Í dag var haldinn hátíðlegur mannréttindadagur Reykjavíkurborgar og af því tilefni var mannréttindaverðlaunum borgarinnar úthlutað. Verðlaunin eru árlega veitt einstaklingum, félagasamtökum eða hópum fólks sem hafa staðið vörð um mannréttindi tiltekinna hópa.

Að þessu sinni hlutu aðstandendur verkefnisins Frú Ragnheiðar verðlaunin. Það þykir mér sérlega ánægjulegt þar sem hugmyndafræðin sem þetta verkefni Rauða krossins er byggt á er mér mjög hugleikin. Þessi hugmyndafræði heitir skaðaminnkun og hún hefur rutt sér til rúms víða um heim og á marga vegu þrátt fyrir að hún sé ekki alveg óumdeild. Skaðaminnkun byggist á því að draga úr skaðlegum áhrifum ákveðins lífernis í stað þess að reyna endilega að breyta því líferni. Þannig veitir fólkið sem vinnur fyrir Frú Ragnheiði til dæmis sprautufíklum aðhlynningu og hreinar nálar í stað þess að reynt sé að halda þeim frá neyslu og refsa þeim fyrir hana. 

Segja má að með þessu sé verið að styðja við fíknina en mótrökin eru þau að þetta er líferni sem viðkomandi fólk stundar hvort eð er og þá sé betra að létta byrðarnar og draga úr skaðanum sem er líferninu samhliða en að grípa inn í með aðgerðum á borð við glæpavæðingu neyslunnar sem jafnvel gera bara illt verra. Það er auðvitað töluverð jafnvægislist að átta sig á hvenær er rétt að grípa inn í og hvenær er rétt að draga bara frekar úr skaðanum - en það er jafnvægislist sem meðferðarbransinn þekkir ágætlega í gegnum æðruleysisbænina frægu og góðu. Sumu(m) getur maður breytt en öðru(m) ekki og vits er þörf til að greina þar á milli.

Það er hins vegar hrein vitleysa að telja að öllum sé hægt að breyta strax eða að það sé einhver skömm í því að hjálpa stundum fólki í neyslu frekar en úr neyslu. Hvað þá að refsa þurfi þeim sem ekki vilja breytast. Þannig stöndum við ekki vörð um mannréttindi fólks.

Um mannréttindi fíkla verður aðeins staðið vörð með þeirri mjúku list að bera virðingu fyrir manneskjunni og aðstæðum hennar. Þá list hafa þau sem vinna sitt óeigingjarna starf fyrir Frú Ragnheiði iðkað af stakri prýði og eru þau mjög vel að Mannréttindaverðlaunum Reykjavíkurborgar komin.