Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en ári.
Flækjusagan

Íran: Stórveldi í bráðum 3.000 ár

Mik­il mót­mæli ganga nú yf­ir Ír­an og von­andi hef­ur hug­rökk al­þýð­an, ekki síst kon­ur, þrek til að fella hina blóði drifnu klerka­stjórn frá völd­um. Ír­an á sér langa og merki­lega sögu sem hér verð­ur rak­in og Kýrus hinn mikli hefði til dæm­is getað kennt nú­ver­andi vald­höf­um margt um góða stjórn­ar­hætti og um­burð­ar­lyndi.

Íran: Stórveldi í bráðum 3.000 ár
Kýrus mikli stofnaði ríki Persa, fyrsta eiginlega heimsveldið. Nú mótmæla hugrakkar persneskar konur kúgurum þeim sem nú stýra hinu forna Persaveldi.
Illugi Jökulsson
skrifar

Íran er afar víðáttumikið ríki og mestur hluti þess einkar hrjóstrugur. Fyrstu írönsku ríkin má segja að verði til í löngum fjallgarði austur af hinni frjósömu Mesópótamíu þar sem fljótin Efrat og Tígris falla til sjávar. Þar spruttu upp nokkur elstu menningarríki sögunnar, sannkölluð stórveldi sem höfðu margvísleg áhrif langt upp í fjöllin. Þegar fyrir 5.000 árum eru Elamítar komnir til skjalanna um miðbik fjallanna og nutu góðs af nábýli við Súmera í vestri.

Hin forna borg Súsa, sem tengist mjög sögu Persaveldis, er yfirleitt talin hafa verið stofnuð af Elamítum.

Grimmir Assýríumenn 

Fyrir um 2.700 árum (eða á 8. öld fyrir upphaf tímatals okkar) voru nágrannar og frændur Elamíta í norðri, Medar, búnir að taka forystuna meðal þjóðanna sem byggðu Íran og töluðu íranskar tungur, ólíkt íbúum Mesópótamíu sem töluðu flestir akkadísk mál, en þau eru af semitískum uppruna. 

Flest er raunar á huldu um Meda, þar sem þeir …

Kjósa
9
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir (5)

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
  • Anna Friðriksdóttir skrifaði
    5. desember 2022 10:51
    Takk Illugi. En endilega skjóttu inn f.Kr eftir tölunum, annars gæti munað 1000 árum eða meira...
    0
  • SVS
    Stefán Valdemar Snævarr skrifaði
    4. desember 2022 19:09
    Prýðilegt en Illugi hefði mátt tala aðeins meira um Elamíta sem var merk menningarþjóð, skóp ritmál skömmu eftir að Súmerar sköpuðu fyrsta ritmál sem þekkt er (áhöld eru reyndar um hvort Egyptar hafi skapað sitt letur á sama tíma eða ögn seinna). Það er ögn málum blandað hvort Persaveldi hafi verið umburðarlynt, sagt hefur verið að þeir hafi fótumtroðið menningu Egypta, bannað þeim að blóta Apis nautinu heilaga. Því hafi Egyptar fagnað Alexander mikla. Medar eru dularfullir, höfuðborg þeirra hefur ekki fundist. Ekki er víst hvort Persar hafi lítið skrifað þar eð Alexander lét brenna Persepolis, sumir segja að þar hafi brunnið mikið bókasafn.
    0
    • SVS
      Stefán Valdemar Snævarr skrifaði
      5. desember 2022 10:43
      Leiðrétting: á að vera "málum blandið".
      0
    • Illugi Jökulsson skrifaði
      6. desember 2022 08:41
      Rétt að ég hefði mátt sýna Elamítum meiri sóma. Og ábendingin um Egifta og Apís er út af fyrir sig rétt. Varðandi skrif Persa held ég að þó Alexander hefði brennt bókasafn hefðu fleiri heimildir varðveist ef þeir hefðu verið skrifglaðir. :)
      0
    • SVS
      Stefán Valdemar Snævarr skrifaði
      6. desember 2022 13:27
      Takk Illugi, já möguleg rétt þetta með ritgleði Persa. Alla vega segir Herodotus að heldri manna sonum Persa sé ekkert annað kennt en að sitja hesta, skjóta af boga og segja sannleikann. Þú minntist á grimmd Assýriumanna, einn herkonunga þeirra, gott ef Asurnasipal, gekk að síðasta stórríki Elamíta dauðu.
      0
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.
Tengdar greinar

Flækjusagan

Tvíkynja hérar tákn páska — og Maríu guðsmóður líka?
Flækjusagan

Tví­kynja hér­ar tákn páska — og Maríu guðs­móð­ur líka?

„Af hverju er kan­ín­ur, nú eða frænd­ur þeirra hér­ar, tákn pásk­anna?“ Svar­ið við þeirri spurn­ingu er í aðra rönd­ina mjög ein­falt. Pásk­arn­ir eru í grunn­inn vor­há­tíð sem hald­in er til að fagna því að líf er að kvikna í jörð­inni eft­ir (mis)lang­an vet­ur. Í krist­inni trú er það túlk­að með dauða en síð­an upprisu guðs­son­ar­ins. En líf kvikn­ar ekki að­eins...

Nýtt efni

Birgir Þórarinsson segir það mistök að ekki var gert ráð fyrir nýrri kvennadeild á nýja Landspítalanum
Fréttir

Birg­ir Þór­ar­ins­son seg­ir það mis­tök að ekki var gert ráð fyr­ir nýrri kvenna­deild á nýja Land­spít­al­an­um

Í störf­um þings­ins ræddu þing­menn ým­is mál. Diljá Mist Ein­ars­dótt­ir gagn­rýndi Sam­fylk­ing­una, Birg­ir Þór­ar­ins­son benti á myglu­vanda­mál Land­spít­al­ans og sér­stak­lega þá stöðu sem er kom­in upp á kvenna­deild­inni. Gagn­rýndi hann að ekki væri gert ráð fyr­ir nýrri kvenna­deild í bygg­ingu nýja Land­spít­al­ans. Jó­hann Páll Jó­hann­es­son benti á að eins og stað­an er í dag geti smá­lána­fyr­ir­tæki not­fært sér neyð fólks og grætt á þeirra stöðu.
Sleppti máltíðum til þess að komast frá Ásbrú
Greining

Sleppti mál­tíð­um til þess að kom­ast frá Ás­brú

„Stans­laust von­leysi vakn­ar um leið og þú mæt­ir,“ seg­ir ung­ur venesú­elsk­ur hæl­is­leit­andi um Ás­brú. Þar hafi ver­ið ómögu­legt fyr­ir hann, eða nokk­urn mann, að að­lag­ast ís­lensku sam­fé­lagi – sem er at­riði sem stjórn­mála­menn þvert á flokka hafa sagt mik­il­vægt. Fé­lags- og vinnu­mark­aðs­ráð­herra hef­ur sagst vilja fleiri bú­setu­úr­ræði á borð við Ás­brú.
Varð vitni að handtöku í leigubílstjóramálinu
FréttirÁ vettvangi

Varð vitni að hand­töku í leigu­bíl­stjóra­mál­inu

Í fe­brú­ar var leigu­bíl­stjóri hand­tek­inn, en hann var grun­að­ur um al­var­legt kyn­ferð­is­brot gegn konu sem hafði ver­ið far­þegi í bíl hans. Blaða­mað­ur­inn Jó­hann­es Kr. Kristjáns­son fékk að fylgja lög­reglu eft­ir við rann­sókn máls­ins. En hann varð með­al ann­ars vitni að hand­töku ann­ars sak­born­ings­ins og fékk að sjá meint­an vett­vang glæps­ins.
Á vettvangi með kynferðisbrotadeildinni: Leigubílstjórinn handtekinn
VettvangurÁ vettvangi

Á vett­vangi með kyn­ferð­is­brota­deild­inni: Leigu­bíl­stjór­inn hand­tek­inn

„Halló. Þú þarft að koma með okk­ur,“ seg­ir lög­regl­an við mann sem verð­ur færð­ur á lög­reglu­stöð vegna gruns um kyn­ferð­is­brot. Áð­ur hafði leigu­bíl­stjóri ver­ið hand­tek­inn vegna sama máls. Báð­ir menn­irn­ir eru komn­ir í far­bann. Á vett­vangi er ný hlað­varps­sería þar sem Jó­hann­es Kr. Kristjáns­son fylg­ist með störf­um kyn­ferð­is­brota­deild­ar lög­regl­unn­ar á höf­uð­borg­ar­svæð­inu. Hér er fyrsti þátt­ur.
Dagur Jarðar
Jón Baldur Þorbjörnsson
Aðsent

Jón Baldur Þorbjörnsson

Dag­ur Jarð­ar

Fyr­ir til­stilli sam­tak­anna Earth Day (eart­hday.org), sem stofn­uð voru í Banda­ríkj­un­um ár­ið 1970, er ár­lega hald­ið upp á Dag Jarð­ar þann 22. apríl. Til­gang­ur þess­ara sam­taka er að vernda Jörð­ina, fyrst og fremst fyr­ir ágangi og van­hugs­uð­um að­gerð­um mann­fólks­ins sem á Jörð­inni býr, þess hinu sama sem Jörð­in fæð­ir og klæð­ir. Mögu­lega hef­ur hug­tak­ið “sjálf­bærni” orð­ið til vegna að­gerða þess­ara...
Umsækjandi hjá MAST vill rökstuðning: „Ég er vonsvikinn“
FréttirLaxeldi

Um­sækj­andi hjá MAST vill rök­stuðn­ing: „Ég er von­svik­inn“

Eg­ill Stein­gríms­son dýra­lækn­ir var ann­ar af um­sækj­end­un­um um sviðs­stjórastarf hjá Mat­væla­stofn­un sem með­al ann­ars snýst um eft­ir­lit með lax­eldi. Fiska­líf­eðl­is­fræð­ing­ur­inn Þor­leif­ur Ág­ústs­son var ráð­inn fram yf­ir hann og vakti ráðn­ing­in at­hygli inn­an MAST vegna já­kvæðra skrifa hans um lax­eldi hér á landi.

Mest lesið undanfarið ár