Í dag héldu félagsmálaráðherra og menntamálaráðherra sérstakan blaðamannafund um aðgerðir fyrir námsfólk þar sem staðfest var að ekki stæði til að gefa því kost á atvinnuleysisbótum í sumar.

Þetta kemur í kjölfar alræmdra orða félagsmálaráðherra í Silfrinu síðasta sunnudag, þar sem hann sagði spurður út í ástæðu þess að ekki ætti að veita stúdentum aðgang að atvinnuleysisbótum, að „Allar kröfur sem koma fram, hvort sem er frá námsmönnum, fyrirtækjum eða öðrum – þær miða rosalega mikið að því að við eigum að slökkva allt og loka öllu. Allir vilji fá fjármagn fyrir að gera ekki neitt.“

Ekki er hægt að segja að þetta hafi verið sanngjörn túlkun á kröfum stúdentahreyfingarinnar en í yfirlýsingu sinni höfðu Landssamtök íslenskra stúdenta einfaldlega brugðist við þeirri sviðsmynd sem við blasir, að veruleg hætta er á minnkaðri atvinnu í landinu næstu mánuði, og út frá því farið fram á að öryggisnetið atvinnuleysisbætur yrði virkjað fyrir alla stúdenta þetta sumarið. Stjórnvöld hafa hins vegar verið því ósammála að stúdentar þurfi á þessu öryggisneti að halda og lagt frekar ofuráherslu á að fjölga störfum - og það er endanlega staðfest í dag að þau eru ekki til viðræðu um þá kröfu stúdenta að eiga kost á atvinnuleysisbótum ef störfin duga ekki til.

Það verður bara að segjast sem er að miðað við orð félagsmálaráðherrans um að allir vilji fjármagn til að gera ekki neitt virðist vera sem að undirliggjandi viðhorfið sé það að ef stúdentar eru ekki beinlínis þvingaðir inn í vinnu þá muni þeir bara hirða bæturnar og liggja í leti. Hér virðist ekki vera hægt að gefa þeim hinn minnsta slaka eitt sumar í miðjum rústabjörgunaraðgerðum sem eru á áður algjörlega óþekktum skala.

Stærsta vandamálið við stöðuna sem við erum í vegna faraldursins er hvað samdrátturinn hefur verið hraður og víðtækur. Þessir mánuðir og jafnvel allt árið munu því fyrst og fremst snúast um að halda hlutunum á floti eins og hægt er og búa í haginn fyrir viðspyrnu þegar tækifærið gefst til hennar. Almennur skilningur er á því að tækifæri eru tímabundið af skornum skammti og fyrirtækjum hefur verið veitt mikið svigrúm - en þegar kemur að stúdentum þá á allt í einu að hætta að gefa slaka. Allur slaki bara uppseldur. Það virðist það mikilvægt að gefa stúdentum ekkert eftir að það á frekar að fara í miklar aðgerðir við að búa til störf fyrir þá með litlum fyrirvara en að viðurkenna að kannski muni fordæmalausa ástandið bara óhjákvæmilega ná til þeirra þetta sumarið, dempa fallið fyrir þá rétt eins og fyrir alla aðra sem búa núna við mikla en tímabundna kreppu.

Nú er það auðvitað gott mál að skapa þessi störf og göfugt markmið að veita frekar tækfæri til vinnu en að gefast bara upp og setja alla á bætur - en það er aðeins annað að beinlínis hafa ekkert öryggisnet af ótta við að stúdentar muni bara leita í það sjálfkrafa. Mér finnst hér koma skýrt í fram það rótgróna undirliggjandi viðhorf að nám sé í raun bara eins konar letilíf og að það verði því að halda fólki sem það stundar stöðugt virku í 'alvöru vinnu'. Þetta viðhorf virðist það rótgróið að það má ekki einu sinni veita stúdentum smá slaka eitt skitið sumar í algjörlega fordæmalausum samdrætti. Við erum samt sem áður að tala um fólk sem almennt vinnur mjög mikið samhliða námi og á sumrin - miklu meira en það gerir í flestum þeim löndum sem við berum okkur almennt saman við. Það hefur mér í raun komið á óvart hversu mikinn hljómgrunn úr ólíklegustu áttum það viðhorf hefur fengið, að þetta fólk megi bara alls ekki fá kost á bótum af því það sé svo mikil sóun og jafnvel einhver aumingjavæðing.

Ég held í alvörunni talað að við sem þjóð þurfum að fara að ígrunda vandlega hver afstaða okkar til þess að vera í námi er og hvaða umhverfi námsfólk býr við. Nú tala stjórnvöld eðlilega mikið um að verðmætasköpun sé mikilvægasti þátturinn í endurreisn efnahagslífssins og það hlýtur að vera óumdeilt að það er mikil verðmætasköpun í námi. Þess vegna er alveg magnað að sjá að námsfólk fær ekki að njóta slakans sem felst í viðurkenningunni á því að verðmætasköpunin er langtímamarkmiðið en rústabjörgunin er það sem er í gangi nákvæmlega núna. Þessir framtíðar skaparar verðmæta skulu ekki einu sinni fá að slaka pínu á núna í miðju allsherjarhruni, þeir eiga að vera alltaf að. Alltaf að sanna að þau séu að gera eitthvað 'alvöru'.

Er ekki kominn tími til að hugsa í alvörunni til aðeins lengri tíma en næstu vertíðar og viðurkenna hvaðan verðmætin eru að koma?