ur Gríms­son, sem var hamp­að sem hetju og tók á móti við­ur­kenn­ingu sem mað­ur árs­ins. „Það var ótrú­lega sárt,“ seg­ir Sig­ur­laug. Sér hafi ver­ið fórn­að fyr­ir ímynd lög­regl­unn­ar.
  • „Hann hefur ekki beðist afsökunar“
    6
    Fréttir

    „Hann hef­ur ekki beðist af­sök­un­ar“

    Tón­list­ar­mað­ur­inn Auð­unn Lúth­ers­son, sem kall­ar sig Auð­ur, hef­ur við­ur­kennt að hafa far­ið „yf­ir mörk“ í sam­skipt­um við kon­ur. Kon­ur lýsa ágengni og meið­andi fram­komu sem hann hafi aldrei axl­að ábyrgð á.
  • Helga Sif og Gabríela Bryndís
    7
    Eigin Konur#80

    Helga Sif og Gabrí­ela Bryn­dís

    Helga Sif stíg­ur nú fram í við­tali við Eig­in kon­ur eft­ir að barns­fað­ir henn­ar birti gerð­ar­dóm í for­sjár­deilu þeirra og nafn­greindi hana og börn­in á Face­book. Helga Sif og börn­in hafa lýst and­legu og kyn­ferð­is­legu of­beldi föð­ur­ins og börn­in segj­ast hrædd við hann. Sál­fræð­ing­ar telja hann engu að síð­ur hæf­an fyr­ir dómi. Nú stend­ur til að færa 10 ára gam­alt lang­veikt barn þeirra til föð­ur­ins með lög­reglu­valdi. Gabrí­ela Bryn­dís er sál­fræð­ing­ur og einn af stofn­end­um Lífs án of­beld­is og hef­ur ver­ið Helgu til að­stoð­ar í mál­inu. Ábyrgð­ar­mað­ur og rit­stjóri Eig­in kvenna er Edda Falak.
  • Lifði af þrjú ár á götunni
    8
    Viðtal

    Lifði af þrjú ár á göt­unni

    Alma Lind Smára­dótt­ir end­aði á göt­unni eft­ir að hún missti son sinn frá sér. Þar þvæld­ist hún um í þrjú ár með sár sem náðu aldrei að gróa. Þeg­ar hún varð barns­haf­andi á ný mætti barna­vernd á fæð­ing­ar­deild­ina og fór fram á að hún myndi af­sala sér barn­inu.
  • „Hann var ekki að kaupa aðgengi að mér þegar hann lánaði mér pening“
    9
    Afhjúpun

    „Hann var ekki að kaupa að­gengi að mér þeg­ar hann lán­aði mér pen­ing“

    Katrín Lóa Kristrún­ar­dótt­ir þótt­ist hepp­in þeg­ar henni var tjáð af vinnu­veit­anda sín­um, Helga Vil­hjálms­syni í Góu, að hann gæti lán­að henni fyr­ir út­borg­un í íbúð. Hún hefði þó aldrei þeg­ið slíkt lán ef hún hefði vit­að hvað það hefði í för með sér en Katrín Lóa lýs­ir því að eft­ir lán­veit­ing­una hafi hún þurft að sitja und­ir kyn­ferð­is­legri áreitni Helga svo mán­uð­um skipti. Helgi bið­ur Katrínu Lóu af­sök­un­ar á fram­ferði sínu.
  • Mata-veldið: Skattaundanskot og samkeppnisbrot í skjóli ríkisins
    10
    Úttekt

    Mata-veld­ið: Skattaund­an­skot og sam­keppn­is­brot í skjóli rík­is­ins

    Mata-systkin­in og fyr­ir­tæki þeirra hafa ít­rek­að ver­ið gerð aft­ur­reka með við­skiptaflétt­ur sem fólu í sér að koma mörg hundruð millj­óna hagn­aði und­an skatti. Á sama tíma og fyr­ir­tæki fjöl­skyld­unn­ar byggja hagn­að sinn á sölu mat­væla und­ir toll­vernd, hafa þau greitt há­ar sekt­ir fyr­ir sam­keppn­is­brot og lagst í ómælda vinnu við að kom­ast und­an því að greiða skatta hér á landi, með við­skiptaflétt­um í gegn­um þekkt skatta­skjól.