Þessi grein birtist fyrir meira en ári.

Flótti heimila í verðtryggð lán heldur áfram – Met sett í ágúst

Heim­ili lands­ins eru að greiða upp óverðryggt íbúðalán sín á met­hraða og færa sig yf­ir í verð­tryggð lán. Sú til­færsla trygg­ir lægri mán­að­ar­lega greiðslu­byrði en eig­ið fé sem mynd­ast hef­ur í fast­eign­inni mun drag­ast sam­an vegna verð­bóta og þess að íbúða­verð er far­ið að lækka skarpt.

Flótti heimila í verðtryggð lán heldur áfram – Met sett í ágúst
Ástæðan Peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands hefur hækkað stýrivexti 14 sinnum í röð, úr 0,75 í 9,25 prósent í baráttu sinni gegn verðbólgu, sem þó er enn 7,7 prósent. Þær hækkanir hafa gert greiðslubyrði óverðtryggðra lána á breytilegum vöxtum óyfirstíganlega fyrir mörg heimili og því eru þau að færa sig í unnvörpum yfir í verðtryggð íbúðalán. Mynd: Seðlabanki Íslands

Heimili landsins hafa greitt niður óverðtryggð íbúðalán hjá bönkum fyrir 41,3 milljörðum króna meira en þau hafa tekið af slíkum lánum frá síðustu áramótum og út ágústmánuð. Þar munar mestu um uppgreiðslu á lánum sem bera breytilega vexti en á þriggja mánaða tímabili, frá byrjun júní og til loka ágúst, námu uppgreiðslur umfram lántökur á slíkum lánum 35,7 milljörðum króna. 

Uppgreiðslur á íbúðalánum sem bera breytilega óverðtryggða vexti hafa raunar aldrei verið meiri en þær voru í síðasta mánuði, þegar þær voru alls 14 milljarða króna umfram nýjar lántökur. 

Frá byrjun árs hefur taka verðtryggðra lána hjá Landsbankanum, Íslandsbanka og Arion banka á hinn bóginn tekið stökk upp á við. Alls er umfang verðtryggðra útlána umfram uppgreiðslur 74,5 milljarðar króna frá áramótum og fram að síðustu mánaðamótum. Það er tvisvar sinnum hærri upphæð en lánuð var til heimila verðtryggt á árinu 2022.

Umfang verðtryggðra íbúðalána í ágúst, þegar alls 17,7 milljarðar króna voru lánaðir út af slíkum lánum, er það mesta sem hefur nokkru sinni verið lánað út verðtryggt til heimila í einum mánuði. 

Þetta má lesa úr nýjum hagtölum Seðlabanka Íslands um bankakerfið.

Ráða ekki lengur við greiðslubyrði

Ástæða þess að fólk flýr unnvörpum úr óverðtryggðum lánum og yfir í verðtryggð lán liggur í miklum hækkunum á stýrivöxtum. Þeir voru 0,75 prósent í apríl 2021 en eru nú 9,25 prósent. Fyrir vikið hafa breytilegir óverðtryggðir vextir farið úr því að vera í kringum 3,4 prósent og í um ellefu prósent á tveimur árum. Þessi kúvending hefur allt að tvöfaldað mánaðarlega greiðslubyrði sumra heimila. 

Við slíkar aðstæður eiga heimilin nokkra kosti. Þau geta sett vaxtaþak á lánin sín, en þá leggst hluti af greiðslubyrðinni á höfuðstól lánanna. Þau geta sent lánin í tímabundin frí, og þá leggst öll mánaðarlega greiðslubyrðin á höfuðstólin. Þau geta lengt í lánunum eða breytt úr jafngreiðsluláni í jafnar afborganir. En sá kostur sem flest heimili sem lenda í greiðsluvandræðum velja er að færa sig úr óverðtryggðu láni, sem tryggir að eign í húsnæði myndast hraðar, yfir í verðtryggt lán, sem tryggir mun lægri greiðslubyrði á mánuði en hefur þær afleiðingar í 7,7 prósent verðbólgu líkt og nú er að eigið fé tekur að étast upp þegar verðbætur leggjast á höfuðstólinn.

Flóttinn mun halda áfram

Búast má við að tilfærslan yfir í verðtryggð lán muni halda áfram næstu ár að óbreyttu. Í nýjasta Fjármálastöðugleikariti Seðlabanka Íslands er greint frá því að fjárhæð þeirra óverðtryggðu íbúðalána sem ljúka fastvaxtatímabilinu sínu á síðustu fimm mánuðum ársins 2023 sé um 53 milljarðar króna. Á næsta ári nemur sú upphæð 128 milljörðum króna og 2025 281 milljarði króna. 

Fastir vextir þeirra sem eru með óverðtryggð lán í banka sem losna á seinni hluta næsta árs eru 4,47 prósent. Því fólki mun standa til boða að færa sig yfir í óverðtryggða vexti sem eru í dag, lík og áður sagði, í besta falli um ellefu prósent.

Haldi yfirstandandi þróun áfram, og fleiri heimili færa sig í sífellu yfir í verðtryggð lán, mun mánaðarleg greiðslubyrði þeirra lækka. Það þýðir að svigrúm til einkaneyslu mun aukast en Seðlabankinn hefur markvisst verið að reyna að draga úr henni í baráttu sinni við verðbólguna. 

Bólan sprungin og húsnæðisverð að lækka

Heildarumfang verðtryggðra útlána hefur farið úr því að 622 milljarðar króna um síðustu áramót í að vera 729 milljarðar króna í lok ágúst. Það er aukning 17 prósent á átta mánuðum. 

Í krónum talið hefur umfang verðtryggðra íbúðalána aldrei verið meira. Ástæðan þess að hækkun á útistandandi verðtryggðum íbúðalánum er umfram þau lán sem voru tekin er sú að í mikilli verðbólgu, líkt og hefur geisað undanfarna mánuði, leggjast verðbætur á höfuðstól lánanna og hækka hann. 

Umfang óverðtryggðra íbúðalána hefur hins vegar dregist umtalsvert saman síðustu mánuði. Í lok síðasta árs var umfang þess lánastabba um 1.130 milljarðar króna. Í lok júní síðastliðins var hann kominn niður í 1.077 milljarða króna og hafði þar með lækkað um 53 milljarða króna á átta mánuðum, eða um tæp fimm prósent. 

Í Fjármálastöðugleikaritinu var greint frá því að tölfræðipróf sem bankinn framkvæmir til að bera kennsl á bólumyndun á eignamörkuðum sýni að það sé ekki lengur merki um að bóla sé á íbúðamarkaði á höfuðborgarsvæðinu.

Íbúðaverð þar hafi þvert á móti lækkað um 5,3 prósent að raunvirði undanfarið ár. Það eru mikil tíðindi enda hækkaði íbúðaverð á svæðinu um þriðjung frá byrjun árs 2021 og fram til síðustu áramót og tvöfaldast á áratug.

Kjósa
14
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir (2)

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
  • Guðmundur Ásgeirsson skrifaði
    "Haldi yfirstandandi þróun áfram, og fleiri heimili færa sig í sífellu yfir í verðtryggð lán, mun mánaðarleg greiðslubyrði þeirra lækka. Það þýðir að svigrúm til einkaneyslu mun aukast en Seðlabankinn hefur markvisst verið að reyna að draga úr henni í baráttu sinni við verðbólguna. "

    Með öðrum orðum: Aðgerðir seðlabankans sem hafa það yfirlýsta markmið að berjast gegn verðbólgu eru byrjaðar að vinna beinlínis gegn því markmiði.
    0
  • ÁGS
    Ásgeir Grétar Sigurðsson skrifaði
    Krónukollsteypurnar hérlendis setja eina kynslóð í gjaldþrot með reglulegu millibili.

    1980 - 1984, 2 núll sniðin af krónunni eftir röð gengisfellinga og verðtrygging tekin upp eftir að verðbólga mældist yfir 120%.

    2008 - 2010, bankahrunið, þ.m.t. seðlabankinn gjaldþrota, krónan féll um 50 - 65%.

    Og nú, 2023 - ? blasir enn eitt gjaldþrotið við kynslóðinni sem er nýbúin að taka stóra skrefið í húsnæðismálum í góðri trú. Stýrivextir hafa hækkað 14 × í röð og eru hærri en verðbólgan! Breytilegir vextir á húsnæðislánum 11%, yfirdráttarvextir 17%! Verðtrygging, sú vítisvél, dugar ekki ein og sér því við hana bætast 5 eða 7% vextir, alla vega tvöfalt hærri en vextir á hinum norðurlöndunum þar sem verðtrygging er ekki til á neytendalánum.

    Gullöld fjármagnseigenda á Íslandi er gulltryggð!
    2
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

Bandaríski fasisminn hefur áhrif á Ísland
1
Út fyrir boxið#1

Banda­ríski fasism­inn hef­ur áhrif á Ís­land

Á sama tíma og ein­ræð­is­ríki rísa upp eiga Ís­lend­ing­ar varn­ir sín­ar und­ir Banda­ríkj­un­um, þar sem stór hluti þjóð­ar­inn­ar styð­ur stefnu sem lík­ist sí­fellt meir fas­isma. Silja Bára Óm­ars­dótt­ir al­þjóða­stjórn­mála­fræð­ing­ur ræð­ir um fall­valt­leika lýð­ræð­is­ins í Banda­ríkj­un­um og hvernig Ís­lend­ing­ar geta brugð­ist við hættu­legri heimi.
„Tengingin á milli auðsins og valdsins skýrari“
4
FréttirForsetakosningar í BNA 2024

„Teng­ing­in á milli auðs­ins og valds­ins skýr­ari“

Rík­asti mað­ur heims, Elon Musk, hef­ur sett millj­arða í að gera Don­ald Trump að for­seta og næst rík­asti mað­ur heims hindr­aði að Kamala Harris fengi stuðn­ings­yf­ir­lýs­ingu Washingt­on Post. Silja Bára Óm­ars­dótt­ir al­þjóða­stjórn­mála­fræð­ing­ur seg­ir skýr­ari teng­ingu auðs og valds birt­ast í for­seta­kosn­ing­un­um í Banda­ríkj­un­um.
Menja von Schmalensee
5
Aðsent

Menja von Schmalensee

Hvar eru um­hverf­is­mál­in í að­drag­anda kosn­inga?

„Síð­ustu ald­ir, en þó sér­stak­lega frá iðn­væð­ingu, hef­ur mann­kyn­ið geng­ið æ hrað­ar og með vax­andi offorsi fram gegn nátt­úr­unni með skelfi­leg­um af­leið­ing­um og er nauð­syn­legt að breyta um stefnu,“ skrif­ar Menja von Schma­len­see líf­fræð­ing­ur, sviðs­stjóri á Nátt­úru­stofu Vest­ur­lands og formað­ur Fugla­vernd­ar.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Grunaði að það ætti að reka hana
1
Viðtal

Grun­aði að það ætti að reka hana

Vig­dís Häsler var rek­in úr starfi fram­kvæmda­stjóra Bænda­sam­tak­anna eft­ir að nýr formað­ur tók þar við fyrr á ár­inu. Hún seg­ir kosn­inga­vél Fram­sókn­ar­flokks­ins hafa ver­ið gang­setta til að koma hon­um að. Vig­dís ræð­ir brottrekst­ur­inn og rasísk um­mæli sem formað­ur Fram­sókn­ar­flokks­ins hafði um hana. Orð­in hafi átt að smætta og brjóta hana nið­ur. Hún seg­ist aldrei munu líta Sig­urð Inga Jó­hanns­son sömu aug­um eft­ir það.
Pólverjar æfir vegna ólígarkans okkar
4
FréttirÓlígarkinn okkar

Pól­verj­ar æf­ir vegna ólíg­ark­ans okk­ar

Áhrifa­mikl­ir pólsk­ir stjórn­mála­menn brugð­ust í vik­unni harka­lega við frétt­um af því að ólíg­arki frá Bela­rús, sem ít­rek­að hef­ur ver­ið reynt að beita við­skipta­þving­un­um, vegna tengsla hans við ein­ræð­is­stjórn­ina í Minsk, hefði kom­ið sér fyr­ir í Var­sjá. Um er að ræða ís­lenska kjör­ræð­is­mann­inn í Bela­rús, sem fer allra sinna ferða í skjóli vernd­ar sem sendi­full­trúi Bela­rús. Óá­sætt­an­legt er að hann sé full­trúi Ís­lands, seg­ir sér­fræð­ing­ur.

Mest lesið í mánuðinum

Lögreglan á nýrri slóð: Fundu skilaboð Þorsteins
1
AfhjúpunSamherjaskjölin

Lög­regl­an á nýrri slóð: Fundu skila­boð Þor­steins

Tækni­mönn­um á veg­um hér­aðssak­sókn­ara tókst á dög­un­um að end­ur­heimta á ann­að þús­und smá­skila­boð sem fóru á milli Þor­steins Más Bald­vins­son­ar og Jó­hann­es­ar Stef­áns­son­ar, á með­an sá síð­ar­nefndi var við störf í Namib­íu. Skila­boð­in draga upp allt aðra mynd en for­stjór­inn og aðr­ir tals­menn fyr­ir­tæk­is­ins hafa reynt að mála síð­ustu fimm ár.
Grunaði að það ætti að reka hana
4
Viðtal

Grun­aði að það ætti að reka hana

Vig­dís Häsler var rek­in úr starfi fram­kvæmda­stjóra Bænda­sam­tak­anna eft­ir að nýr formað­ur tók þar við fyrr á ár­inu. Hún seg­ir kosn­inga­vél Fram­sókn­ar­flokks­ins hafa ver­ið gang­setta til að koma hon­um að. Vig­dís ræð­ir brottrekst­ur­inn og rasísk um­mæli sem formað­ur Fram­sókn­ar­flokks­ins hafði um hana. Orð­in hafi átt að smætta og brjóta hana nið­ur. Hún seg­ist aldrei munu líta Sig­urð Inga Jó­hanns­son sömu aug­um eft­ir það.
Missir húsið upp í skattaskuld fyrrverandi eiginmanns
6
Fréttir

Miss­ir hús­ið upp í skatta­skuld fyrr­ver­andi eig­in­manns

Fyrr­ver­andi eig­in­kona Sig­urð­ar Gísla Björns­son­ar í Sæ­marki sér fram á að missa fast­eign sína upp í skatta­skuld hans, eft­ir úr­skurð Hæsta­rétt­ar í síð­ustu viku. Hjóna­band­inu lauk fyr­ir rúm­um ára­tug og fjög­ur ár voru lið­in frá skiln­aði þeirra þeg­ar Sæ­marks-mál­ið, sem snýr að um­fangs­mikl­um skattsvik­um Sig­urð­ar, komst upp.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár