Óttinn við stríðan straum flóttamanna er einn sterkasti drifkraftur evrópskra stjórnmála. Pólitískar afleiðingar slíks ótta gætu valdið miklum skemmdum á evrópskum samfélögum. Þetta er samevrópskur vandi. Hann krefst náinnar samvinnu.
Greining
1
Kaupmáttur ráðstöfunartekna heimila heldur áfram að dragast saman
Í fyrsta sinn síðan 2013 hefur það gerst að kaupmáttur ráðstöfunartekna hefur dregist saman þrjá ársfjórðunga í röð. Það þýðir að heimilin fá minna fyrir krónurnar sem þau hafa til ráðstöfunar í hverjum mánuði. Vaxtagjöld heimila jukust um 35,5 prósent í fyrra.
Greining
1
Heildarlaun forstjóra hafa hækkað skarpt vegna kaupauka og annarra skapandi greiðslna
Alls voru forstjórar á aðalmarkaði með næstum sjö milljónir króna á mánuði í laun að meðaltali í fyrra. Þau hækkuðu um rúmlega eina milljón króna milli ára og hafa hækkað um 33 prósent á tveimur árum. Ýmsar leiðir hafa verið innleiddar til að auka launagreiðslur til forstjóra umfram grunnlaun. Má þar nefna sérstaka kaupauka og keypt starfsréttindi.
Greining
1
Ragnar Reykás og djöfullinn sjálfur - Litið inn á kirkjuþing
Vígðir þjónar og leikmenn innan þjóðkirkjunnar tókust á um fyrirkomulag biskupskjörs á aukakirkjuþingi á föstudag. Þó er aðeins ár síðan nýjar reglur um kjör til biskups voru samþykktar í góðri sátt á kirkjuþingi. Blaðamaður Heimildarinnar fylgdist með umræðunum og við sögu koma Ragnar Reykás, drykkjuskapur og djöfullinn sjálfur.
Greining
5
Landsfundardrög Vinstri grænna boða róttækan viðsnúning frá stefnu ríkisstjórnarinnar
Fyrir landsfundi Vinstri grænna, sem hefst eftir viku, liggja drög að stefnu og ályktunum sem afstaða verður tekin til á fundinum. Á meðal þess sem þar er lagt fram er að innleiða eigi auðlegðarskatt, banna aflandsfélög í skattaskjólum, breyta stjórnarskrá og skýr afstaða til þess hverjir eigi að fá að virkja vindorku og á hvaða forsendum.
Greining
Arðgreiðslur Brims í ár nánast sama upphæð og veiðigjöld síðustu sjö ára
Brim, stærsta einstaka útgerð landsins, hagnaðist um 11,3 milljarða króna árið 2021 og aðra 11,3 milljarða króna í fyrra. Sömu ár greiddi félagið um 1,8 milljarða króna samtals í veiðigjöld. Hluthafar í Brimi hafa fengið rúmlega þrisvar sinnum hærri upphæð í arð frá 2016 en ríkissjóður hefur fengið í veiðigjöld.
Greining
Töpuðu 70 milljörðum en borguðu forstjóranum 300 milljónir í laun og starfslokakostnað
Alvotech tapaði næstum 70 milljörðum króna í fyrra og átti laust fé upp á 9,5 milljarða króna um síðustu áramót. Íslenskir fjárfestar, meðal annars lífeyrissjóðir, keyptu í félaginu fyrr á þessu ári. Stjórnunarkostnaður Alvotech á árinu 2022 var 25,3 milljarðar króna í fyrra en tekjur félagsins voru 11,5 milljarðar króna. Þær dugðu því fyrir tæplega helmingnum af stjórnunarkostnaðinum. Róbert Wessman fékk 100 milljónir króna í laun sem stjórnarformaður.
Greining
2
Sterkar elítur á Íslandi
Sigrún Ólafsdóttir og Jón Gunnar Bernburg, prófessorar í félagsfræði við Háskóla Íslands, rannsaka ójöfnuð á Íslandi eftir mismunandi tegundum auðmagns. Þau hafa komist að því að Íslendingar hafa minnstan aðgang að félagslegu auðmagni, það er hversu
vel þeir eru tengdir valdaelítum Íslands.
GreiningLeigufélagið Alma
Leigufélagið Alma stærir sig af samfélagslegri ábyrgð og segir ávinning hluthafa og almennings fara saman
Í nýjum ársreikningi Leigufélagsins Ölmu svarar félagið fyrir leiguverðshækkanir sínar. Félagið undirstrikar að það sé samfélagslega ábyrgt og rökstyður að hækkanir leiguverðs séu stundum bæði eðlilegar og óhjákvæmilegar. Félagið hefur verið harðlega gagnrýnt fyrir okur.
Greining
1
Vaxtakostnaður ríkissjóðs Íslands einn sá hæsti í Evrópu
Íslenska ríkið hefur safnað umtalsverðum skuldum á síðustu árum, enda verið rekið í mörg hundruð milljarða króna halla. Í ár er reiknað með að vaxtagjöld verði næstum 95 milljarðar króna. Ísland er á pari við Ítalíu, sem er ekki þekkt fyrir burðug opinber fjármál, þegar kemur að vaxtakostnaði sem hlutfall af landsframleiðslu.
Greining
4
Vextir aldrei verið hærri, greiðslubyrði hefur stökkbreyst og staða heimila versnar hratt
Allir helstu lánveitendur hafa hækkað óvertryggða vexti sína í kjölfar nýjustu stýrivaxtarhækkun Seðlabanka Íslands. Greiðslubyrði slíkra lána hefur hækkað um 42 prósent frá því í maí í fyrra. Á sama tíma hefur hlutfall þeirra heimila sem ná ekki endum saman farið úr tíu í 18 prósent.
GreiningFæðingarþunglyndi
Geðlæknir kallar eftir aðgerðum: „Þetta er hópur sem getur ekki beðið“
Konur sem eru hluti af kerfinu, ljósmóðir, geðlæknir og sálarmeðferðarfræðingur, lýsa því hvað mætti betur fara í þjónustu við konur á meðgöngu, við fæðingu og á sængurlegu. Að þeirra mati ætti öll þjónusta að vera áfallamiðuð, þar sem það getur hjálpað konum verulega og skaðar engan. Úrræðaleysið er hættulegt.
Greining
PLAY hefur tapað næstum tíu milljörðum á tveimur árum
PLAY ætlaði ekki í hlutafjáraukningu á árinu 2022 og lýsti því yfir að félagið gerði ráð fyrir rekstrarhagnaði á síðari hluta þess árs. Það gekk ekki eftir og PLAY þurfti að sækja 2,3 milljarða króna í nýtt hlutafé í lok síðasta árs. Handbært fé um áramót er mun minna en tap síðasta árs.
Greining
1
Sýn bendir á að True Detective fái 3,6 milljarða króna úr ríkissjóði
Í ársreikningi Sýnar segir að hækkun á endurgreiðslum vegna framleiðslukostnaðar kvikmyndaframleiðenda í 35 prósent fyrir stærri verkefni komi í veg fyrir að Stöð 2 geti sótt með beinum hætti um endurgreiðslur í kvikmyndasjóði vegna eigin framleiðslu á sjónvarpsefni. Sýn ætlar að greiða 300 milljónir króna í arð, eftir að hafa fengið 67 milljónir króna í fjölmiðlastyrk.
Greining
2
Bókfærð mánaðarlaun forstjóra SKEL næstum 19 milljónir ofan á kauprétt upp á milljarð
Forstjóri SKEL fékk á annað hundrað milljónir króna í fyrra vegna „keyptra starfsréttinda“ofan á hefðbundin laun. Hann fékk auk þess kaupréttarsamning sem metinn er á yfir einn milljarð króna. Olíubílstjórar hjá dótturfélagi SKEL eru í verkfalli og krefjast kjarabóta. Það tekur þá næstum fjögur ár að vinna sér inn mánaðarlaun forstjórans á grunnlaunum sínum.
GreiningSamherjaskjölin
Félag Þorsteins Más orðið að skel utan um 30 milljarða lán til barna hans
Eignarhaldsfélag Þorsteins Más Baldvinssonar og fyrrverandi eiginkonu hans Helgu S. Guðmundsdóttir á ekki lengur neinar fyrirtækjaeignir að ráði. Félagið hefur á síðustu árum, í kjölfar Samherjamálsins, losað sig við hlutabréf í íslenska útgerðarfélaginu Samherja hf, í útgerðum erlendis og í Eimskipum. Í dag er félagið ekkert annað en kennitala utan um seljendalán vegna sölu á 44 prósenta hlut í Samherja.
Jón Baldvin við nemanda: „Viltu hitta mig eftir næsta tíma“
Fimmtán ára stúlka í Hagaskóla hélt dagbók vorið 1970 þar sem hún lýsir kynferðislegum samskiptum við Jón Baldvin Hannibalsson sem þá var 31 árs gamall kennari hennar. Í bréfi sem hann sendi stúlkunni segist hann vilja stinga af frá öllu og liggja í kjöltu hennar.
2
Eigin Konur#75
2
Fylgdi móður sinni í einkaflugvél
Ragnheiður er aðeins 15 ára gömul en hún fór með mömmu sinni til Noregs með einkaflugvél að sækja bræður sína. Samfélagsmiðlar gera börnum kleift að tjá sig opinberlega og hefur Ragnheiður verið að segja sína sögu á miðlinum TikTok. Hún talar opinskátt um málið sitt eftir að barnavernd og sálfræðingur brugðust henni. Hvenær leyfum við rödd barna að heyrast? Í þessu viðtali segir Ragnheiður stuttlega frá því sem hún er nú þegar að tala um á TikTok og hver hennar upplifun á ferðalaginu til Noregs var.
3
Viðtal
1
Þar sem ósýnilega fólkið býr í borginni
„Þetta var öruggasti staðurinn minn,“ segir Alma Lind Smáradóttir þegar hún opnar inn í ruslageymslu í bílakjallara í Reykjavík. Þarna bjó hún hluta þeirra þriggja ára sem hún þvældist um götur bæjarins. Borgin sést í öðru ljósi þegar hún er séð með augum heimilislausra, ósýnilega fólksins, þeirra sem flestir líta fram hjá eða hrekja burt. Ítarlegt og einlgæt viðtal við Ölmu Lind birtist í 162. tölublaði Stundarinnar og má lesa í heild á slóðinni: https://stundin.is/grein/16051/
4
Eigin Konur#82
Fjölskyldan flakkaði milli hjólhýsa og hótela: Gagnrýnir að barnavernd skyldi ekki grípa fyrr inn í
„Ég byrjaði alla morgna á að spyrja hvert ég ætti að koma eftir skóla, því maður vissi aldrei hvar maður myndi vera næstu nótt,“ segir Guðrún Dís sem er 19 ára. Í viðtali við Eigin Konur segir hún frá upplifun sinni af því að alast upp hjá móður með áfengisvanda. Hún segir að lífið hafa breyst mjög til hins verra þegar hún var 12 ára því þá hafi mamma hennar byrjað að drekka. Þá hafi fjölskyldan misst heimilið og eftir það flakkað milli hjólhýsa og hótela. Guðrún Dís vildi segja frá sinni hlið mála eftir að móðir hennar opinberaði sögu sína á YouTube. Guðrún Dís hefur lokað á öll samskipti við hana. Guðrún segir að þó mamma hennar glími við veikindi eigi hún ekki að bera ábyrgð á henni. Hún gagnrýnir starfsfólk barnaverndar fyrir að hafa ekki gripið inn í miklu fyrr. Ábyrgðarmaður og ritstjóri Eigin kvenna er Edda Falak.
5
Viðtal
7
„Ég get ekki lifað við þessa lygi“
Sigurlaug Hreinsdóttir segir lögregluna hafa brugðist þegar dóttir hennar hvarf fyrir fimm árum síðan. Nefnd um eftirlit með störfum lögreglu gerir fjölmargar athugasemdir við framgöngu lögreglu í málinu og beinir tilmælum um úrbætur til ríkislögreglustjóra. „Ég biðst einlægrar afsökunar,“ skrifar Grímur Grímsson, sem var hampað sem hetju og tók á móti viðurkenningu sem maður ársins. „Það var ótrúlega sárt,“ segir Sigurlaug. Sér hafi verið fórnað fyrir ímynd lögreglunnar.
6
Fréttir
14
„Hann hefur ekki beðist afsökunar“
Tónlistarmaðurinn Auðunn Lúthersson, sem kallar sig Auður, hefur viðurkennt að hafa farið „yfir mörk“ í samskiptum við konur. Konur lýsa ágengni og meiðandi framkomu sem hann hafi aldrei axlað ábyrgð á.
7
Eigin Konur#80
Helga Sif og Gabríela Bryndís
Helga Sif stígur nú fram í viðtali við Eigin konur eftir að barnsfaðir hennar birti gerðardóm í forsjárdeilu þeirra og nafngreindi hana og börnin á Facebook. Helga Sif og börnin hafa lýst andlegu og kynferðislegu ofbeldi föðurins og börnin segjast hrædd við hann. Sálfræðingar telja hann engu að síður hæfan fyrir dómi. Nú stendur til að færa 10 ára gamalt langveikt barn þeirra til föðurins með lögregluvaldi. Gabríela Bryndís er sálfræðingur og einn af stofnendum Lífs án ofbeldis og hefur verið Helgu til aðstoðar í málinu. Ábyrgðarmaður og ritstjóri Eigin kvenna er Edda Falak.
8
Viðtal
9
Lifði af þrjú ár á götunni
Alma Lind Smáradóttir endaði á götunni eftir að hún missti son sinn frá sér. Þar þvældist hún um í þrjú ár með sár sem náðu aldrei að gróa. Þegar hún varð barnshafandi á ný mætti barnavernd á fæðingardeildina og fór fram á að hún myndi afsala sér barninu.
9
Afhjúpun
3
„Hann var ekki að kaupa aðgengi að mér þegar hann lánaði mér pening“
Katrín Lóa Kristrúnardóttir þóttist heppin þegar henni var tjáð af vinnuveitanda sínum, Helga Vilhjálmssyni í Góu, að hann gæti lánað henni fyrir útborgun í íbúð. Hún hefði þó aldrei þegið slíkt lán ef hún hefði vitað hvað það hefði í för með sér en Katrín Lóa lýsir því að eftir lánveitinguna hafi hún þurft að sitja undir kynferðislegri áreitni Helga svo mánuðum skipti. Helgi biður Katrínu Lóu afsökunar á framferði sínu.
10
Úttekt
8
Mata-veldið: Skattaundanskot og samkeppnisbrot í skjóli ríkisins
Mata-systkinin og fyrirtæki þeirra hafa ítrekað verið gerð afturreka með viðskiptafléttur sem fólu í sér að koma mörg hundruð milljóna hagnaði undan skatti. Á sama tíma og fyrirtæki fjölskyldunnar byggja hagnað sinn á sölu matvæla undir tollvernd, hafa þau greitt háar sektir fyrir samkeppnisbrot og lagst í ómælda vinnu við að komast undan því að greiða skatta hér á landi, með viðskiptafléttum í gegnum þekkt skattaskjól.
Þín áskrift hefur áhrif
Almenningur hefur viðhaldið Stundinni og Kjarnanum með áskriftum og styrkjum síðan 2013. Með því að kaupa áskrift að Heimildinni styrkir þú sjálfstæða rannsóknarblaðamennsku.
1
