Greining

Greinar
    Fjárlagafrumvarpið á mannamáli
    Greining

    Fjár­laga­frum­varp­ið á manna­máli

    Bjarni Bene­dikts­son fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra lagði fram fjár­laga­frum­varp árs­ins 2024 í síð­ustu viku. Fá­ir aðr­ir en stjórn­ar­lið­ar virð­ast vera ánægð­ir með það. Stjórn­ar­and­stað­an seg­ir að um end­ur­tek­ið efni sé að ræða, verka­lýðs­hreyf­ing­in seg­ir að ver­ið sé að hygla breiðu bök­un­um og hags­muna­gæslu­að­il­ar at­vinnu­lífs­ins kvarta yf­ir nýj­um álög­um og skorti á skuldanið­ur­greiðslu rík­is­sjóðs. En hver eru helstu at­rið­in í frum­varp­inu sem hafa áhrif á líf lands­manna?
    Seinni hálfleikur hafinn og átakalínurnar aldrei skýrari
    Greining

    Seinni hálfleik­ur haf­inn og átakalín­urn­ar aldrei skýr­ari

    Spennu­stig­ið á Al­þingi er að hækka hratt og flokk­arn­ir eru að stíga fyrstu skref­in í átt að því að und­ir­búa sig fyr­ir næstu kosn­ing­ar. Það sást vel í um­ræð­um um stefnuræðu for­sæt­is­ráð­herra, sem hóf seinni hálfleik kjör­tíma­bils­ins. Mesta óviss­an er um hvort leik­ur­inn verði flaut­að­ur af vegna þess að stjórn­ar­lið­ið geng­ur snemma af velli eða hvort það muni halda áfram að gefa send­ing­ar sín á milli, að­al­lega aft­urá­bak eða til hlið­ar, án þess að reyna að skora mörk og að­al­lega til þess að bíða eft­ir að dóm­ar­inn flauti af.
    Ef börnum verður ekki breytt með ofbeldi, verður þeim ekki breytt með fræðslu
    GreiningHinsegin bakslagið

    Ef börn­um verð­ur ekki breytt með of­beldi, verð­ur þeim ekki breytt með fræðslu

    Sér­fræð­ing­ar í hinseg­in fræð­um kryfja at­burði síð­ast­lið­inna daga og að­drag­and­ann að því, sem hef­ur átt sér stað bæði hér heima og er­lend­is. Þetta eru þær Gyða Mar­grét Pét­urs­dótt­ir pró­fess­or, Arna Magnea kenn­ari, Birta Ósk Hönnu­dótt­ir meist­ara­nemi og Jessica Lynn, bar­áttu­kona fyr­ir rétt­ind­um trans fólks. Þær segja íhaldsöfl standa frammi fyr­ir vanda og þá þurfi að leita að blóra­böggl­um.
    Framlag til einkarekinna fjölmiðla úr ríkissjóði aukið um 360 milljónir
    Greining

    Fram­lag til einka­rek­inna fjöl­miðla úr rík­is­sjóði auk­ið um 360 millj­ón­ir

    Til stend­ur að inn­leiða fyr­ir­komu­lag sem veit­ir þeim sem eru áskrif­end­ur að rit­stýrð­um fjöl­miðl­um skatta­afslátt. Vegna þessa verða fram­lög til einka­rek­inna fjöl­miðla úr rík­is­sjóði tvö­föld­uð á næsta ári. Út­varps­gjald­ið, sem fjár­magn­að hluta rekst­urs RÚV, verð­ur að óbreyttu 6,2 millj­arð­ar króna á næsta ári og hækk­ar um 415 millj­ón­ir króna milli ára.
    Halli á ríkissjóði 46 milljarðar á næsta ári og hlutur í Íslandsbanka seldur
    Greining

    Halli á rík­is­sjóði 46 millj­arð­ar á næsta ári og hlut­ur í Ís­lands­banka seld­ur

    Út­gjöld rík­is­sjóðs munu aukast um 7,2 pró­sent milli ára sam­kvæmt fjár­laga­frum­varp­inu. Tekj­ur hans hafa stór­auk­ist und­an­far­in ár og á næsta ári mun gistinátta­skatt­ur verða end­ur­vak­inn, helm­ing­ur af eft­ir­stand­andi hlut í Ís­lands­banka verða seld­ur og ný gjald­taka af öku­tækj­um inn­leidd. Heild­ar­skuld­ir rík­is­sjóðs í árs­lok 2024 eru áætl­að­ar 1.699 millj­arð­ar króna.
    Snemmbúin arðgreiðsla frá Orkuveitunni gjörbreytti uppgjöri Reykjavíkurborgar
    Greining

    Snemm­bú­in arð­greiðsla frá Orku­veit­unni gjör­breytti upp­gjöri Reykja­vík­ur­borg­ar

    Tap þess hluta rekst­urs Reykja­vík­ur­borg­ar sem fjár­magn­að­ur er með skatt­fé var mun minna á fyrstu sex mán­uð­um árs­ins en það var á fyrstu þrem­ur mán­uð­um árs­ins. Ástæð­an er ekki stór­kost­leg­ur við­snún­ing­ur í und­ir­liggj­andi rekstri höf­uð­borg­ar­inn­ar held­ur það að 5,1 millj­arða króna arð­greiðsla frá Orku­veitu Reykja­vík­ur, sem borg­in á að stærst­um hluta, var fyrr á ferð­inni en venja er fyr­ir.
    Fluttu úr landi og fengu fyrr pláss á leikskóla
    Greining

    Fluttu úr landi og fengu fyrr pláss á leik­skóla

    Á öll­um Norð­ur­lönd­un­um nema Ís­landi er börn­um tryggð­ur rétt­ur til leik­skóla­göngu þeg­ar fæð­ing­ar­or­lofi for­eldra lýk­ur. Hér­lend­is bíða for­eldr­ar gjarn­an upp á von og óvon eft­ir leik­skóla­plássi í marga mán­uði eft­ir fæð­ing­ar­or­lof og eru dæmi um að þeir hafi flutt til Norð­ur­land­anna til þess að börn­in þeirra fái fyrr pláss á leik­skóla. „Millj­óna­þjóð­ir sinna þessu miklu bet­ur en við,“ seg­ir Anna Magnea Hreins­dótt­ir, að­júnkt við Menntavís­inda­svið Há­skóla Ís­lands.
    Útgerðarmenn loks tengdir sjálfum sér
    Greining

    Út­gerð­ar­menn loks tengd­ir sjálf­um sér

    Um­tals­verð­ar breyt­ing­ar eru fyr­ir­sjá­an­leg­ar á eign­ar­haldi stórra sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tækja, sam­kvæmt til­lög­um starfs­hóps­ins Auð­lind­in okk­ar. Herða á og skýra regl­ur um há­marks­kvóta­eign og tengda að­ila. Sam­herji þarf að minnka hlut sinn og yf­ir­ráð yf­ir Síld­ar­vinnsl­unni í Nes­kaup­stað veru­lega frá því sem ver­ið hef­ur. Það gæti Guð­mund­ur í Brimi líka þurft að gera við aðra hvora af sín­um út­gerð­um.
    Kosningarnar sem hanga í loftinu en margir flokkarnir vilja ekki strax
    Greining

    Kosn­ing­arn­ar sem hanga í loft­inu en marg­ir flokk­arn­ir vilja ekki strax

    Rík­is­stjórn­in log­ar í deil­um, stuðn­ing­ur við hana hef­ur aldrei mælst minni og flokk­arn­ir sem hana mynda standa all­ir frammi fyr­ir af­hroði ef kos­ið yrði í dag. Þá eru kyn­slóða­skipti yf­ir­vof­andi í for­ystu sumra þeirra og framund­an eru erf­ið við­fangs­efni sem gætu auð­veld­lega auk­ið óvin­sæld­irn­ar enn frek­ar. Það er erfitt að sjá hvaða hag flokk­arn­ir ættu að hafa af því að sprengja rík­is­stjórn­ina við þess­ar að­stæð­ur.
    Íslensku bankarnir hagræddu og fengu skattalækkun en stungu ávinningnum í vasann
    Greining

    Ís­lensku bank­arn­ir hagræddu og fengu skatta­lækk­un en stungu ávinn­ingn­um í vas­ann

    Vaxtamun­ur ís­lensku við­skipta­bank­anna hef­ur ekk­ert lækk­að þrátt fyr­ir að þeir hafi hagrætt mik­ið í rekstri, með­al ann­ars með upp­sögn­um og lok­un úti­búa, og að lækk­un banka­skatts hafi spar­að þeim tólf millj­arða króna. Vaxtamun­ur­inn er miklu meiri en hjá sam­bæri­leg­um bönk­um á Norð­ur­lönd­un­um. Það kem­ur því ekki á óvart að arð­semi ís­lensku bank­anna sé líka hærri hér. Af und­ir­liggj­andi starf­semi hef­ur hún raun­ar ekki ver­ið hærri frá ár­inu 2008 en hún var í fyrra.
    Lítill munur á verði á bankaþjónustu og bankarnir hækka verðið oft í takt
    Greining

    Lít­ill mun­ur á verði á banka­þjón­ustu og bank­arn­ir hækka verð­ið oft í takt

    Starfs­hóp­ur legg­ur til að sett verði upp vef­síða þar sem neyt­end­ur geti bor­ið sam­an verð á fjár­mála­þjón­ustu sem bank­arn­ir bjóða upp á. Sum þjón­ustu­gjöld séu ógagn­sæ og ekki sé alltaf ljóst hver kostn­að­ur banka er við að veita þjón­ust­una sem þeir rukka fyr­ir. Hún sé enda oft er ra­f­ræn eða sjálf­virk.
    Tilllögur Auðlindarinnar okkar gætu haft mikil áhrif á stórútgerðir
    Greining

    Til­l­lög­ur Auð­lind­ar­inn­ar okk­ar gætu haft mik­il áhrif á stór­út­gerð­ir

    Meiri­hátt­ar upp­stokk­un er fyr­ir­sjá­an­leg í eig­enda­hópi stærstu sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tækja lands­ins, nái til­lög­ur Auð­lind­ar­inn­ar okk­ar um skýr­ara reglu­verk gegn sam­þjöpp­un kvóta­eign­ar, fram að ganga. Sam­herji þyrfti að helm­inga hlut sinn í Síld­ar­vinnsl­unni. Hlut­ur Guð­mund­ar Kristjáns­son­ar í Brimi og Kaup­fé­lags Skag­firð­inga í Vinnslu­stöð­inni kæmu einnig til álita.
    Veiðigjöld munu hækka en óljóst er um hversu mikið
    Greining

    Veiði­gjöld munu hækka en óljóst er um hversu mik­ið

    Greint var frá því í vor að veiði­gjöld muni hækka ár­ið 2025. Sú ætl­an er stað­fest í skýrslu „Auð­lind­anna okk­ar“ en ekk­ert er sagt um hversu mik­ið. Það kost­ar rík­ið átta millj­arða króna á ári að sinna rann­sókn­um, þjón­ustu, eft­ir­liti og um­sjóð með fisk­veið­um. Of­an á þá tölu verð­ur að koma bein og sýni­leg hlut­deild þjóð­ar­inn­ar í af­komu við fisk­veið­ar sem henni er tryggð í lög­um.

    Mest lesið undanfarið ár