Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 3 árum.

Ekki láta mynda þig í netsokkabuxum

„Mörg­um bregð­ur við að heyra að for­sæt­is­ráð­herr­ann sé 34 ára göm­ul kona. Fyr­ir Finn­um gæti hins veg­ar ekk­ert ver­ið eðli­legra,“ skrif­ar finnski rit­höf­und­ur­inn Sofi Oksan­en.

Það var pakkaður salur í Columbia University í mars síðastliðnum þegar finnski forsætisráðherrann, Sanna Marin, hélt fyrirlestur sem hluta af opinberri heimsókn sinni til Bandaríkjanna. Stærsta dagblað Finnlands, Helsing Sanomat, sagði frá því að margir stúdentar hefðu í kjölfarið óskað eftir því að fá mynd af sér með forsætisráðherranum þar sem hún væri andstæðan við Donald Trump Bandaríkjaforseta. Af því að hún er kona. Af því að hún er ung kona í valdastöðu. Viðstöddum fannst Sanna Marin vera að lýsa útópíu þegar hún sagði frá heimalandi sínu.

Ég hef margsinnis rekist á þetta orð eftir að hún varð forsætisráðherra: Útópía. Erlendir blaðamenn spyrja mig hvort Finnland sé paradís fyrir konur. Mörgum bregður við að heyra að forsætisráðherrann sé 34 ára gömul kona. Fyrir Finnum gæti hins vegar ekkert verið eðlilegra. Það voru engin mistök sem leiddu til þess að við fengum yngsta kvenkyns forsætisráðherra heims. Það var ekki tilviljun. Þetta er hluti af þróun sem hefur átt sér stað í landi með langa sögu jafnréttisbaráttu.

Ég er aðeins eldri en Sanna Marin og þegar ég fæddist var tilfinnanlegur skortur á konum í finnskum stjórnmálum. Á æskuárum mínum var Urho Kekkonen forseti og ég gat ekki ímyndað mér nokkurn annan í embættinu, enda hafði hann gegnt því lengst allra. Hann var holdgervingur varanlegs stöðugleika. Ég man hvað mér brá þegar hann lét af embætti og einhver annar karl var kosinn forseti í hans stað. Þá lærði ég hvernig lýðræðið virkaði og að maður kæmi í manns stað. Fyrir mig sem barn var þetta byltingarkennd hugmynd. En ef einhver hefði spurt mig hvort kona ætti möguleika á að verða forseti í framtíðinni hefði ég sennilega sagt nei. Jafnvel eftir að ég varð aðeins eldri hefði ég ekki getað séð það fyrir mér. Það var ekki hluti af reynsluheimi mínum.

Ég vissi þó snemma að finnskar konur voru með þeim fyrstu í heiminum til að öðlast full pólitísk réttindi. Þegar ég ólst upp var pólitískt vald í höndum sköllóttra miðaldra karla í jakkafötum og þátttaka kvenna í stjórnmálum var takmörkuð af félagslegum þrýstingi, en hvert skólabarn lærði þó að árið 1906 fengu finnskar konur bæði atkvæðisrétt og kjörgengi í kosningum. Þetta var mikilvægt: Fyrst við gátum eitt sinn verið í fararbroddi á heimsvísu hvað varðar jafnrétti kynjanna, af hverju ekki aftur?

Fyrst við gátum eitt sinn verið í fararbroddi á heimsvísu hvað varðar jafnrétti kynjanna, af hverju ekki aftur?

Áður en kona gat risið til æðstu metorða sem leiðtogi þurfti að plægja jarðveginn og venja fólk við að sjá konur gegna mikilvægum embættum til lengri tíma og á öllum samfélagsstigum. Það tókst, þökk sé ótal konum sem hafa sannað sig sem þingmenn, ráðherrar og fulltrúar á sveitarstjórnarstigum.

Hver ein og einasta þessara kvenna hjálpaði almenningi að venjast því að konur fari með vald. Hver ein og einasta þessara kvenna lagði sitt af mörkum til að gera konur sjálfsagðan hluta af stjórnmálaumræðunni. Hver ein og einasta þessara kvenna tók þátt í að breyta norminu.

Einn þessara frumkvöðla var Miina Sillanpää, sem varð fyrst kvenna til að gegna ráðherraembætti þegar hún var skipuð félagsmálaráðherra árið 1926. Margar aðrar konur áttu eftir að gegna sama embætti þar sem það var helst á sviði heimilisins, barna og menntamála sem konum var treyst fyrir ábyrgð og margir áttu auðveldara með að sjá þær fyrir sér í því hlutverki en öðrum innan ríkisstjórnarinnar.

Þessi „léttu“ mál áttu þó eftir að vega þyngra en flesta grunaði þar sem konur fengu með þessum hætti að hafa aukin áhrif á menntun nýrra kynslóða og innleiða aukið jafnrétti í menntamálum. Stúlkur fengu menntun. Öllum börnum var gefinn réttur á menntun á kostnað ríkisins og án þess hefði verið mun erfiðara fyrir konur að komast í áhrifastöður seinna meir.

Þökk sé árangri fyrri kynslóða fór konum að fjölga í finnskum stjórnmálum á tíunda áratug síðustu aldar og þá fóru hjólin virkilega að snúast. Elisabeth Rehn braut mikilvægt glerþak þegar hún varð fyrst kvenna til að gegna embætti varnarmálaráðherra Finnlands. Varð skipan hennar kveikjan að heitum umræðum um hvort kona, sem aldrei hefði gegnt herþjónustu, gæti valdið slíku embætti. Hvað gæti kona mögulega vitað um stríð og hergögn? Stöðugt var gert lítið úr Rehn og margir bjuggust við að henni myndi mistakast.

Annað átti þó eftir að koma á daginn; Rehn undirritaði meðal annars stærsta vopnasölusamning í sögu Finnlands og hafði mikil áhrif á utanríkisstefnu landsins. Hún stóð sig með slíkum eindæmum vel að í dag líta margir innan hersins á hana sem einn besta varnarmálaráðherra síðari tíma. Á tíma Rehn í embætti var gerð sú stóra breyting á lögum að gefa konum kost á að gegna herþjónustu sem sjálfboðaliðar þó að herskylda næði eftir sem áður aðeins til karlmanna. Þetta var ótrúlegt, vinsældir Rehn voru þvert á allar flokkslínur og naut hún mikilla vinsælda meðal allra kynja. Það kom ekki á óvart þegar hún gaf kost á sér í forsetakosningum árið 1994 og það virtist sem Finnar gætu verið tilbúnir til að kjósa konu sem þjóðhöfðingja. 

Sá tími reyndist þó ekki alveg runninn upp. Rehn tapaði fyrir Martti Ahtisaari í kosningunum en það munaði ekki miklu. Ég man eftir einum fréttaskýranda sem útskýrði ósigurinn með því að hún hefði verið með rangan varalit. Hann vildi meina að þó að bleikur færi vel við gráa hárið væri það ekki forsetalegur litur.

Sá andlegi undirbúningur sem átti sér stað í kringum framboð Elisabethar Rehn undirbjó jarðveginn fyrir næstu konu sem gaf kost á sér í embætti forseta, sem var Tarja Halonen. Kosningaþátttaka kvenna var að aukast og varð meiri en þátttaka karlmanna í þeim kosningum sem hún bauð sig fram. Líkt og Rehn hafði Halonen getið sér gott orð á ráðherrastól en hún var fyrsta konan sem gegndi embætti utanríkisráðherra. Að sjá konur í þessum áberandi valdastöðum sýndi finnskum almenningi að þær gætu verið glæsilegir fulltrúar þjóðarinnar út á við og staðið sig frámunalega vel í erfiðum verkefnum á alþjóðavettvangi. Enginn hló að okkur, sem hefur alltaf skipt Finna miklu máli.

Árið 2000 kaus ég í fyrsta sinn í forsetakosningum og líkt og margir í minni stöðu kaus ég konu. Minni kynslóð kvenna fannst mikilvægt að auka þátttöku kvenna í stjórnmálum af öllu kappi og margir karlmenn á mínum aldri voru sammála. Tarja Halonen varð því fyrsta konan til að gegna embætti forseta Finnlands.

Kosningasigurinn kostaði þó sitt. Í kosningabaráttunni átti sér stað raunveruleg umræða um hvernig ætti að titla Pentti Arajärvi, tilvonandi eiginmann hennar, þar sem ekki væri hægt að kalla hann forsetafrú. Og hvað ætti hann líka að gera af sér á meðan hún væri í vinnunni alla daga? Myndi hann vera eini karlmaðurinn í hádegisverðarboðum með eiginkonum annarra þjóðarleiðtoga? Halonen var í sífellu spurð hvort hún væri að vanrækja fjölskyldu sína, þrátt fyrir að dóttir hennar væri uppkomin. Aðrir lýstu áhyggjum af því að hún þyldi ekki álagið sem fylgdi kosningabaráttunni en enginn hafði sömu áhyggjur af úthaldi karlkyns mótframbjóðanda hennar. Þrátt fyrir sigur Halonen virtist sem Finnar væru kannski ekki alveg tilbúnir fyrir kvenforseta eftir allt saman.

Þegar hún var seinna spurð hvernig tilfinning það hafi verið að vera fyrsta konan í embætti forseta sagði Halonen það hafa verið bæði spennandi og óþægilegt. „Þegar maður er fyrstur til einhvers fylgir því alltaf ákveðin óvissa,“ sagði hún. „Eðli málsins samkvæmt eru allir alltaf að leita í gamlar hefðir.“

Sífellt var verið að reyna að setja Halonen í gömul mót sem ekki pössuðu; ýmist með því að líkja henni við karlmann eða forsetafrú. Fólk hafði engar hefðir eða orðaforða til að tala um kvenkyns forseta og því varð þetta svona klúðurslegt. Þessi vandræði komust í hámæli eftir fyrstu opinberu heimsókn hennar til Svíþjóðar þar sem tekið var eftir áberandi tösku sem hún gekk með sem varð til þess að sænskir fjölmiðlar uppnefndu hana Múmínmömmu. Það varð skandall í Finnlandi þar sem margir voru miður sín vegna málsins.

Halonen var fær lögfræðingur með langan feril að baki en núna var öllum sama um sérfræðikunnáttu hennar. Þess í stað var einblínt á handtöskuna sem var sögð vera af rangri stærð og kvennablöðin birtu greinar um hvort forsetinn væri að fá slæma ráðgjöf frá stílistum. Fljótlega lærði hún að hætta alfarið að láta sjá sig með töskur á almannafæri en nafnið Múmínmamma vildi samt loða við hana. Í dag sést Sanna Marin forsætiráðherra nánast aldrei með handtösku. Er það tilviljun? Ég held ekki.

Þrátt fyrir að konur í stjórnmálum verði fyrir stöðugum kynjuðum fréttaflutningi er enginn skortur á valdamiklum kvenkyns fyrirmyndum í dag. Eftir að Halonen varð forseti vita allar finnskar stelpur að þær geta það líka. Sanna Marin er þriðja konan til að gegna embætti forsætisráðherra Finnlands. Forverar hennar, Anneli Jäätteenmäki og Mari Kiviniemi, sátu báðar frekar stutt í embætti en báðar lögðu þó sitt af mörkum – ekki síst vegna mikilvægi þess að „nomalísera“ kvenkyns forsætisráðherra.

Eftir að Halonen varð forseti vita allar finnskar stelpur að þær geta það líka

Þrátt fyrir það byrjaði slúðurpressan strax að fjalla um fataval og vaxtarlag Mari Kiviniemi eftir að hún tók við embætti árið 2010. Pippu Middleton-áhrifin komu strax fram og náðu svo langt að framkvæmdastjóri stórfyrirtækis hafði opinberlega uppi klámfengið orðalag um líkama hennar. Í þetta sinn risu hins vegar margar konur upp til að benda á hversu óviðeigandi það væri að einblína á vaxtarlag forsætisráðherra frekar en embættisverk. 

Útlit kvenna í stjórnmálum getur skipt sköpum fyrir feril þeirra, ólíkt því sem gerist með karlmenn, og því þurfum við að ræða það. Þegar Jutta Urpilainen, fyrrverandi formaður Sósíaldemókrata, beið lægri hlut fyrir Antti Rinne í leiðtogakjöri flokksins á sínum tíma gaf hún honum þessi ráð: „Láttu ekki mynda þig í netsokkabuxum!“ Hún var ekki að grínast, ferill hennar beið þess aldrei bætur eftir að fjölmiðlar birtu myndir af henni þar sem hún sat fyrir í netsokkabuxum fyrir ljósmyndara dagblaðs. Ef þær myndir hefðu aldrei verið teknar hefði hún allt eins getað orðið forsætisráðherra fyrst kvenna, í stað Rinne.

Sanna Marin hefur aldrei rætt opinberlega um fyrirmyndir sínar í stjórnmálum en ímynd hennar og Instagram-reikningur undirstrika að hún hefur dregið lærdóm af því áreiti sem aðrar stjórnmálakonur hafa orðið fyrir vegna útlitsins. Hún situr fyrir á myndum eins og hún sé Elísabet drottning eða Kekkonen forseti, sem eru ágætar fyrirmyndir ef hugsað er til þaulsetu beggja í embætti.

Þegar hún rifjaði upp hvernig sér var fyrst tekið á vettvangi stjórnmála sagði Tara Halonen: „Ég var uppnefnd sem ljótur, lesbískur kommúnisti, einstæð móðir og svo framvegis en það var bara byrjunin. Fólk sakaði mig um að vera hvorki góð né heiðarleg manneskja.“

Þrátt fyrir að meira en 60% kjósenda segist í könnunum ánægðir með störf forsætisráðherrans og ríkisstjórnar hennar, sem er skipuð fleiri konum en körlum, þarf hún að sitja undir stöðugum ummælum á samfélagsmiðlum um að vinsældir hennar á heimsvísu séu aðeins vegna útlitsins. Meira að segja í Finnlandi er alltaf reynt að finna að útliti kvenna í stjórnmálum: Þær eru of fallegar, of ljótar, of feitar, of mjóar, of eitthvað og ekki nóg af einhverju öðru. Konur í valdastöðum geta aldrei litið rétt út og ólíkt karlmönnum þurfa þær að læra að brosa á hárréttan hátt fyrir myndavélarnar. Reyndu bara að tala um eitthvað eins alvarlegt og COVID-19 faraldurinn með bros á vör en vera samt tekin alvarlega – þann þrönga stíg þurfa konur að læra að feta.

Við skulum heldur ekki gleyma hatursorðræðunni sem fer vaxandi í þessari „kvennaparadís“ okkar. Hatursorðræðu sem beinist sérstaklega gegn konum, sérstaklega í kringum kosningar, og byggist á útliti og jafnvel hótunum um kynferðislegt ofbeldi. Þessi orðræða hefur áhrif á þátttöku kvenna í stjórnmálum og ógnar því lýðræðinu ekki síður en jafnrétti. Við vitum að konur eru enn í minnihluta þegar kemur að ákvarðanatöku í Finnlandi.

Þar fór „útópían“. En sama hversu ógeðfelld umræðan um konur í stjórnmálum kann að hafa verið er hún um leið mikilvæg og afhjúpandi fyrir það kvenhatur sem konur í valdastöðum þurfa að mæta. Eina leiðin til að berjast gegn slíku er að horfast í augu við tilvist þess. Sá árangur sem við höfum náð kann að hafa komið hægt og bítandi en með hverju skrefinu færðumst við nær núverandi ríkisstjórn með tólf kvenkyns ráðherra. Sá vegur sem við höfum ferðast var stráður typpamyndum og dauðahótunum, en það er vegur sem hægt er að feta hvar sem er í heiminum.


Höfundur er finnskur rithöfundur sem hlaut alþjóðlega viðurkenningu fyrir verkið Hreinsun sem kom út árið 2008. Hún hlaut meðal annars Bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs og varð þriðja konan til að hljóta verðlaunin og sennilega yngsti rithöfundurinn til þess, fædd árið 1977. Þrjár bækur eftir hana hafa komið út á íslensku, Hreinsun, Kýr Stalíns og Þegar dúfurnar hurfu. 

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.

Nýtt efni

„Auðvitað viljum við byltingu“
Viðtal

„Auð­vit­að vilj­um við bylt­ingu“

Leik­hús­fræð­ing­ur­inn Jakob S. Jóns­son hitti tvær leik­kon­ur úr al­þjóð­lega leik­hópn­um Spindrift og ræddi verk hóps­ins, Them, sem vak­ið hef­ur at­hygli.
Nýtt risameginland eftir 250 milljón ár: Verður það helvíti á Jörð?
Flækjusagan

Nýtt risam­eg­in­land eft­ir 250 millj­ón ár: Verð­ur það hel­víti á Jörð?

Legg­ið ykk­ur og sof­ið í 250 millj­ón ár. Það er lang­ur svefn en segj­um að það sé hægt. Og hvað blas­ir þá við þeg­ar þið vakn­ið aft­ur? Í sem skemmstu máli: Heim­ur­inn væri gjör­breytt­ur. Ekki eitt ein­asta gam­alt kort eða hnatt­lík­an gæti kom­ið að gagni við að rata um þenn­an heim, því öll meg­in­lönd hefðu þá færst hing­að um heimskringl­una...
Ísland í sérflokki háhraðatenginga til heimila
Erik Figueras Torras
Aðsent

Erik Figueras Torras

Ís­land í sér­flokki há­hraða­teng­inga til heim­ila

For­stjóri Mílu skrif­ar um for­skot Ís­lands þeg­ar kem­ur að há­hraða­teng­in­um til heim­ila og næstu kyn­slóð há­hraða­teng­inga sem mun styðja við þetta for­skot.
Samskip krefja Eimskip um bætur
FréttirSamráð skipafélaga

Sam­skip krefja Eim­skip um bæt­ur

Flutn­inga­fyr­ir­tæk­ið Sam­skip ætl­ar að krefja flutn­inga­fyr­ir­tæk­ið Eim­skip um bæt­ur vegna meintra „ólög­mætra og sak­næmra at­hafna“ þess gagn­vart Sam­skip­um. Jafn­framt hafa Sam­skip kært ákvörð­un Sam­keppnis­eft­ir­lits­ins um að leggja á fyr­ir­tæk­ið 4,3 millj­arða króna í sam­ráðs­máli.
Réttindalaust flóttafólk fær skjól hjá Rauða krossinum
Fréttir

Rétt­inda­laust flótta­fólk fær skjól hjá Rauða kross­in­um

Enn ein vend­ing­in hef­ur orð­ið í deilu sveit­ar­fé­laga og rík­is um hver eða yf­ir höf­uð hvort eigi að veita út­lend­ing­um sem feng­ið hafa end­an­lega synj­un á um­sókn um al­þjóð­lega vernd að­stoð. Fé­lags- og vinnu­mark­aðs­ráð­herra hef­ur fal­ið Rauða kross­in­um að veita fólk­inu, sem ekki á rétt á að­stoð á grund­velli nýrra laga um út­lend­inga, gist­ingu og fæði.
„Ég vaknaði á morgnana og mín fyrsta hugsun var að heimurinn væri að farast“
Fréttir

„Ég vakn­aði á morgn­ana og mín fyrsta hugs­un var að heim­ur­inn væri að far­ast“

Eg­ill Helga­son hef­ur háð sína glímu við kvíða og þung­lyndi, og upp­lifði sinn versta tíma þeg­ar Trump var kos­inn for­seti Banda­ríkj­anna.
Arnarlax skráð á markað á föstudag eftir átakavikur um laxeldi
FréttirLaxeldi

Arn­ar­lax skráð á mark­að á föstu­dag eft­ir átaka­vik­ur um lax­eldi

Lax­eld­is­fyr­ir­tæ­ið Arn­ar­lax gaf það út fyr­ir mán­uði síð­an að fé­lag­ið yrði skráð á mark­að í haust og verð­ur af því á föstu­dag­inn kem­ur. Síð­an þá hef­ur eytt stærsta slys sem hef­ur átt sér stað í sjókvía­eldi á Ís­landi ver­ið í há­mæli.
Lífsskilyrði og heilsa fólks sem starfar við ræstingar mun verri en annarra
Rannsókn

Lífs­skil­yrði og heilsa fólks sem starfar við ræst­ing­ar mun verri en annarra

Staða fólks sem starfar við ræst­ing­ar er mun verri en annarra á vinnu­mark­aði ef lit­ið er til fjár­hags­stöðu, stöðu á hús­næð­is­mark­aði, lík­am­legr­ar- og and­legr­ar heilsu, kuln­un­ar og rétt­inda­brota á vinnu­mark­aði. Krist­ín Heba Gísla­dótt­ir, fram­kvæmda­stjóri Vörðu – Rann­sókna­stofn­un­ar vinnu­mark­að­ar­ins, seg­ir nið­ur­stöð­urn­ar ekki koma beint á óvart. „En það kem­ur mér á óvart hversu slæm stað­an er.“
Geta lent í miklum mínus ef þær fá ekki leikskólapláss
Viðtal

Geta lent í mikl­um mín­us ef þær fá ekki leik­skóla­pláss

Ein­stæð­ar mæð­ur sem ekki fá leik­skóla­pláss fyr­ir börn sín eru lík­leg­ar til þess að enda með nei­kvæð­ar tekj­ur í lok mán­að­ar og get­ur stað­an jafn­vel orð­ið svo slæm að þær enda í 140 þús­und króna mín­us í lok mán­að­ar. Þetta leið­ir ný meist­ar­a­rann­sókn Þóru Helga­dótt­ur í ljós.
Allur marinn og bólginn eftir flug til Rómar
Úttekt

All­ur mar­inn og bólg­inn eft­ir flug til Róm­ar

Fólk sem not­ar hjóla­stól er ít­rek­að sett í hættu­leg­ar að­stæð­ur þeg­ar það ferð­ast með flug­vél­um. Við­mæl­end­ur Heim­ild­ar­inn­ar hafa slasast í flugi og kvíða hverri flug­ferð. Þeir kalla eft­ir breyt­ing­um, betri þjálf­un fyr­ir starfs­fólk og mögu­leika á að þeir geti set­ið í sín­um eig­in stól­um í flugi.
„Ef Guð er kærleikurinn, þá er hún mamma“
Guðbjörg Jóhannesdóttir
Það sem ég hef lært

Guðbjörg Jóhannesdóttir

„Ef Guð er kær­leik­ur­inn, þá er hún mamma“

„Þú gef­ur okk­ur góða ástæðu til að nota kven­kyns for­nöfn fyr­ir Guð með því að vera fyr­ir­mynd fyr­ir kær­leik­ann. Því ef Guð er kær­leik­ur­inn, þá er hún mamma.“ Þannig lýsa börn séra Guð­bjarg­ar Jó­hann­es­dótt­ur mömmu sinni, sem seg­ir upp­eldi barn­anna fimm mik­il­væg­asta, þakk­lát­asta og mest gef­andi verk­efni lífs­ins.
Reiknistofa bankanna varði tugum milljóna í greiðslulausn sem aldrei var notuð
Fréttir

Reikni­stofa bank­anna varði tug­um millj­óna í greiðslu­lausn sem aldrei var not­uð

Reikni­stofa bank­anna vann að þró­un á nýrri greiðslu­lausn á ár­un­um 2017 til 2019. Lausn­in hét Kvitt og átti að virka þannig að fólk gæti borg­að með henni í versl­un­um með bein­greiðsl­um af banka­reikn­ingi. Lausn­in hefði getað spar­að neyt­end­um stór­fé í korta­notk­un og færslu­gjöld. Hún var hins veg­ar aldrei not­uð þar sem við­skipta­bank­arn­ir vildu það ekki.

Mest lesið undanfarið ár

  • Jón Baldvin við nemanda: „Viltu hitta mig eftir næsta tíma“
    1
    Rannsókn

    Jón Bald­vin við nem­anda: „Viltu hitta mig eft­ir næsta tíma“

    Fimmtán ára stúlka í Haga­skóla hélt dag­bók vor­ið 1970 þar sem hún lýs­ir kyn­ferð­is­leg­um sam­skipt­um við Jón Bald­vin Hanni­bals­son sem þá var 31 árs gam­all kenn­ari henn­ar. Í bréfi sem hann sendi stúlk­unni seg­ist hann vilja stinga af frá öllu og liggja í kjöltu henn­ar.
  • Þar sem ósýnilega fólkið býr í borginni
    2
    Viðtal

    Þar sem ósýni­lega fólk­ið býr í borg­inni

    „Þetta var ör­ugg­asti stað­ur­inn minn,“ seg­ir Alma Lind Smára­dótt­ir þeg­ar hún opn­ar inn í ruslageymslu í bíla­kjall­ara í Reykja­vík. Þarna bjó hún hluta þeirra þriggja ára sem hún þvæld­ist um göt­ur bæj­ar­ins. Borg­in sést í öðru ljósi þeg­ar hún er séð með aug­um heim­il­is­lausra, ósýni­lega fólks­ins, þeirra sem flest­ir líta fram hjá eða hrekja burt. Ít­ar­legt og einlgæt við­tal við Ölmu Lind birt­ist í 162. tölu­blaði Stund­ar­inn­ar og má lesa í heild á slóð­inni: htt­ps://stund­in.is/grein/16051/
  • „Ég get ekki lifað við þessa lygi“
    3
    Viðtal

    „Ég get ekki lif­að við þessa lygi“

    Sig­ur­laug Hreins­dótt­ir seg­ir lög­regl­una hafa brugð­ist þeg­ar dótt­ir henn­ar hvarf fyr­ir fimm ár­um síð­an. Nefnd um eft­ir­lit með störf­um lög­reglu ger­ir fjöl­marg­ar at­huga­semd­ir við fram­göngu lög­reglu í mál­inu og bein­ir til­mæl­um um úr­bæt­ur til rík­is­lög­reglu­stjóra. „Ég biðst ein­lægr­ar af­sök­un­ar,“ skrif­ar Grím­ur Gríms­son, sem var hamp­að sem hetju og tók á móti við­ur­kenn­ingu sem mað­ur árs­ins. „Það var ótrú­lega sárt,“ seg­ir Sig­ur­laug. Sér hafi ver­ið fórn­að fyr­ir ímynd lög­regl­unn­ar.
  • Þóra Dungal fallin frá
    4
    Menning

    Þóra Dungal fall­in frá

    Þóra Dungal, sem varð tákn­mynd X-kyn­slóð­ar­inn­ar á Ís­landi skömmu fyr­ir alda­mót­in þeg­ar hún fór með að­al­hlut­verk í kvik­mynd­inni Blossa ár­ið 1997, er fall­in frá.
  • „Hann hefur ekki beðist afsökunar“
    5
    Fréttir

    „Hann hef­ur ekki beðist af­sök­un­ar“

    Tón­list­ar­mað­ur­inn Auð­unn Lúth­ers­son, sem kall­ar sig Auð­ur, hef­ur við­ur­kennt að hafa far­ið „yf­ir mörk“ í sam­skipt­um við kon­ur. Kon­ur lýsa ágengni og meið­andi fram­komu sem hann hafi aldrei axl­að ábyrgð á.
  • Lifði af þrjú ár á götunni
    6
    Viðtal

    Lifði af þrjú ár á göt­unni

    Alma Lind Smára­dótt­ir end­aði á göt­unni eft­ir að hún missti son sinn frá sér. Þar þvæld­ist hún um í þrjú ár með sár sem náðu aldrei að gróa. Þeg­ar hún varð barns­haf­andi á ný mætti barna­vernd á fæð­ing­ar­deild­ina og fór fram á að hún myndi af­sala sér barn­inu.
  • „Hann var ekki að kaupa aðgengi að mér þegar hann lánaði mér pening“
    7
    Afhjúpun

    „Hann var ekki að kaupa að­gengi að mér þeg­ar hann lán­aði mér pen­ing“

    Katrín Lóa Kristrún­ar­dótt­ir þótt­ist hepp­in þeg­ar henni var tjáð af vinnu­veit­anda sín­um, Helga Vil­hjálms­syni í Góu, að hann gæti lán­að henni fyr­ir út­borg­un í íbúð. Hún hefði þó aldrei þeg­ið slíkt lán ef hún hefði vit­að hvað það hefði í för með sér en Katrín Lóa lýs­ir því að eft­ir lán­veit­ing­una hafi hún þurft að sitja und­ir kyn­ferð­is­legri áreitni Helga svo mán­uð­um skipti. Helgi bið­ur Katrínu Lóu af­sök­un­ar á fram­ferði sínu.
  • Mata-veldið: Skattaundanskot og samkeppnisbrot í skjóli ríkisins
    8
    Úttekt

    Mata-veld­ið: Skattaund­an­skot og sam­keppn­is­brot í skjóli rík­is­ins

    Mata-systkin­in og fyr­ir­tæki þeirra hafa ít­rek­að ver­ið gerð aft­ur­reka með við­skiptaflétt­ur sem fólu í sér að koma mörg hundruð millj­óna hagn­aði und­an skatti. Á sama tíma og fyr­ir­tæki fjöl­skyld­unn­ar byggja hagn­að sinn á sölu mat­væla und­ir toll­vernd, hafa þau greitt há­ar sekt­ir fyr­ir sam­keppn­is­brot og lagst í ómælda vinnu við að kom­ast und­an því að greiða skatta hér á landi, með við­skiptaflétt­um í gegn­um þekkt skatta­skjól.
  • Skutlað sextán ára til fanga á Litla-Hrauni: „Ég var alltaf hrædd“
    9
    Viðtal

    Skutl­að sex­tán ára til fanga á Litla-Hrauni: „Ég var alltaf hrædd“

    Ingi­björg Lára Sveins­dótt­ir var sex­tán ára þeg­ar henni var ek­ið á Litla-Hraun í heim­sókn­ir til manns sem afplán­aði átta ára dóm fyr­ir full­komna am­feta­mín­verk­smiðju. Hún seg­ir sorg­legt að starfs­fólk hafi ekki séð hættu­merk­in þeg­ar hún mætti. Eng­inn hafi gert at­huga­semd við ald­ur henn­ar, þeg­ar henni var vís­að inn í her­bergi með steyptu rúmi þar sem henn­ar beið tölu­vert eldri mað­ur með hættu­leg­an af­brota­fer­il.
  • Eigandi Mandi ákærður fyrir líkamsárás: „Hann sparkaði í magann á mér og sló mig í höfuðið, ítrekað“
    10
    Fréttir

    Eig­andi Mandi ákærð­ur fyr­ir lík­ams­árás: „Hann spark­aði í mag­ann á mér og sló mig í höf­uð­ið, ít­rek­að“

    Hlal Jarah, eig­andi veit­inga­stað­ar­ins Mandi hef­ur ver­ið ákærð­ur fyr­ir að ráð­ast með bar­smíð­um á Kefs­an Fatehi á ann­an dag jóla 2020. Upp­tök­ur sýna Hlal slá Kefs­an í höf­uð­ið og sparka í hana. Sjálf lýs­ir hún ógn­un­um, morð­hót­un­um og kyn­ferð­is­legri áreitni af hendi Hlal og manna hon­um tengd­um.