„Ég geri mér grein fyrir, hafandi verið aðeins lengur en 2.000 daga á þingi, að það er ákveðinn áfangi að halda ríkisstjórn saman. En það verður samt að hlusta á það sem helstu hagsmunaaðilar hafa verið að segja; verkalýðshreyfingin, Samtök atvinnulífsins, fjármálaráð.“

Þetta sagði Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir formaður Viðreisnar þegar hún spurði Katrínu Jakobsdóttur út í aðgerðir ríkisstjórnarinnar í erfiðu efnahagsástandi. 

Þorgerður Katrín benti á að greinendur á markaði og hagfræðingar teldu ólíklegt annað en að Seðlabankinn myndi hækka stýrivexti síðar í þessum mánuði, þrettánda skiptið í röð. 

„Þá munum við ná þeim áfanga að hafa hér hæstu stýrivexti í um árabil. Þetta er um svipað leyti og ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur fagnar 2.000 daga afmæli, sama ríkisstjórn og á að vera helsti liðsfélagi Seðlabankans í baráttunni við verðbólguna. En þessi 2.000 daga gamli liðsfélagi er einfaldlega búinn að yfirgefa leikvöllinn, situr inni í búningsklefa, búinn að taka af sér hnéhlífarnar, starir út í tómið og gerir lítið annað,“ sagði hún. 

Byrðarnar settar á heimilin í landinu

Vísaði Þorgerður Katrín í orð ráðherrans um aðgerðir til þess að liðka fyrir kjaraviðræðum og hjálpa heimilum landsins þar sem hún sagði að stóra verkefnið væri að skapa forsendur fyrir efnahagslegum stöðugleika og að félagslegur stöðugleiki væri ekki síður mikilvægur fyrir vinnandi fólk í landinu. 

„Á sama tíma situr ríkisstjórnin og starir út í tómið og setur reikninginn á þetta sama fólk og verkalýðshreyfingin er að berjast fyrir og það situr uppi með reikninginn af aðgerðaleysi ríkisstjórnarinnar, sama fólkið og hefur ekkert annað val en að borga fyrir mat og fá laun í verðbólgukrónum, annað en stærstu fyrirtækin sem velja annan gjaldmiðil. Byrðarnar eru alltaf settar á heimilin í landinu, á litlu og meðalstóru fyrirtækin. Matvörugátt stjórnvalda – það er verið að benda á hana, hvenær sem hún mun líta dagsins ljós – mun ekki auka þeirra félagslega réttlæti en hún mun kannski draga fram það óréttlæti sem er í íslensku samfélagi.

Ég geri mér grein fyrir, hafandi verið aðeins lengur en 2.000 daga á þingi, að það er ákveðinn áfangi að halda ríkisstjórn saman. En það verður samt að hlusta á það sem helstu hagsmunaaðilar hafa verið að segja; verkalýðshreyfingin, Samtök atvinnulífsins, fjármálaráð. Það er verið að benda á að ríkisstjórnin er ekki að gera nægilega mikið til þess að berjast gegn verðbólgunni og helstu hagfræðingar landsins hafa beinlínis bent á að ríkisstjórnin er að vinna gegn barnafjölskyldum og heimilum í landinu,“ sagði Þorgerður Katrín. 

Spurði hún Katrínu hvort ekki væri öruggt að ríkisstjórnin hefði strax fundað eftir síðustu verðbólgutölur sem leiddu til hækkunar vísitölunnar. „Erum við ekki að sjá fram á aðgerðir af hálfu ríkisstjórnarinnar? Er ekki ríkisstjórnin að fara að kalla á teppið verðlagsnefnd búvara, sem er einn helsti áhrifavaldurinn í því að verðbólgan er að hækka, og atvinnulífið líka? Hvar er aðhaldið frá ríkisstjórninni, ekki bara á sjálfa sig heldur líka út í atvinnulífið sem slíkt?“ spurði hún. 

Allir þurfi að koma saman en Seðlabankinn beri höfuðábyrgð

Katrín sagði að fólk væri að sjálfsögðu að tala saman. „Í síðustu viku fundaði þjóðhagsráð, endurnýjað þjóðhagsráð sem núverandi ríkisstjórn kom á, sem fjallar einmitt um nákvæmlega þetta, efnahagslegan og félagslegan stöðugleika, þar sem mættu forsvarsmenn heildarsamtaka á vinnumarkaði, þar sem Seðlabankinn mætti, sveitarfélögin. Þar var farið yfir þessa stöðu og hvað er unnt að gera í henni. Ég vísa því að sjálfsögðu á bug þegar því er haldið fram að hér sé ekkert verið að gera. Þar nægir auðvitað að nefna þær aðgerðir sem ríkisstjórnin hefur gripið til til að tryggja hinn félagslega stöðugleika og það höfum við gert með því að standa vörð um viðkvæmustu hópana, til dæmis örorkulífeyrisþega, en líka með þeim markvissu aðgerðum sem voru kynntar í tengslum við síðustu kjarasamninga, um húsnæðisstuðning og aukinn stuðning við barnafjölskyldur. 

Gleymum því ekki að um síðustu áramót kynntum við kerfisbreytingar á barnabótakerfinu til að styðja enn betur við barnafólk í landinu. Við lögðum hins vegar fram fjármálaáætlun þar sem er verið að boða aukna tekjuöflun, meðal annars af breiðu bökunum sem háttvirtur þingmaður hefur nefnt og ég þykist vita að hún sé sammála mér um, hvort sem það er fiskeldið, veiðigjöldin eða ferðaþjónustan, í tilfelli gistináttaskatts og sérstaks gjalds á skemmtiferðaskip. Við erum að leggja til viðbótarálag á atvinnulífið í landinu til að standa með okkur í gegnum þetta. En við erum líka að boða hagræðingu, 2 prósent aðhald almennt í kerfinu, viðbótaraðhald á stjórnkerfið en líka sértækar aðgerðir upp á milljarða króna þannig að fjármálaáætlunin talar inn í það verkefni sem við stöndum frammi fyrir. Ég vek athygli á því að þarna þarf auðvitað allt að koma saman og Seðlabankinn ber höfuðábyrgð. En að halda því fram að stjórnvöld séu ekki að skila sínu – ég vísa því einfaldlega á bug,“ sagði ráðherrann. 

Vísar ásökunum á bugKatrín vísar því á bug að stjórnvöld séu ekki að skila sínu.

Mynd: Eyþór Árnason

Biður um skýr skilaboð út í atvinnulífið og til verkalýðshreyfingarinnar

Þorgerður Katrín sagði í framhaldinu að enginn tæki undir með ríkisstjórninni í þessu. „Það er enginn sem tekur undir það að ríkisstjórnin sé að standa sig í stykkinu, burt séð frá Viðreisn og okkar gagnrýni sem er búin að vera samfelld allt þetta kjörtímabil um að ríkisstjórnin eigi að sýna meira aðhald. Við erum að tala um fjármálaráðið, við erum að tala um Samtök atvinnulífsins, Félag atvinnurekenda, við erum að tala um verkalýðshreyfinguna og svo virta hagfræðinga sem spanna allt litrófið. Það er verið að kalla eftir meira aðhaldi en ríkisstjórnin gerir ekkert.“

Hún spurði því hvort ekki ætti að stíga fastar til jarðar. „Var ekki örugglega boðað til aukafundar í ríkisstjórninni? Annað eins hefur nú verið gert hjá ríkisstjórninni varðandi blaðamannafundi. Hvert er planið? Það er ekkert plan hjá ríkisstjórninni. Hækkaði verðbólgan eða ekki? Vísitalan hækkaði hérna meðan hún er byrjuð að lækka annars staðar, meðal annars í Evrópu. Þar hafa meðal annars samtök fyrirtækja verið kölluð inn á teppið. Þar hafa verið boðaðar almennilegar aðgerðir, ekki bara eitthvað sem er til skamms tíma og tekur ekki á verðbólgutölunum. Ég bið um aðhald í ríkisrekstri. 

Ég bið um skýr skilaboð út í atvinnulífið, til verkalýðshreyfingarinnar, til samfélagsins, að ríkisstjórnin ætli sér að vera liðsfélagi Seðlabankans í þessu gríðarlega mikla verkefni sem er baráttan gegn verðbólgunni. Eins og staðan er núna er ríkisstjórnin að skila auðu.“

Þörf á auknu aðhaldi í verðlagsmálum

Katrín svaraði í annað sinn og sagði að áætlunin væri algerlega skýr. 

„Áætlunin snýst um aukið aðhald í ríkisfjármálum. Áætlunin snýst um aukna tekjuöflun nákvæmlega þar sem fólk er aflögufært og á það hefur verið bent hér þegar við erum að benda á þá aðila sem við boðum auknar álögur á. Við erum hins vegar ekki að fara að fórna þeim árangri sem hefur náðst í að byggja upp heilbrigðiskerfi og ákveðna þætti velferðarkerfisins, hvort sem það er húsnæðisstuðningurinn, sem hafði staðið í stað árum saman þegar við tókum við, eða barnabótakerfið, sem á sama tíma hefur verið stóreflt. Við erum ekki að fara að fórna þeim árangri. 

Við erum vissulega að hægja á tilteknum fjárfestingum en við erum til dæmis ekki að fara að hætta við fjárfestingu í uppbyggingu í heilbrigðiskerfinu. Því er þetta plan algerlega skýrt og liggur fyrir. Við eigum hins vegar að spyrja okkur – þessi verðbólga er á breiðum grunni. Háttvirtur þingmaður nefnir matvörugáttina sem ég vonast til að opna fyrr en síðar. Það er verkefni sem er unnið með aðilum vinnumarkaðarins og hefði svo sannarlega mátt ganga hraðar. En horfum til dæmis á tölurnar á dagvörumarkaði. Þar vakna vissulega spurningar hjá mér og er greinilega þörf á auknu aðhaldi í verðlagsmálum,“ sagði forsætisráðherra að lokum.