Þessi færsla er rúmlega 11 mánaða gömul.

Brúin í Mostar - öfgar og skautun

Brúin í Mostar - öfgar og skautun

Hinn 9.nóvember er mjög sögulegur dagur, Berlínarmúrinn féll þennan dag árið 1989 og árið 1799 tók Napóleón Bonaparte völdin í Frakklandi. Þar með hófst nýr kafli í sögu Evrópu. Árið 1923 framkvæmdi svo náunginn Adolf Hitler sína Bjórkjallarauppreisn í Þýskalandi, en hún misheppnaðist.

Adolf var dæmdur í fangelsi en notaði tímann þægilega til að skrifa Mein Kampf, Barátta mín. Kristalnóttina árið 1938 bar einnig upp á þennan dag, en þá réðust trylltir nasistar gegn Gyðingum í Þýskalandi. Sú nótt var einskonar upphitun fyrir Helförina.

Súrefni Hitlers var hatur og fordómar. Um sex milljónir gyðinga, 95% af heildarfjöldanum í Evrópu, fengu að gjalda fyrir það með lífi sínu, sem og tugir milljóna hermanna og almennra borgara í seinni heimsstyrjöldinni, sem hann setti af stað í byrjun september árið 1939.

Rúmlega fimm áratugum síðar geisaði svo önnur styrjöld í Evrópu, sú blóðugasta síðan þeirri seinni lauk. Þetta var borgarastríðið í Júgóslavíu. Það grundvallaðist líka að stórum hluta á fordómum og stórveldisdraumum.

Verst var það í Bosníu-Herzegóvínu, sem var eitt af lýðveldum Júgóslvíu. Þennan dag, 9.nóvember, var brú nokkur sprengd í frumeindir sínar, en þetta var brúin í borginn Mostar, en orðið ,,most“ í serbó-króatísku (reyndar rússnesku líka) þýðir brú eða brúarmannvirki.

Brýr eru frábær fyrirbæri, þær gera hið ómögulega mögulegt, þær tengja og þjóna. Þessi brú, yfir ána Neretva í Bosníu var byggð af Ottómanveldinu á 16.öld og var talin vera fyrirtaks dæmi um byggingalist múslima á Balkanskaga.

En á þessum tíma, veturinn 1992, höfðu múslimum og Krótötum í borginni lent saman, en þeir voru einnig að berjast við Serba í blóðugu borgarastríði sem braust út sumarið 1991 og stóð fram í nóvember árið 1995. Verstu fjöldamorð i Evrópu frá lokum seinna stríðs voru framin í Srebrenica sumarið 1995, en þá voru um 7000 múslimskir karlmenna myrtir af Serbum í þessum bæ, sem átti að vera undir vernd Sameinuðu þjóðanna.

Brúin í Mostar, Stari Most, hafði í árhundruð verið álitin tákn um umburðarlyndi og friðsæla sambúð mismunandi þjóðernishópa í Bosníu. En þarna varð hún hatrinu og fordómunum að bráð. Á næsta ári verða liðin 30 ár frá þessum atburði.

Talið er að yfirmaður hers Bosníu-Króata hafi fyrirskipað eyðileggingu brúarinnar og að um 60 fallbyssuskotum hafi verið skotið á hana, þar til hún hrundi. Síðar var hún reyndar endurbyggð og upprunalegir bitar meðal annars hífðir upp úr ánni. Talið er að um 100.000 manns hafi látið lífið í átökunum í Bosníu.

Umburðarlyndi er skortvara í stjórnmálum samtímans. Hatur og fordómar eru á uppleið austanhafs og vestan. Stríð í Úkraínu grundvallast að stórum hluta á fordómum og vísvitandi rangtúlkunum á sögunni. Svokölluð ,,skautun“ er þema samtímans, þar sem skoðanaágreiningur verður nánast óyfirstíganlegur og fjarlægð á milli einstaklinga og hópa eykst.

Í liðnum millikosningum í Bandaríkjunum sögðust margir kjósendur hafa þungar áhyggjur af lýðræðinu í landinu og þar buðu sig fram hátt í um 300 manns sem neita því staðfastlega að Joe Biden sé rétt kjörinn forseti. Trylltur skríll réðist þar á þinghúsið þann 6.janúar árið 2020, hvattur áfram af Donald Trump.

Á Ítalíu eru hægri-öfgamenn komnir til valda, en þar fæddist fasisminn og árið 1922, fyrir réttum 100 árum, komust þeir til valda á Ítalíu undir stjórn fasista nr.1, Benito Mussolini.

Í Svíþjóð er annar stærsti flokkur landsins og einn sá áhrifamesti í nýrri hægri-stjórn, Svíþjóðardemókratar, grundvallaður á hópum og hreyfingum sem aðhylltust eða aðhyllast nasisma.

Á hvaða leið erum við? Hvar endar þessi þróun? Öfl sem aðhyllast frjálslyndi, lýðræði og almenn mannréttindi, verða að spyrna við fótum. Hér er verkefnið ærið.

 

 

 

Athugasemdir

Athugasemdir eru ekki leyfðar við þessa grein.

Mest lesið á blogginu

Nýtt efni

„Þetta var ég. Ég er ekki með typpi, ég var ekki nakin og ég er ekki karlmaður“
FréttirHinsegin bakslagið

„Þetta var ég. Ég er ekki með typpi, ég var ekki nak­in og ég er ekki karl­mað­ur“

Veiga Grét­ars­dótt­ir er trans kon­an sem fór í sund í Grafar­vogs­laug í síð­ustu viku og nýtti sér kvenna­klef­ann á sama tíma og stúlk­ur í skóla­sundi. Nokkr­ar stúlkn­anna hlógu að henni og leið Veigu eins og hún væri sirk­us­dýr. Hún ákvað að gera at­huga­semd við kenn­ara þeirra og hélt að þar með væri mál­ið úr sög­unni en há­vær orð­róm­ur, byggð­ur á lyg­um, fór af stað.
Lára Guðrún Jóhönnudóttir
Lára Guðrún Jóhönnudóttir
Pistill

Lára Guðrún Jóhönnudóttir

Náð­ar­gáf­an

Sök­um fá­tæk­legr­ar nyt­semi „náð­ar­gáfu“ minn­ar þeg­ar ég sest við skrift­ir þá safna ég stik­korð­um og setn­ing­um annarra eins og for­eldr­ar skrá­setja gull­mola barna sinna.
Félag Eyþórs tapar á „alvöru“ viðskiptunum með Moggabréfin
FréttirEyþór Arnalds og Moggabréfin

Fé­lag Ey­þórs tap­ar á „al­vöru“ við­skipt­un­um með Mogga­bréf­in

Fé­lög Sam­herja og Ey­þórs Arn­alds sem áttu í við­skipt­um með hluta­bréf í Morg­un­blað­inu ár­ið 2017 halda áfram að gera við­skipt­in upp í bók­um sín­um. Fjár­fest­ing­ar­fé­lag Sam­herja á enn eft­ir að af­skrifa lán­ið í bók­um sín­um.
Kosið um framtíð Póllands
Greining

Kos­ið um fram­tíð Pól­lands

Það stefn­ir í spenn­andi þing­kosn­ing­ar í Póllandi eft­ir hálf­an mán­uð. Val­ur Gunn­ars­son er í Póllandi og mun fylgj­ast með kosn­inga­bar­átt­unni.
„Ég þekki mín réttindi og er alltaf tilbúin að berjast fyrir þeim“
Fréttir

„Ég þekki mín rétt­indi og er alltaf til­bú­in að berj­ast fyr­ir þeim“

„Ræst­ing­ar er mjög erfitt starf,“ seg­ir Ieva Mūrniece, sem hef­ur starf­að við þrif á Ís­landi í sjö ár. Nið­ur­stöð­ur nýrr­ar rann­sókn­ar sýna að lífs­skil­yrði og heilsa fólks sem starfar við ræst­ing­ar er mun verri en annarra á vinnu­mark­aði, sama hvert er lit­ið.
Reykjavíkurborg getur átt von á 33 milljarða arði úr Orkuveitunni á næstu árum
Greining

Reykja­vík­ur­borg get­ur átt von á 33 millj­arða arði úr Orku­veit­unni á næstu ár­um

Orku­veita Reykja­vík­ur er að selja hlut í tveim­ur dótt­ur­fé­lög­um, Ljós­leið­ar­an­um og Car­bfix. Hún áætl­ar að það skili um 61 millj­arði króna i inn­borg­að hluta­fé á næstu fjór­um ár­um. Spár gera ráð fyr­ir því að tekj­ur í starf­semi síð­ar­nefnda fé­lags­ins muni vaxa mik­ið Gangi þær spár eft­ir ætl­ar Orku­veit­an að borga eig­end­um sín­um: Reykja­vík, Akra­nesi og Borg­ar­byggð, út sam­tals 35 millj­arða króna í arð á tíma­bil­inu.
Fólk í leit að vernd fái ekki alltaf talsmann
FréttirFlóttamenn frá Venesúela

Fólk í leit að vernd fái ekki alltaf tals­mann

Dóms­mála­ráð­herra vill að Út­lend­inga­stofn­un fái heim­ild til að af­greiða um­sókn­ir fólks sem hing­að leit­ar vernd­ar án þess að því sé skip­að­ur tals­mað­ur. Þá vill ráð­herr­ann breyt­ing­ar á veit­ingu dval­ar­leyfa af mann­úð­ar­ástæð­um og breyta sam­setn­ingu kær­u­nefnd­ar út­lend­inga­mála.
Samfylkingin með yfir 30 prósent fylgi og nálægt því að vera jafn stór og stjórnin
Greining

Sam­fylk­ing­in með yf­ir 30 pró­sent fylgi og ná­lægt því að vera jafn stór og stjórn­in

Það er inn­an vik­marka að Vinstri græn falli af þingi, en flokk­ur­inn mæl­ist sá minnsti á Al­þingi. Aldrei áð­ur í sögu Gallup mæl­inga hef­ur Sam­fylk­ing­in mælst næst­um tíu pró­sentu­stig­um stærri en Sjálf­stæð­is­flokk­ur­inn, en rúm­ur ára­tug­ur er síð­an að sá flokk­ur rauf 30 pró­senta múr­inn.
Um helmingur getur ekki mætt óvæntum 80 þúsund króna útgjöldum
Fréttir

Um helm­ing­ur get­ur ekki mætt óvænt­um 80 þús­und króna út­gjöld­um

Um fjórð­ung­ur heil­brigð­is­starfs­fólks inn­an Sam­eyk­is á í erf­ið­leik­um með að láta enda ná sam­an, einn af hverju tíu hef­ur ekki efni á stað­góðri mál­tíð ann­an hvern dag og sama hlut­fall hef­ur ekki efni á bíl. Tæp­lega 40 pró­sent búa við þunga byrði af hús­næð­is­kostn­aði.
Ótrúleg uppgötvun James Webb: Tveir Júmbóar flakka saman um Óríon-þokuna
Flækjusagan

Ótrú­leg upp­götv­un James Webb: Tveir Júm­bóar flakka sam­an um Óríon-þok­una

Stjörnu­sjón­auk­inn knái ger­ir upp­götv­un sem ENG­INN hefði í al­vör­unni getað lát­ið sér detta í hug
Fimm ástæður fyrir því að þú ættir að hafa áhyggjur af stöðu loftslagsmála á Íslandi
Þorgerður María Þorbjarnardóttir
SkoðunLoftslagsbreytingar

Þorgerður María Þorbjarnardóttir

Fimm ástæð­ur fyr­ir því að þú ætt­ir að hafa áhyggj­ur af stöðu lofts­lags­mála á Ís­landi

Lofts­lags­breyt­ing­ar eru neyð­ar­ástand og þær krefjast að­gerða, skrif­ar formað­ur Land­vernd­ar. „Að­lög­un að lofts­lags­breyt­ing­um snýst ekki bara um að laga sig að áhrif­um þeirra held­ur felst í henni að­lög­un að sam­fé­lagi sem lif­ir án þess að ganga á og skaða nátt­úr­una og lofts­lag­ið þar með.“
„Frávísun er sjaldgæf og tvöföld frávísun er nánast einsdæmi“
Fréttir

„Frá­vís­un er sjald­gæf og tvö­föld frá­vís­un er nán­ast eins­dæmi“

Sveinn Andri Sveins­son, verj­andi ann­ars sak­born­ings­ins, seg­ir það hafa ver­ið við­bú­ið að ákæru í hryðju­verka­mál­inu svo­kall­aða hafi aft­ur ver­ið vís­að frá hér­aðs­dómi. „Ef menn hefðu ekki ver­ið að halda þenn­an hel­vít­is blaða­manna­fund í sept­em­ber í fyrra og ver­ið með þess­ar stór­yrtu yf­ir­lýs­ing­ar þá væru menn í allt ann­arri stöðu,“ seg­ir hann.