Hvernig saga Eskju sýnir brestina í kvótakerfinu
Makrílmálið, skaðabótamál útgerðanna sjö gegn íslenska ríkinu, hefur kveikt upp hina áratugalöngu umræðu um kvótakerfið og réttlæti þess. Ein af útgerðunum sem vildi skaðabætur frá ríkinu var Eskja á Eskifirði. Saga þeirrar útgerðar, stórfelldur hagnaður hluthafa sem hafa selt sig út úr henni, framleiga á þorskskvóta og leigutekjur af honum sem og gefins makrílkvóti upp á 7 milljarða opinbera eiginleika í kvótakerfinu sem margir telja gagnrýniverða.
ÚttektMakrílmálið
Íslenska ríkið gefur stórútgerðum og laxeldisfyrirtækjum kvóta fyrir 250 milljarða
Íslenskir útgerðarmenn eins og Þorsteinn Már Baldvinsson, Guðmundur Kristjánsson og Guðbjörg Matthíasdóttir hafa fengið makrílkvóta upp á milljarða króna frá íslenska ríkinu. Eigendum íslenskra laxedisfyrirtækja er sömuleiðis úthlutað laxeldiskvótum sem greiða þarf tugi milljarða fyrir í Noregi.
FréttirSamherjaskjölin
Samherji greiddi sex til níu sinnum meira í veiðigjöld í Namibíu en á Íslandi
Samanburður á kvótakostnaði og veiðigjöldum Samherja á Íslandi og í Namibíu í makrílveiðum sýnir miklu hærri greiðslur þar en hér á landi. Stjórnarandstaðan hefur kallað eftir skýrslu frá sjávarútvegsráðherra með samanburði á kvótakostnaði á Íslandi og í Namibíu.
Erlent
Stríðsástand við Persaflóa
Ný stríðsátök við Persaflóa virðast nánast óhjákvæmileg eftir skæðar árásir á olíuvinnslustöðvar í Sádi-Arabíu. Árásirnar drógu verulega úr framleiðslugetu og hækkuðu strax heimsmarkaðsverð olíu. Írönum er kennt um og Trump Bandaríkjaforseti segist aðeins bíða eftir grænu ljósi frá Sádum til að blanda sér í átökin.
Erlent
Vatnið einkavætt
Vatn er nú söluhærri vara en gosdrykkir í Bandaríkjunum og stórfyrirtæki keppast um að eignast vatnsból sem áður töldust til almannagæða.
FréttirAuðmenn
Þverpólitísk samstaða um að þrengja skilyrði til jarðakaupa
Allir þingmenn sem tóku afstöðu til fyrirspurnar Stundarinnar sögðust styðja að skilyrði um kaup á jörðum verði þrengd með lögum. „Í sjálfu sér skiptir ekki öllu hvort kapítalistinn sem safnar jörðum býr á Rívíerunni eða í Reykjavík,“ segir Kolbeinn Óttarsson Proppé.
GreiningÞriðji orkupakkinn
Þriðji orkupakkinn breytir engu um hvort þjóðin eigi auðlindirnar
Norðmenn brutu gegn EES-samningnum árið 2007 með því að hygla orkufyrirtækjum í opinberri eigu á kostnað einkafjárfesta og erlendra fyrirtækja. Íslendingar eru bundnir af sömu reglum um frjálst flæði fjármagns og stofnsetningarrétt og hafa þegar markaðsvætt raforkukerfið. Þriðji orkupakkinn breytir engu um þetta.
FréttirLaxeldi
Stærsti eigandi Arnarlax ætlar að greiða 36 milljarða í arð
Laxeldisrisinn Salmar er stærsti hagsmunaðilinn í íslensku laxeldi. Félagið á nú rúmlega 63 prósenta hlut í Arnarlaxi. Fyrirtækið hefur sett milljarða króna í hlutabréf Arnarlax og veðjar á að félagið skili hagnaði í framtíðinni.
FréttirLaxeldi
Stærsti eigandi laxeldisfyrirtækisins Arnarlax er einn ríkasti maðurinn í Noregi
Gustav Magnar Witzøe er einn ríkasti maður Noregs og er jafnframt stærsti einstaki hagsmunaaðilinn í íslensku laxeldi. Norsk eldisfyrirtæki eiga um 84 prósent í hlutafé íslenskra laxeldisfyrirtækja, meðal annars Salmar AS sem er fyrirtæki Witzøe.
FréttirSjávarútvegur
Eigendur stærstu útgerðanna högnuðust um 23 milljarða í fyrra
Ársreikningar 20 stærstu útgerða landsins sýna eignasöfnun inni í fyrirtækjum og arðgreiðslur upp á rúmlega 23 milljarða króna. Eiginfjárstaða fyrirtækjanna hefur tífaldast á áratug.
NærmyndHvalveiðar
Hjarta síðasta hvalveiðimannsins
Kristján Loftsson í Hval hf. er líklega síðasti Íslendingurinn sem mun stunda veiðar á langreyðum. Hann er kominn á áttræðisaldur og heldur áfram að veiða dýr, hverra afurða er lítil eftirspurn eftir. Hvað veldur því að Kristján vill gera þetta þrátt fyrir að tap sé á hvalveiðunum á hverju ári og þrátt fyrir mikla andstöðu umheimsins?
FréttirLaxeldi
Borga fimm milljarða fyrir eldislaxkvóta í Noregi en ekkert á Íslandi
Móðurfélag íslenska laxeldisfyrirtækisins Arnarlax keypti rúmlega 2.000 tonna laxeldiskvóta í Noregi fyrir tæpa 5 milljarða. Arnarlax framleiðir 8.000 tonn á Íslandi og greiðir ekkert til íslenska ríkisins fyrir laxeldisleyfin.
Lýsir andlegu ofbeldi fyrrverandi sem hótaði að dreifa nektarmyndum
Edda Pétursdóttir greinir frá andlegu ofbeldi í kjölfar sambandsslita þar sem hún sætti stöðugu áreiti frá fyrrverandi kærasta sínum. Á fyrsta árinu eftir sambandsslitin bárust henni fjölda tölvupósta og smáskilaboða frá manninum þar sem hann ýmist lofaði hana eða rakkaði niður, krafðist viðurkenningar á því að hún hefði ekki verið heiðarleg í sambandinu og hótaði að birta kynferðislegar myndir og myndbönd af henni ef hún færi ekki að vilja hans. Edda ræðir um reynslu sína í hlaðvarpsþættinum Eigin Konur í umsjón Eddu Falak og í samtali við Stundina. Hlaðvarpsþættirnir Eigin Konur verða framvegis birtir á vef Stundarinnar og lokaðir þættir verða opnir áskrifendum Stundarinnar.
2
Rannsókn
8
Jón Baldvin við nemanda: „Viltu hitta mig eftir næsta tíma“
Fimmtán ára stúlka í Hagaskóla hélt dagbók vorið 1970 þar sem hún lýsir kynferðislegum samskiptum við Jón Baldvin Hannibalsson sem þá var 31 árs gamall kennari hennar. Í bréfi sem hann sendi stúlkunni segist hann vilja stinga af frá öllu og liggja í kjöltu hennar.
3
Fréttir
4
Óttaðist fyrrverandi kærasta í tæpan áratug
Edda Pétursdóttir segist í rúm níu ár hafa lifað við stöðugan ótta um að fyrrverandi kærasti hennar myndi láta verða af ítrekuðum hótunum um að dreifa kynferðislegum myndböndum af henni, sem hann hafi tekið upp án hennar vitundar meðan þau voru enn saman. Maðurinn sem hún segir að sé þekktur á Íslandi hafi auk þess áreitt hana með stöðugum tölvupóstsendingum og smáskilaboðum. Hún segir lögreglu hafa latt hana frá því að tilkynna málið.
4
Eigin Konur#75
1
Fylgdi móður sinni í einkaflugvél
Ragnheiður er aðeins 15 ára gömul en hún fór með mömmu sinni til Noregs með einkaflugvél að sækja bræður sína. Samfélagsmiðlar gera börnum kleift að tjá sig opinberlega og hefur Ragnheiður verið að segja sína sögu á miðlinum TikTok. Hún talar opinskátt um málið sitt eftir að barnavernd og sálfræðingur brugðust henni. Hvenær leyfum við rödd barna að heyrast? Í þessu viðtali segir Ragnheiður stuttlega frá því sem hún er nú þegar að tala um á TikTok og hver hennar upplifun á ferðalaginu til Noregs var.
5
Eigin Konur#82
Fjölskyldan flakkaði milli hjólhýsa og hótela: Gagnrýnir að barnavernd skyldi ekki grípa fyrr inn í
„Ég byrjaði alla morgna á að spyrja hvert ég ætti að koma eftir skóla, því maður vissi aldrei hvar maður myndi vera næstu nótt,“ segir Guðrún Dís sem er 19 ára. Í viðtali við Eigin Konur segir hún frá upplifun sinni af því að alast upp hjá móður með áfengisvanda. Hún segir að lífið hafa breyst mjög til hins verra þegar hún var 12 ára því þá hafi mamma hennar byrjað að drekka. Þá hafi fjölskyldan misst heimilið og eftir það flakkað milli hjólhýsa og hótela. Guðrún Dís vildi segja frá sinni hlið mála eftir að móðir hennar opinberaði sögu sína á YouTube. Guðrún Dís hefur lokað á öll samskipti við hana. Guðrún segir að þó mamma hennar glími við veikindi eigi hún ekki að bera ábyrgð á henni. Hún gagnrýnir starfsfólk barnaverndar fyrir að hafa ekki gripið inn í miklu fyrr. Ábyrgðarmaður og ritstjóri Eigin kvenna er Edda Falak.
6
Viðtal
1
Þar sem ósýnilega fólkið býr í borginni
„Þetta var öruggasti staðurinn minn,“ segir Alma Lind Smáradóttir þegar hún opnar inn í ruslageymslu í bílakjallara í Reykjavík. Þarna bjó hún hluta þeirra þriggja ára sem hún þvældist um götur bæjarins. Borgin sést í öðru ljósi þegar hún er séð með augum heimilislausra, ósýnilega fólksins, þeirra sem flestir líta fram hjá eða hrekja burt. Ítarlegt og einlgæt viðtal við Ölmu Lind birtist í 162. tölublaði Stundarinnar og má lesa í heild á slóðinni: https://stundin.is/grein/16051/
7
Viðtal
9
Lifði af þrjú ár á götunni
Alma Lind Smáradóttir endaði á götunni eftir að hún missti son sinn frá sér. Þar þvældist hún um í þrjú ár með sár sem náðu aldrei að gróa. Þegar hún varð barnshafandi á ný mætti barnavernd á fæðingardeildina og fór fram á að hún myndi afsala sér barninu.
8
Fréttir
14
„Hann hefur ekki beðist afsökunar“
Tónlistarmaðurinn Auðunn Lúthersson, sem kallar sig Auður, hefur viðurkennt að hafa farið „yfir mörk“ í samskiptum við konur. Konur lýsa ágengni og meiðandi framkomu sem hann hafi aldrei axlað ábyrgð á.
9
Eigin Konur#80
Helga Sif og Gabríela Bryndís
Helga Sif stígur nú fram í viðtali við Eigin konur eftir að barnsfaðir hennar birti gerðardóm í forsjárdeilu þeirra og nafngreindi hana og börnin á Facebook. Helga Sif og börnin hafa lýst andlegu og kynferðislegu ofbeldi föðurins og börnin segjast hrædd við hann. Sálfræðingar telja hann engu að síður hæfan fyrir dómi. Nú stendur til að færa 10 ára gamalt langveikt barn þeirra til föðurins með lögregluvaldi. Gabríela Bryndís er sálfræðingur og einn af stofnendum Lífs án ofbeldis og hefur verið Helgu til aðstoðar í málinu. Ábyrgðarmaður og ritstjóri Eigin kvenna er Edda Falak.
10
Viðtal
6
„Ég get ekki lifað við þessa lygi“
Sigurlaug Hreinsdóttir segir lögregluna hafa brugðist þegar dóttir hennar hvarf fyrir fimm árum síðan. Nefnd um eftirlit með störfum lögreglu gerir fjölmargar athugasemdir við framgöngu lögreglu í málinu og beinir tilmælum um úrbætur til ríkislögreglustjóra. „Ég biðst einlægrar afsökunar,“ skrifar Grímur Grímsson, sem var hampað sem hetju og tók á móti viðurkenningu sem maður ársins. „Það var ótrúlega sárt,“ segir Sigurlaug. Sér hafi verið fórnað fyrir ímynd lögreglunnar.
Þín áskrift hefur áhrif
Almenningur hefur viðhaldið Stundinni og Kjarnanum með áskriftum og styrkjum síðan 2013. Með því að kaupa áskrift að Heimildinni styrkir þú sjálfstæða rannsóknarblaðamennsku.
1
