Lífsgildin

Lífsgildin

Gunnar Hersveinn rithöfundur skrifar um gildin í lífinu, samfélaginu og náttúrunni meðal annars út frá því markmiði að efla borgaravitund og gagnrýna og skapandi hugsun.
Tilfinningamál fyrir langreyðar

Til­finn­inga­mál fyr­ir lang­reyð­ar

Um­ræða um af­líf­un hvala í land­helgi Ís­lands fór fram í Viku­lok­un­um á Rás 1, laug­ar­dag­inn 13. maí 2023. Þar voru rædd­ar slá­andi nið­ur­stöð­ur í skýrslu Mat­væla­stofn­un­ar um með­ferð á lang­reyð­um, hvort rétt­læt­an­legt væri að veiða hvali með þeim hætti sem gert er. Vel­ferð þeirra er aug­ljós­lega fórn­að fyr­ir óljósa hags­muni en dauða­stríð­ið er oft veru­lega lang­vinnt og sárs­auka­fullt....
Furðulegt frumvarp um áfengislög kolfellur

Furðu­legt frum­varp um áfeng­is­lög kol­fell­ur

Frétta­fyr­ir­sagn­ir um breyt­ing­ar á áfeng­is­lög­um, til að rýmka af­greiðslu­tíma Vín­búða og gefa þeim leyfi til að selja áfengi um helg­ar og á frí­dög­um, eru á þessa leið: „Áfeng­is- og tób­aksversl­un rík­is­ins set­ur sig ekki upp á móti frum­varpi þing­manna Fram­sókn­ar­flokks­ins um rýmri af­greiðslu­tíma vín­búða.“ (RÚV) og „ÁTVR leggst ekki gegn rýmk­un“ (MBL). „Af­nám banns gæti rýmk­að opn­un­ar­tíma...
Barnamálaráðherra vs. dómsmálaráðherra

Barna­mála­ráð­herra vs. dóms­mála­ráð­herra

For­varn­ir styðj­ast við lög og reglu­gerð­ir um hvað er leyfi­legt og bann­að og hvar mörk­in liggja. Til­slök­un á regl­um sem tengj­ast alkó­hóli geta þurrk­að út ár­ang­ur sem hef­ur feng­ist með for­vör­un. Nefna má að í könn­un ár­ið 1995 kom fram að 80% tí­undu bekk­inga höfðu smakk­að áfengi. Ný könn­un sýn­ir að 30% tí­undu bekk­inga hafa smakk­að áfengi. Þessi ár­ang­ur get­ur...

Ára­móta­heit­in: 3. Að hætta að drekka áfengi

Við ára­mót er vin­sælt að stíga á stokk og strengja þess heit að hætta ein­hverju eða byrja á ein­hverju. Hér er pist­ill handa þeim sem lang­ar til að hætta að drekka áfengi en það er eng­inn skort­ur á ástæð­um og rök­um fyr­ir slíkri ákvörð­un. Alkó­hól er ávana­bind­andi efni og neysl­an er samof­in sam­skipt­um í sam­fé­lag­inu, það telst því tölu­verð áskor­un...
Ábyrgðin á bak við frétt um vínbúð

Ábyrgð­in á bak við frétt um vín­búð

Grein­ing á frétt á jóla­dag um hvernig hægt sé að út­vega sér vín sam­dæg­urs: Frétta­blað­ið birt­ir á vefn­um frétt um vín­búð. Fyr­ir­sögn­in er Einka­rek­in vín­búð op­in um jól­in og birt sunnu­dag­ur­inn 25. des­em­ber 2022 kl. 11.45. Tvær mynd­ir fylgja frétt­inni. Önn­ur er af eig­anda búð­ar­inn­ar með lógói og nafni henn­ar, rit­uðu stór­um stöf­um. Á hinni mynd­inni er texti þar...
Efnisorð: Kærleikur og góðvild eða reglugerð?

Efn­isorð: Kær­leik­ur og góð­vild eða reglu­gerð?

Grát­andi móð­ir, nám­fús­ar syst­ur, son­ur í hjóla­stól, fylgd­ar­laust barn (nýorð­ið sjálf­ráða), lög­regla, hand­taka, gæslu­varð­hald og leiguflug beint á göt­una í Grikklandi, eng­in leið til baka. Fylgd­arlið­ið er þó kom­ið aft­ur í hlýj­una. Dóms­mála­ráðu­neyt­ið sendi frá sér frétta­til­kynn­ingu um mál­ið. Efn­isorð henn­ar eru tvö: Lög­gæsla. Út­lend­ing­ar. Neð­ar stend­ur svo: Til baka. Já för­um til baka. Flest­um of­býð­ur að­ferð­ir lög­gæsl­unn­ar en...

Að tak­marka að­gengi að áfengi með rýmri af­greiðslu­tíma

Hvernig má sann­færa fyrsta flutn­ings­mann, Haf­dísi Hrönn Haf­steins­dótt­ur, nefnd­ar­mann í Vel­ferð­ar­nefnd Al­þing­is um að fram­lögð breyt­ing á áfeng­is­lög­um, nr. 75/1998 verði ekki far­sæl og stuðli ekki að meira frelsi fyr­ir einn eða neinn? At­hygl­is­vert er að vís­að er oft­ast í frels­is­hug­tak­ið í grein­ar­gerð en ekki í rann­sókn­ir um vel­ferð, lýð­heilsu eða heilsu. Frelsi til að kaupa og selja alla...
Vináttan við náttúruna

Vinátt­an við nátt­úr­una

Vinátta er hug­tak sem spann­ar mikla vídd og dýpt. Á skala vináttu er ég, aðr­ir, sam­fé­lag­ið, nátt­úr­an og jörð­in. Mig lang­ar til að lýsa vináttu við nátt­úr­una, því það er mik­il­vægt vegna þess að þetta sam­band hef­ur rask­ast. Vinátta er meira en til­finn­ing. Hún er kær­leik­ur, hún er vit­ræn og sið­ræn. Hún er reynsla. Hún fel­ur í sér marg­ar dyggð­ir...
Landslagsljósmyndir færa okkur fegurð og þekkingu

Lands­lags­ljós­mynd­ir færa okk­ur feg­urð og þekk­ingu

Mynd árs­ins 2021 er birt hér með leyfi höf­und­ar Vil­helms Gunn­ars­son­ar. Ég flutti ný­lega er­indi á sýn­ing­unni Mynd­ir árs­ins 2021 í Ljós­mynda­safni Reykja­vík­ur í Tryggvagötu. Mark­mið­ið var að tengja lands­lags­ljós­mynd­ir, sið­fræði og fag­ur­fræði í leit okk­ar að þekk­ingu. Er­ind­ið fell­ur inn­an sið­fræði nátt­úr­unn­ar sem hef­ur ver­ið eitt af meg­in­þem­um ís­lenskr­ar heim­speki síð­ustu ára­tuga, en þar hef­ur ver­ið gerð til­raun...
Vandinn við stjórn Pútíns í Rússlandi

Vand­inn við stjórn Pútíns í Rússlandi

Joe Biden sagði (óvart) það sem ég var rétt í þessu að skrifa um Pútín­stjórn­ina í Moskvu og reynd­ar al­menn­ing­ur hugs­ar. Garri Kasparov skamm­aði síð­an starfs­fólk Hvíta húss­ins fyr­ir að end­ur­segja orð for­set­ans með mild­ari hætti. Lát­um sann­ar full­yrð­ing­ar standa! skrif­aði hann. Biden hef­ur um­búða­laust sagt það sem stend­ur ekki í skrif­uð­um ræð­um hans; Pútín er stríðs­glæpa­mað­ur, Pútín er slátr­ari...
Hvers vegna hræðumst við ímyndunaraflið?

Hvers vegna hræð­umst við ímynd­un­ar­afl­ið?

Hvers vegna hræð­umst við ímynd­un­ar­afl­ið? spyr danski heim­spek­ing­ur­inn Dort­he Jør­gensen en þýð­ing Gísla Magnús­son­ar bók­mennta­fræð­ings er nú að­gengi­leg sem smá­rit Stofn­un­ar Víg­dís­ar Finn­boga­dótt­ur (2021).  Við Gísli mun­um spjalla um efni bók­ar­inn­ar í Auð­ar­sal, Ver­öld – húsi Vig­dís­ar, þriðju­dag­inn 15. mars kl. 16.30-17.30  Hversu megn­ugt er ímynd­un­ar­afl­ið? Ímynd­un­ar­afl­ið get­ur leit­að sannr­ar þekk­ing­ar. Sögu­lega höf­um við ver­ið hrædd við ímynd­un­ar­afl­ið því það virð­ist ekki...
Fimm ráð friðarmenningar

Fimm ráð frið­ar­menn­ing­ar

Hvar sem manns­hjart­að slær, hversu illa sem líf­ið leik­ur það, er eitt sem það þrá­ir að forð­ast: of­beldi. Þessi ósk hef­ur þrátt fyr­ir allt bú­ið í hjarta mann­kyns frá ómuna­tíð.  Fimm ráð frið­ar­menn­ing­ar eru ein­föld gjöf:  Mót­mæl­ið öll! Rækt­ið vin­semd. Sýn­ið kær­leika. Sær­ið eng­an. Rétt­ið hjálp­ar­hönd.  Skeyt­ing­ar­leys­ið er óvin­ur­inn Mót­mæl­ið öll! Skrif­ar Stép­hane Hessel, mót­mæl­ið mann­rétt­inda­brot­um,...
Að standa vörð um kraftmikla fjölmiðla

Að standa vörð um kraft­mikla fjöl­miðla

Við fjöl­mennt­um á Aust­ur­völl Í Reykja­vík og Ráð­hús­torg­inu á Ak­ur­eyri 19. fe­brú­ar 2022 til að sýna sam­stöðu með frjáls­um fjöl­miðl­um og mót­mæla of­sókn­um gegn fjöl­miðla­fólki. Við eig­um ekki sitja hjá, ekki vera sama, held­ur styðja góð mál­efni, það er nefni­lega ekki rétt­læt­an­legt að vera bara áhorf­andi og láta öðr­um eft­ir að móta fram­tíð­ina. „Að lög­regl­an á Norð­ur­landi Eystra skuli kalla...
Nýársþanki á Klakanum á kínverskum nótum

Ný­árs­þanki á Klak­an­um á kín­versk­um nót­um

Blá­byrj­un árs er ekki öll þar sem hún er séð þrátt fyr­ir flug­elda­sýn­ing­ar. Allt líð­ur hik­laust hjá eins og hala­stjarna á himni. Líf­ið líð­ur hjá, líf hvers og eins líð­ur hjá. Það er vanda­laust að leyfa öllu að líða hjá, láta sig reka stefnu­laust eða láta aðra draga sig þang­að sem þeir fara. Ég greip því bók í hönd til...
Loftslagskreppan og aðgerðir í þágu framtíðarinnar

Lofts­lagskrepp­an og að­gerð­ir í þágu fram­tíð­ar­inn­ar

Spurt var á mál­þing­inu Öll á sama báti - Lofts­lagskrepp­an og að­gerð­ir í þágu fram­tíð­ar­inn­ar. „Hvert er sjón­ar­horn þitt út frá lífs­skoð­un og af­stöðu - til nátt­úru og um­hverf­is?“ Hér er svar­ið mitt. Mann­eskj­an þarf að læra að vinna verk­in af al­úð sem vek­ur vin­semd og virð­ingu, frið­semd sem vinn­ur líf­inu aldrei mein, krafti til að skapa heilla­ríkt líf og góð­vild...
Geta bókmenntir eflt frið og traust?

Geta bók­mennt­ir eflt frið og traust?

Ár­leg frið­ar­ráð­stefna Höfða frið­ar­set­urs, Reykja­vík­ur­borg­ar og Há­skóla Ís­lands í sam­starfi við ut­an­rík­is­ráðu­neyt­ið, var hald­in 8. októ­ber 2021 í Ver­öld – húsi Vig­dís­ar. Áhersl­an var á sjálf­bæra frið­ar­menn­ingu. Frið­ar­ráð­stefn­an skipt­ist í þrjár mál­stof­ur sem sneru ólík­um hætti að mik­il­vægi trausts fyr­ir sjálf­bæra frið­ar­menn­ingu.  Ein um ástand­ið í Af­gan­ist­an og ábyrgð al­þjóða­sam­fé­lags­ins á stöðu mála. Önn­ur um áhrif lofts­lags­breyt­inga á...

Mest lesið undanfarið ár

  • Jón Baldvin við nemanda: „Viltu hitta mig eftir næsta tíma“
    1
    Rannsókn

    Jón Bald­vin við nem­anda: „Viltu hitta mig eft­ir næsta tíma“

    Fimmtán ára stúlka í Haga­skóla hélt dag­bók vor­ið 1970 þar sem hún lýs­ir kyn­ferð­is­leg­um sam­skipt­um við Jón Bald­vin Hanni­bals­son sem þá var 31 árs gam­all kenn­ari henn­ar. Í bréfi sem hann sendi stúlk­unni seg­ist hann vilja stinga af frá öllu og liggja í kjöltu henn­ar.
  • Þar sem ósýnilega fólkið býr í borginni
    2
    Viðtal

    Þar sem ósýni­lega fólk­ið býr í borg­inni

    „Þetta var ör­ugg­asti stað­ur­inn minn,“ seg­ir Alma Lind Smára­dótt­ir þeg­ar hún opn­ar inn í ruslageymslu í bíla­kjall­ara í Reykja­vík. Þarna bjó hún hluta þeirra þriggja ára sem hún þvæld­ist um göt­ur bæj­ar­ins. Borg­in sést í öðru ljósi þeg­ar hún er séð með aug­um heim­il­is­lausra, ósýni­lega fólks­ins, þeirra sem flest­ir líta fram hjá eða hrekja burt. Ít­ar­legt og einlgæt við­tal við Ölmu Lind birt­ist í 162. tölu­blaði Stund­ar­inn­ar og má lesa í heild á slóð­inni: htt­ps://stund­in.is/grein/16051/
  • „Ég get ekki lifað við þessa lygi“
    3
    Viðtal

    „Ég get ekki lif­að við þessa lygi“

    Sig­ur­laug Hreins­dótt­ir seg­ir lög­regl­una hafa brugð­ist þeg­ar dótt­ir henn­ar hvarf fyr­ir fimm ár­um síð­an. Nefnd um eft­ir­lit með störf­um lög­reglu ger­ir fjöl­marg­ar at­huga­semd­ir við fram­göngu lög­reglu í mál­inu og bein­ir til­mæl­um um úr­bæt­ur til rík­is­lög­reglu­stjóra. „Ég biðst ein­lægr­ar af­sök­un­ar,“ skrif­ar Grím­ur Gríms­son, sem var hamp­að sem hetju og tók á móti við­ur­kenn­ingu sem mað­ur árs­ins. „Það var ótrú­lega sárt,“ seg­ir Sig­ur­laug. Sér hafi ver­ið fórn­að fyr­ir ímynd lög­regl­unn­ar.
  • „Hann hefur ekki beðist afsökunar“
    4
    Fréttir

    „Hann hef­ur ekki beðist af­sök­un­ar“

    Tón­list­ar­mað­ur­inn Auð­unn Lúth­ers­son, sem kall­ar sig Auð­ur, hef­ur við­ur­kennt að hafa far­ið „yf­ir mörk“ í sam­skipt­um við kon­ur. Kon­ur lýsa ágengni og meið­andi fram­komu sem hann hafi aldrei axl­að ábyrgð á.
  • Lifði af þrjú ár á götunni
    5
    Viðtal

    Lifði af þrjú ár á göt­unni

    Alma Lind Smára­dótt­ir end­aði á göt­unni eft­ir að hún missti son sinn frá sér. Þar þvæld­ist hún um í þrjú ár með sár sem náðu aldrei að gróa. Þeg­ar hún varð barns­haf­andi á ný mætti barna­vernd á fæð­ing­ar­deild­ina og fór fram á að hún myndi af­sala sér barn­inu.
  • Þóra Dungal fallin frá
    6
    Menning

    Þóra Dungal fall­in frá

    Þóra Dungal, sem varð tákn­mynd X-kyn­slóð­ar­inn­ar á Ís­landi skömmu fyr­ir alda­mót­in þeg­ar hún fór með að­al­hlut­verk í kvik­mynd­inni Blossa ár­ið 1997, er fall­in frá.
  • „Hann var ekki að kaupa aðgengi að mér þegar hann lánaði mér pening“
    7
    Afhjúpun

    „Hann var ekki að kaupa að­gengi að mér þeg­ar hann lán­aði mér pen­ing“

    Katrín Lóa Kristrún­ar­dótt­ir þótt­ist hepp­in þeg­ar henni var tjáð af vinnu­veit­anda sín­um, Helga Vil­hjálms­syni í Góu, að hann gæti lán­að henni fyr­ir út­borg­un í íbúð. Hún hefði þó aldrei þeg­ið slíkt lán ef hún hefði vit­að hvað það hefði í för með sér en Katrín Lóa lýs­ir því að eft­ir lán­veit­ing­una hafi hún þurft að sitja und­ir kyn­ferð­is­legri áreitni Helga svo mán­uð­um skipti. Helgi bið­ur Katrínu Lóu af­sök­un­ar á fram­ferði sínu.
  • Mata-veldið: Skattaundanskot og samkeppnisbrot í skjóli ríkisins
    8
    Úttekt

    Mata-veld­ið: Skattaund­an­skot og sam­keppn­is­brot í skjóli rík­is­ins

    Mata-systkin­in og fyr­ir­tæki þeirra hafa ít­rek­að ver­ið gerð aft­ur­reka með við­skiptaflétt­ur sem fólu í sér að koma mörg hundruð millj­óna hagn­aði und­an skatti. Á sama tíma og fyr­ir­tæki fjöl­skyld­unn­ar byggja hagn­að sinn á sölu mat­væla und­ir toll­vernd, hafa þau greitt há­ar sekt­ir fyr­ir sam­keppn­is­brot og lagst í ómælda vinnu við að kom­ast und­an því að greiða skatta hér á landi, með við­skiptaflétt­um í gegn­um þekkt skatta­skjól.
  • Skutlað sextán ára til fanga á Litla-Hrauni: „Ég var alltaf hrædd“
    9
    Viðtal

    Skutl­að sex­tán ára til fanga á Litla-Hrauni: „Ég var alltaf hrædd“

    Ingi­björg Lára Sveins­dótt­ir var sex­tán ára þeg­ar henni var ek­ið á Litla-Hraun í heim­sókn­ir til manns sem afplán­aði átta ára dóm fyr­ir full­komna am­feta­mín­verk­smiðju. Hún seg­ir sorg­legt að starfs­fólk hafi ekki séð hættu­merk­in þeg­ar hún mætti. Eng­inn hafi gert at­huga­semd við ald­ur henn­ar, þeg­ar henni var vís­að inn í her­bergi með steyptu rúmi þar sem henn­ar beið tölu­vert eldri mað­ur með hættu­leg­an af­brota­fer­il.
  • Eigandi Mandi ákærður fyrir líkamsárás: „Hann sparkaði í magann á mér og sló mig í höfuðið, ítrekað“
    10
    Fréttir

    Eig­andi Mandi ákærð­ur fyr­ir lík­ams­árás: „Hann spark­aði í mag­ann á mér og sló mig í höf­uð­ið, ít­rek­að“

    Hlal Jarah, eig­andi veit­inga­stað­ar­ins Mandi hef­ur ver­ið ákærð­ur fyr­ir að ráð­ast með bar­smíð­um á Kefs­an Fatehi á ann­an dag jóla 2020. Upp­tök­ur sýna Hlal slá Kefs­an í höf­uð­ið og sparka í hana. Sjálf lýs­ir hún ógn­un­um, morð­hót­un­um og kyn­ferð­is­legri áreitni af hendi Hlal og manna hon­um tengd­um.