„Það hefur enginn spurt mig hvernig mér líður,“ segir barn sem kom til Íslands í leit að alþjóðlegri vernd.

Í lögum um útlendinga segir meðal annars að útlendingi, sem fæddur er hér á landi, sé óheimilt að vísa frá eða úr landi hafi hann frá fæðingu átt hér óslitið fasta búsetu samkvæmt þjóðskrá. Þetta ákvæði virðist hins vegar ekki eiga við um börn hælisleitenda, ef marka má ákvarðanir Útlendingastofnunar um að senda hinn tæplega tveggja ára gamla Felix, Hanif, sem einnig er tveggja ára, og hina sex mánaða gömlu Jónínu úr landi. Öll fæddust þau hér á landi og eru með íslenskar kennitölur.  

Útlendingastofnun lítur hins vegar svo á að þegar ákvarðanir eru teknar í málefnum foreldra, þá sé í raun ekki verið að vísa börnunum úr landi. Börnin eru þannig ekki aðilar í málum sem varða líf þeirra og framtíð. „Við horfum á stöðu foreldranna og börnin fylgja foreldrunum í gegnum málsmeðferðina, ef þau eru ekki fylgdarlaus ungmenni,“ segir Þorsteinn Gunnarsson, sviðsstjóri lögfræðisviðs Útlendingastofnunar og staðgengill forstjóra, í samtali við Stundina. „Ef foreldrunum er gert að snúa heim þá er litið svo á að börnin fylgi foreldrunum, nema staðan sé þannig að bestu hagsmunir barnsins mæli gegn því að því sé vísað úr landi. Eins og þetta ákvæði hefur verið skilið bæði í þróun og framkvæmd hjá okkur, innanríkisráðuneytinu og kærunefnd útlendingamála, þá kemur það ekki í veg fyrir að þú fáir synjun á hæli og þurfir að fara heim.“

Ákvæðið kom inn í lög um útlendinga árið 2014 og því hefur enn ekki reynt á það fyrir dómstólum. Það mun hins vegar bráðum gera það í tilfellum Felix, Hanif og Jónínu, en lögmenn fjölskyldnanna segjast ætla að láta á það reyna hvort ákvarðanirnar um að vísa þeim úr landi haldi fyrir dómi.  

Hagsmunir barna ekki í forgangi

Umboðsmaður barna hefur meðal annars gagnrýnt aðstæður barna sem koma hingað til lands í leit að alþjóðlegri vernd og sagt málsmeðferðina brjóta í bága við Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna. Samkvæmt honum eiga börn meðal annars alltaf að eiga rétt á að tjá sig áður en teknar eru ákvarðanir sem varða þau, en í fæstum málum fá börn tækifæri til þess