Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 2 árum.

Fréttir

Frjálslyndu lýðræði hætta búin með uppgangi þjóðernispopúlisma

Frá því á áttunda áratugnum hafa riðið yfir þrjár bylgjur þjóðernispopúlisma sem allar hafa valdið því að lögmæti hugmyndafræðinnar hefur aukist. Í nýrri bók Eiríks Bergmanns færir hann rök fyrir því að hætta sé á fjórðu bylgjunni í kjölfar kórónaveirukrísunnar. Grafið hafi verið undan frjálslyndi en í síauknum mæli er vegið að persónulegu frelsi fólks.

27. júní 2020 · 13:00

Freyr Rögnvaldsson

freyr@heimildin.is

Með hverri bylgju þjóðernispopúlisma sem risið hefur frá seinna stríði hefur þjóðernishyggju og popúlískum skoðunum fleytt fram í heiminum, þeim hefur verið veitt æ meira lögmæti í umræðunni. Þetta er ein niðurstaða Eiríks Bergmann, prófessors í stjórnmálafræði við Háskólann á Bifröst, í nýrri bók hans um þjóðernispopúlisma. Sagan segir okkur að líkur eru á nýrri bylgju þjóðernispopúlisma nú í kjölfar kórónaveirufaraldursins.

Bók Eiríks, Neo-Nationalism: The Rise of Nativist Populism, kom út á dögunum hjá Palgrave Macmillan en í henni leitast Eiríkur við að rekja þræði þjóðernispopúlisma eftirstríðsáranna og fram á þennan dag. Af er nú sá tími þar sem fulltrúar hefðbundinna, rótgróinna stjórnmálaflokka höfnuðu því alfarið að starfa með þjóðernispopúlistum og hafa þeir uppskorið völd og áhrif víða um lönd, þvert á það sem flestir hefðu trúað að aflokinni síðari heimsstyrjöld þegar hugmyndafræði þjóðernishyggju hafði beðið algjört skipbrot og verið ýtt fullkomlega út á jaðarinn. Þjóðernispopúlismi hefur risið í þremur …

Skráðu þig inn til að lesa

Þú færð tvær fríar áskriftargreinar í mánuði. Þú hefur síðan val um að styrkja óháða blaðamennsku með áskrift á hagstæðu verði, frá aðeins 3.390 krónum á mánuði.

Leiðbeiningar má nálgast á heimildin.is/leidbeiningar.

Kjósa

Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Deila

Efnisorð

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.

Mest lesið

Viðtal

Lögreglurannsókn spillt á kynferðisbroti starfsmanns sumarbúða fyrir fötluð börn

Níu ára gömul stelpa greindi frá kynferðisbroti af hálfu starfsmanns sumarbúða fyrir fötluð börn í Reykjadal. Engar verklagsreglur voru til staðar til að taka á slíkum málum og lögreglurannsókn var spillt. Foreldrar stúlkunnar lýsa málinu sem „helvíti frá upphafi til enda“.

Pistill

Hrafnhildur Sigmarsdóttir

Andlegt þrot Þorgerðar

Um 40% íslenskra kvenna hafa orðið fyrir líkamlegu/og eða kynferðislegu ofbeldi á lífsleiðinni og heilsufar þeirra tekur mið af því.

Fréttir

Fanney Birna Jónsdóttir ráðin nýr dagskrárstjóri Rásar 1

Stefán Eiríksson útvarpsstjóri tilkynnti starfsmönnum RÚV í dag að Fanney Birna Jónsdóttir hefði verið ráðin nýr dagskrárstjóri Rásar 1 úr hópi 18 umsækjenda.

Viðtal

Í launaviðtali með móður sinni

„Manni á að bera gæfa til þess að hætta á toppnum og við hjónin erum að gera það,“ segir Egill Örn Jóhannsson sem kveður sem framkvæmdastjóri Forlagsins. Í áttatíu ár hefur fjölskyldan starfað við bókaútgáfu. Á hans tíma hefur hann séð margt og upplifað.

Pistill

Valerio Gargiulo

Ísland séð með napolísku sjónarhorni

Valerio Gargiulo skrifar um hvernig það er að vera útlendingur sem finnst hann vera Íslendingur.

Fréttir

Fólk þurfi að „rísa upp eða gefast upp“

Ragnar Þór Ingólfsson formaður VR og Vilhjálmur Birgisson, formaður Starfsgreinasambandsins og Verkalýðsfélags Akraness, gagnrýndu Seðlabankann og stjórnvöld harðlega í útvarpsviðtali að morgni mánudags. „Við erum ekki hæf, því miður, við virðumst ekki vera hæf til að stýra gjaldmiðlinum okkar. Við erum ekki hæf til að stýra efnahags landsins. Við erum ekki með hæft fólk til að vera í brúnni, bara því miður, hvorki stjórnmálamenn né fólkið í Seðlabankanum,“ sagði Ragnar Þór.

FréttirSnjóflóð í Neskaupstað

Skaflinn fyrir stofuglugganum „er svona tveir metrar plús“

Eldri sonur Oddnýjar Lindar Björnsdóttur vildi taka með sér uppáhaldshlutina sína þegar fjölskyldan þurfti að rýma hús sitt í Neskaupstað. Yngri sonurinn skilur hins vegar ekki í tilstandinu og vill komast út að leika.

Mest lesið

1
Viðtal
Lögreglurannsókn spillt á kynferðisbroti starfsmanns sumarbúða fyrir fötluð börn
Níu ára gömul stelpa greindi frá kynferðisbroti af hálfu starfsmanns sumarbúða fyrir fötluð börn í Reykjadal. Engar verklagsreglur voru til staðar til að taka á slíkum málum og lögreglurannsókn var spillt. Foreldrar stúlkunnar lýsa málinu sem „helvíti frá upphafi til enda“.
2
Pistill
1
Hrafnhildur Sigmarsdóttir
Andlegt þrot Þorgerðar
Um 40% íslenskra kvenna hafa orðið fyrir líkamlegu/og eða kynferðislegu ofbeldi á lífsleiðinni og heilsufar þeirra tekur mið af því.
3
Fréttir
Fanney Birna Jónsdóttir ráðin nýr dagskrárstjóri Rásar 1
Stefán Eiríksson útvarpsstjóri tilkynnti starfsmönnum RÚV í dag að Fanney Birna Jónsdóttir hefði verið ráðin nýr dagskrárstjóri Rásar 1 úr hópi 18 umsækjenda.
4
Viðtal
Í launaviðtali með móður sinni
„Manni á að bera gæfa til þess að hætta á toppnum og við hjónin erum að gera það,“ segir Egill Örn Jóhannsson sem kveður sem framkvæmdastjóri Forlagsins. Í áttatíu ár hefur fjölskyldan starfað við bókaútgáfu. Á hans tíma hefur hann séð margt og upplifað.
5
Pistill
4
Valerio Gargiulo
Ísland séð með napolísku sjónarhorni
Valerio Gargiulo skrifar um hvernig það er að vera útlendingur sem finnst hann vera Íslendingur.
6
Fréttir
2
Fólk þurfi að „rísa upp eða gefast upp“
Ragnar Þór Ingólfsson formaður VR og Vilhjálmur Birgisson, formaður Starfsgreinasambandsins og Verkalýðsfélags Akraness, gagnrýndu Seðlabankann og stjórnvöld harðlega í útvarpsviðtali að morgni mánudags. „Við erum ekki hæf, því miður, við virðumst ekki vera hæf til að stýra gjaldmiðlinum okkar. Við erum ekki hæf til að stýra efnahags landsins. Við erum ekki með hæft fólk til að vera í brúnni, bara því miður, hvorki stjórnmálamenn né fólkið í Seðlabankanum,“ sagði Ragnar Þór.
7
FréttirSnjóflóð í Neskaupstað
Skaflinn fyrir stofuglugganum „er svona tveir metrar plús“
Eldri sonur Oddnýjar Lindar Björnsdóttur vildi taka með sér uppáhaldshlutina sína þegar fjölskyldan þurfti að rýma hús sitt í Neskaupstað. Yngri sonurinn skilur hins vegar ekki í tilstandinu og vill komast út að leika.
8
Erlent
Alræmdur sýknudómur í nauðgunarmáli í Svíþjóð
Í lok febrúar féll umdeildur dómur á öðru dómsstigi í Svíþjóð. Fimmtugur karlmaður var sýknaður af barnanauðgun út frá því hvernig fórnarlambið, 10 ára stúlka, talaði um snertingu hans, Fjórir karlkyns dómarar töldu ósannað að maðurinn hefði farið með fingurna inn í leggöng stúlkunnar þar sem hún notaði huhgtak sem samkvæmt orðabók á aðeins við um ytri kynfæri kvenna.
9
FréttirLaxeldi
2
Laxeldiskvótinn sem ríkið gefur í Seyðisfirði er 7 til 10 milljarða virði
Íslenska ríkið selur ekki laxeldiskvóta, líkt og til dæmis Noregur gerir. Fyrir vikið fá eigendur laxeldisfyrirtækjanna gefins verðmæti sem ganga svo kaupum og sölum á Íslandi og í Noregi fyrir háar fjárhæðir. Harðar deilur standa nú um fyrirhugað laxeldi í Seyðisfirði þar sem Jens Garðar Helgason er á öðrum vængnum og Benedikta Guðrún Svavarsdóttir á hinum.
10
Kjaftæði
1
Bergur Ebbi
Hraði!
Bergur Ebbi ræðir um hraðann í samfélaginu. Hann spyr spurninga um hvort sú hugmynd að hraðinn sé meiri í dag en í gamla daga byggi á skynvillu.

Mest lesið í vikunni

Viðtal

Lögreglurannsókn spillt á kynferðisbroti starfsmanns sumarbúða fyrir fötluð börn

Fréttir

Svíar sitja uppi með íslenska raðnauðgarann Geirmund

37 ára Íslendingur, sem verið hefur búsettur í Svíþjóð frá fæðingu, hefur fjórum sinnum verið dæmdur fyrir kynferðisofbeldi gegn konum auk fleiri brota. Mál mannsins, Geirmundar Hrafns Jónssonar, hefur vakið spurningar um hvort hægt sé að vísa honum úr landi. Geirmundur hélt 25 ára konu fanginni í marga klukkutíma síðastliðið sumar og beitti hana grófu ofbeldi.

Pistill

Hrafnhildur Sigmarsdóttir

Andlegt þrot Þorgerðar

Um 40% íslenskra kvenna hafa orðið fyrir líkamlegu/og eða kynferðislegu ofbeldi á lífsleiðinni og heilsufar þeirra tekur mið af því.

Leiðari

Þórður Snær Júlíusson

Þeir sem vilja hræða fólk til að kjósa sig

Okkur stendur ekki ógn af flóttafólki. Okkur stendur ógn af fólki sem elur á ótta með lygum, dylgjum og mannvonsku til að ná skammtímaárangri í stjórnmálum, með miklum og alvarlegum afleiðingum á íslenskt samfélag til lengri tíma.

Fréttir

Dómur kveðinn upp í máli blaðamanna gegn Páli Vilhjálmssyni

Blaðamaður og ritstjóri stefndu bloggara fyrir ærumeiðandi aðdróttanir á síðasta ári. Hann fullyrti að þeir bæru, beina eða óbeina, ábyrgð á byrlun og stuldi á síma.

Fréttir

Fanney Birna Jónsdóttir ráðin nýr dagskrárstjóri Rásar 1

Stefán Eiríksson útvarpsstjóri tilkynnti starfsmönnum RÚV í dag að Fanney Birna Jónsdóttir hefði verið ráðin nýr dagskrárstjóri Rásar 1 úr hópi 18 umsækjenda.

Fólkið í borginni

Við erum dómhörð að eðlisfari

Elísabet Rut Haraldsdóttir Diego var í Vottunum til sex ára aldurs og þegar hún fór að skoða tengslin við fjölskylduna sem er þar enn fann hún fyrir reiði.

Mest lesið í mánuðinum

Viðtal

Skutlað sextán ára til fanga á Litla-Hrauni: „Ég var alltaf hrædd“

Ingibjörg Lára Sveinsdóttir var sextán ára þegar henni var ekið á Litla-Hraun í heimsóknir til manns sem afplánaði átta ára dóm fyrir fullkomna amfetamínverksmiðju. Hún segir sorglegt að starfsfólk hafi ekki séð hættumerkin þegar hún mætti. Enginn hafi gert athugasemd við aldur hennar, þegar henni var vísað inn í herbergi með steyptu rúmi þar sem hennar beið töluvert eldri maður með hættulegan afbrotaferil.

Edda Falak#1

Skilin eftir með fanga á Litla-Hrauni: „Hræðilega vont“

Ingibjörg Lára Sveinsdóttir var í slagtogi við fanga á táningsaldri og fór reglulega í heimsóknir á Litla-Hraun. Enginn gerði athugasemdir við ungan aldur hennar eða þroska.

Úttekt

Þekkt fólk í viðskiptalífinu á bak við vindmyllurnar

Erlend stórfyrirtæki eru helstu leikendur þegar kemur að hugsanlegri virkjun vinds á Íslandi. Í því skyni hafa þau fengið til liðs við sig fjölda fyrrverandi þingmanna. Þá liggja þræðir inn í íslenska stjórnsýslu og allt inn í ríkisstjórn Íslands þegar kemur að vindorkuverkefnum sem gætu velt milljörðum króna.

ViðtalKostnaðurinn af fátæktinni

Einsemdin verri en hungrið

Systir Lalla Johns, sem óx upp úr sama jarðvegi, fór í aðra átt, kláraði fjórar háskólagráður, en slapp ekki undan byrði bernskunnar. Rósa Ólöf Ólafíudóttir greinir frá slæmri meðferð yfirvalda á fátæku fólki, þar sem hungrið var ekki versta tilfinningin.

Fréttir

Ræstingafyrirtækið Dagar velti öllum kjarasamningshækkunum út í verðlag

Ræstingafyrirtækið Dagar hækkaði launalið í þjónustusamningum sínum um sem nam allri taxtahækkun í kjarasamningum SA og SGS. Þá sendi fyrirtækið viðskiptavinum sínum bakreikninga fyrir afturvirkri hækkun kjarasamninganna. Yfir tveir milljarðar króna hafa verið greiddir út í arð til hluthafa fyrirtækisins á síðustu sjö árum. Stærstu eigendur Daga eru Einar og Benedikt Sveinssynir.

Viðtal

Lögreglurannsókn spillt á kynferðisbroti starfsmanns sumarbúða fyrir fötluð börn

Leiðari

Þórður Snær Júlíusson

Það er verið að tala við ykkur

Það er fátækt á Íslandi. Misskipting eykst og byrðarnar á venjulegt fólk þyngjast. Á meðan lætur ríkisstjórn Íslands eins og ástandið komi henni ekki við og hún geti ekkert gert.

Mest lesið í mánuðinum

1
Viðtal
Skutlað sextán ára til fanga á Litla-Hrauni: „Ég var alltaf hrædd“
Ingibjörg Lára Sveinsdóttir var sextán ára þegar henni var ekið á Litla-Hraun í heimsóknir til manns sem afplánaði átta ára dóm fyrir fullkomna amfetamínverksmiðju. Hún segir sorglegt að starfsfólk hafi ekki séð hættumerkin þegar hún mætti. Enginn hafi gert athugasemd við aldur hennar, þegar henni var vísað inn í herbergi með steyptu rúmi þar sem hennar beið töluvert eldri maður með hættulegan afbrotaferil.
2
Edda Falak#1
2
Skilin eftir með fanga á Litla-Hrauni: „Hræðilega vont“
Ingibjörg Lára Sveinsdóttir var í slagtogi við fanga á táningsaldri og fór reglulega í heimsóknir á Litla-Hraun. Enginn gerði athugasemdir við ungan aldur hennar eða þroska.
3
Úttekt
14
Þekkt fólk í viðskiptalífinu á bak við vindmyllurnar
Erlend stórfyrirtæki eru helstu leikendur þegar kemur að hugsanlegri virkjun vinds á Íslandi. Í því skyni hafa þau fengið til liðs við sig fjölda fyrrverandi þingmanna. Þá liggja þræðir inn í íslenska stjórnsýslu og allt inn í ríkisstjórn Íslands þegar kemur að vindorkuverkefnum sem gætu velt milljörðum króna.
4
ViðtalKostnaðurinn af fátæktinni
9
Einsemdin verri en hungrið
Systir Lalla Johns, sem óx upp úr sama jarðvegi, fór í aðra átt, kláraði fjórar háskólagráður, en slapp ekki undan byrði bernskunnar. Rósa Ólöf Ólafíudóttir greinir frá slæmri meðferð yfirvalda á fátæku fólki, þar sem hungrið var ekki versta tilfinningin.
5
Fréttir
8
Ræstingafyrirtækið Dagar velti öllum kjarasamningshækkunum út í verðlag
Ræstingafyrirtækið Dagar hækkaði launalið í þjónustusamningum sínum um sem nam allri taxtahækkun í kjarasamningum SA og SGS. Þá sendi fyrirtækið viðskiptavinum sínum bakreikninga fyrir afturvirkri hækkun kjarasamninganna. Yfir tveir milljarðar króna hafa verið greiddir út í arð til hluthafa fyrirtækisins á síðustu sjö árum. Stærstu eigendur Daga eru Einar og Benedikt Sveinssynir.
6
Viðtal
Lögreglurannsókn spillt á kynferðisbroti starfsmanns sumarbúða fyrir fötluð börn
Níu ára gömul stelpa greindi frá kynferðisbroti af hálfu starfsmanns sumarbúða fyrir fötluð börn í Reykjadal. Engar verklagsreglur voru til staðar til að taka á slíkum málum og lögreglurannsókn var spillt. Foreldrar stúlkunnar lýsa málinu sem „helvíti frá upphafi til enda“.
7
Leiðari
10
Þórður Snær Júlíusson
Það er verið að tala við ykkur
Það er fátækt á Íslandi. Misskipting eykst og byrðarnar á venjulegt fólk þyngjast. Á meðan lætur ríkisstjórn Íslands eins og ástandið komi henni ekki við og hún geti ekkert gert.
8
Afhjúpun
2
Kalkþörungafélagið staðið að skattaundanskotum
Eigendur Íslenska kalkþörungafélagsins á Bíldudal hafa árum saman keypt afurðir verksmiðjunnar á undirverði og flutt hagnað úr landi. Skatturinn komst að þeirri niðurstöðu eftir að hafa rannsakað skattskil félagsins á fimm ára tímabili. Á 15 ára starfstíma verksmiðjunnar hefur hún aldrei greitt tekjuskatt. „Við erum ekki skattsvikarar,“ segir forstjóri félagsins.
9
Fréttir
1
Svíar sitja uppi með íslenska raðnauðgarann Geirmund
37 ára Íslendingur, sem verið hefur búsettur í Svíþjóð frá fæðingu, hefur fjórum sinnum verið dæmdur fyrir kynferðisofbeldi gegn konum auk fleiri brota. Mál mannsins, Geirmundar Hrafns Jónssonar, hefur vakið spurningar um hvort hægt sé að vísa honum úr landi. Geirmundur hélt 25 ára konu fanginni í marga klukkutíma síðastliðið sumar og beitti hana grófu ofbeldi.
10
Fréttir
19
Aðalsteinn hélt eldræðu á landsfundi - „Mér er algjörlega misboðið“
Aðalsteinn Baldursson verkalýðsforkólfur hélt ræðu á landsþingi Vinstri grænna í dag þar sem hann skaut föstum skotum að forystu Eflingar og fordæmdi þá hatursorðræðu sem hefur grasserað innan verkalýðshreyfingarinnar sem og í stjórnmálunum. „Oftar en ekki, eru þetta aðilar sem standa utan stéttarfélaga eða eru óvirkir félagsmenn. Menn sem vilja ala á óeiningu innan hreyfingarinnar og fá sem flest læk á sínar færslur fyrir rógburð og ærumeiðingar,“ sagði hann.