Tekjur Reykjavíkurborgar vegna leigu á húsnæði í eigu borgarinnar árið 2019 numu rúmum hálfum milljarði króna. Almennt er fermetraverð leigu fremur lágt, allt niður í 100 krónur á fermetra. Hluti leigutaka borgarinnar eru fyrirtæki á samkeppnismarkaði og eru dæmi um að leiguverð á fermetra til þeirra aðila sé mjög lágt. Þannig leigir Íslenska gámafélagið eignir uppi í Gufunesi á 347 krónur á fermetrann. Borgarfulltrúi hefur efasemdir um að lágt leiguverð standist EES-samninginn.
Um 74 leigusamninga er að ræða og eru eignirnar víðs vegar um borgina. Í ellefu tilfellum greiðir aðalsjóður borgarinnar hluta leiguverðs til móts við leigutaka með samstarfssamningi sem gerð hafa verið við svið borgarinnar. Á það til að mynda við um leigu félagasamtakanna Takmarks sem reka áfangaheimilið Nýtt takmark að Barónsstíg 13, fyrir karlmenn sem eru að fóta sig í samfélaginu. Heildarleigutekjur borgarinnar voru á síðasta ári 507.041.213 krónur fyrir umræddar eignir.
„Það er auðvitað bara hlægilega lágt“
Vigdís Hauksdóttir, borgarfulltrúi Miðflokksins, óskaði í borgarráði eftir gögnum um leigutekjur, leigusala og fermetraverð leigu. Svar við fyrirspurninni var lagt fram í borgarráði í síðustu viku. Í bókun á fundi borgarráðs setti Vigdís fram athugasemdir við hversu lágt fermetraverð væri almennt. Þannig væri leiguverðið aðeins í 16 tilfellum hærra en 2.000 krónur á fermetra.
Bragginn leigður á 1.500 krónur fermetrinn
Almennt setur Vigdís spurningu við það hversu lágt fermetraverð leigutakar hjá borginni greiða, allt niður í 100 krónur. „Það má alveg velta fyrir sér hvort hagsmunir borgaranna séu ekki fyrir borð bornir þegar verið er að leigja á svona lágu verði út frá sér.“ Vigdís segist ekki gera athugsemdir við lága leigu til líknarfélaga eða annarra aðila sem starfa í þriðja geiranum, frjálsra félagasamtaka og sjálfseignarstofnana sem starfi í almannaþágu. Þá þykir henni ekki óeðlilegt að skólar eða leikskólar greiði lægri leigu en almennt gerist.
Vigdís gerir hins vegar athugasemdir við lága leigu til fyrirtækja sem starfsa í samkeppnisrekstri og nefnir til að mynda Íslenska gámafélagið. „Þetta eru bara verðmætar eignir þarna uppi í Gufunesi og það vildu áreiðanlega margir vera með atvinnureksturinn sinn þar þó að það sé jaðarbyggð. Fermetraverðið þar er alveg ótrúlega lágt því þetta er bara fyrirtæki í samkeppnisrekstri.“
Einnig bendir Vigdís á mjög lága leigu sem Grunnstoðir, rekstrarfélag Háskólans í Reykjavík, greiðir fyrir fasteignina Nauthólsveg 100, Braggann svonefnda. Fermetraverð leigunnar er 1.539 krónur en í Bragganum er meðal annars rekið veitingahús í samkeppnisrekstri. „Það er auðvitað bara hlægilega lágt,“ segir Vigdís.
Segir lágt leiguverð skekkja samkeppnisstöðu
Þriðja dæmið sem Vigdís nefnir sérstaklega er leiguverð til fyrirtækisins Hlemmur mathöll ehf. sem leigir húsnæði borgarinnar á hlemmi fyrir 2.341 krónu á fermetra. „Leigan á Hlemmi er hrópandi ódýr í samanburði við það sem aðilar sem eru í samkeppni í veitingarekstri á sama svæði eru að greiða. Ég hef efasemdir um að svo lág leiga standist reglur um stuðning við fyrirtæki á samkeppnismarkaði samkvæmt EES-samningnum, því hæglega er hægt að segja að um opinbera stuðning borgarinnar sé að ræða.“
„Ég hef efasemdir um að svo lág leiga standist reglur um stuðning við fyrirtæki á samkeppnismarkaði“
Árið 2019 greiddi borgin sjálf 1,6 milljarða króna í leigu fyrir húsnæði, samkvæmt upplýsingum sem Vigdís hafði áður kallað eftir og voru lagðar fram í borgarráði í júní síðastliðnum. Þar kemur ekki fram leiguverð á fermetra og hefur Vigdís óskað eftir að fá þær upplýsingar einnig. Stór hluti leiguhúsnæðis borgarinnar eru íbúðarhúsnæði sem gera má ráð fyrir að sú nýtt í félagslega leigukerfinu. Vigdís tekur fram að hún geri ekki athugasemdir við leigu á íbúðarhúsnæði, sem að verið sé að leigja sem félagslegt úrræði til skjólstæðinga sína, sem sannarlega þurfa á því að halda. Hún veltir þó fyrir sér hvers vegna það húsnæði sé ekki einfaldlega leigt af Félagsbústöðum.
„Stóra myndin er sú að Reykjavíkurborg borgar sjálf 1,6 milljarð í leigu en fær á móti, fyrir sína eignir sem hún leigir, aðeins hálfan milljarð í leigu. Ég á hins vegar eftir að fá upp hvert er fermetraverðið á þeim eignum sem borgin sjálf er að leigja til að geta gert samanburð. Ég er til dæmis mjög forvitin að vita hvað borgin er að greiða í leigu á skrifstofuhúsnæðinu í Borgartúni, á fermetra. Þegar allt kemur til alls tel ég mjög óeðlilegt að stjórnvald sé að leigja af miklu hærra verði af einkaaðilum heldur en hún er að leigja út til einkaaðila,“ segir Vigdís.
Athugasemdir