Fyrsti forsetaframbjóðandinn Heimir Örn Hólmarsson, hefur skilað svörum sínum. Honum þakka ég svörin.
Svörin eru að mínu mati hreinskilin og skiljanleg. Nú er spurningin hvort fleiri vilja svara:

Svör við spurningum Gísla Baldvinssonar bloggara á Stundin.is
“Tíu spurningar til forsetaframbjóðenda”.

1. Hvort hallast þú að tillögum Stjórnlagaráðs eða tillögum
núverandi stjórnarskrárnefndar? Örstuttur rökstuðningur má
fylgja.
Náttúruauðlindir:
Tillögurnar eru afar líkar en ég tel mikilvægt að fram komi ákvæði um hóflegan gildistíma leyfisveitinga og að orðalagið fullt gjald sé notað varðandi gjald fyrir heimildir til nýtingar auðlinda í stað eðlilegs gjalds þar sem það er matskenndara.

Þjóðaratkvæðagreiðsla að kröfu kjósenda:
Á heildina litið líst mér betur á tillögu stjórnarskrárnefndar því hún tekur einnig á þingsályktunartillögum sem fara aldrei til staðfestingar hjá forseta Íslands. Hins vegar mætti hafa hlutfall kjósenda sem geta krafist þjóðaratkvæðis um lög sem Alþingi hefur samþykkt 10%
kjósenda eins og stjórnlagaþing lagði til í stað 15% eins og kemur frá stjórnarskrárnefnd.

Náttúra Íslands og umhverfi
Aftur eru tillögur nefndar og ráðs líkar og tel ég að taka verði það besta úr báðum og skeyta saman. Tillögur nefndarinnar ganga skemur og ég tel mikilvægt að tilgreina sérstaklega þessi réttindi til fersks vatns, ómengaðs andrúmslofst og óspilltrar náttúru þrátt fyrir að slíkt geti talist til heilnæms umhverfis þar sem þau ein og sér skipta okkur Íslendinga verulegu máli. Þá finnst mér eðlilegra að sett lög hafi að geyma ákvæði um landeigendur og rétthafa frekar en að þau séu sérstaklega í stjórnarskrá. Þá skortir ákvæði ráðsins tillögu nefndarinnar að almenningur hafi rétt til upplýsinga og þátttöku í undirbúningi ákvarðana sem hafa áhrif á umhverfið og það er afar mikilvægt.

2. Hvert er viðhorf þitt til undirskriftarlista Kára Stefánssonar, og
mikilvægi heilbrigðisþjónustunnar?

Þetta er flott framtak hjá Kára Stefánssyni og greinilegt að honum er annt um okkar samfélag.
Heilbrigðiskerfi okkar Íslendinga er máttarstólpi í grunnstoðum samfélagsins. Í dag er þessi máttarstólpi á brauðfótum og liggur mikið á að byggja grunninn upp að nýju fyrir heilbrigðiskerfið. Ég er sammála því að auka þurfi fjármagn inn í heilbrigðiskerfið en jafnframt þarf að gæta þess hvert fjármagnið fer og tryggja að það nýtist sem best.
Í þessu sambandi væri mögulega hægt að taka fjármagn frá trúfélögum og setja í grunnþjónustu Íslendinga – heilbrigðiskerfið, þetta er bara spurning um rétta forgangsröðun.

3. Samkvæmt fréttum þá á maki forsætisráðherra lögmætar eignir
í aflandsfélögum. Telur þú að málið sé nægjanlega reifað?

Ég tel að þessu máli hafi verið gerð góð skil í fjölmiðlum.
Þetta eru klár brot á siðareglum ráðherra sem voru gefnar út árið 2011. Þar stendur orðrétt
“Ráðherra upplýsir um fjárhagsleg hagsmunatengsl eða önnur slík tengsl sem valdið geta hagsmunaárekstrum”. Samkvæmt þessu máli var félagið Wintris kröfuhafi á föllnu bankana og því um bein hagsmunatengsl að ræða, þrátt fyrir að um séreign eiginkonu forsætisráðherra sé um að ræða. Af þeim sökum skal forsætisráðherra segja af sér.

4. Telur þú að valdsvið forsetaembættisins sé nægjanlega skýrt og hvort ætti að auka völd hans eða færa það nær þjóðhöfðingjasessinum?

Valdsvið forsetaembættisins í dag er í raun í réttum skorðum. Hinsvegar þarf forsetinn í dag ekki að færa rök fyrir ákvarðanatöku sinni og má notast við tilfinningar einar og sér þegar hann
staðfestir lög. Að mínu mati á að setja forsetanum verklag þegar hann fer yfir lög til samþykktar.
Að sama skapi þarf forsetinn að standa vörð um hagsmuni þjóðarinnar og tala máli fólksins þegar svo ber undir. Hann á að vera eins konar trúnaðarmaður Íslendinga og vera málsvari þeirra.

5. Ætti forsetinn að vera virkur álitsgjafi í þjóðmálum?
Þegar upp koma málefni sem kljúfa þjóðina eða gjá myndast milli Alþingis og þjóðar verður forsetinn að stíga fram sem sáttasemjari. Hann á að aðstoða aðila við að leita lausna á þeim ágreiningi sem upp hefur komið.
Forsetinn á einnig að stíga fram og ræða málin þegar mannréttindi minnihlutahópa í íslensku samfélagi eru ekki virt.

6. Fyrirspyrjandi hefur þrívegis reynt að fá svör við spurningum til
núverandi forseta án árangurs. Spurningar bæði sendar í
snigla-eða tölvupósti: Hversu aðgengilegur ætti forsetinn að vera
þjóð sinni?

Þjóðin á að geta haft samband við sinn forseta. Hann er málsvari Íslendinga og getur ekki sinnt því embætti ef ekki er hægt að hafa samband við hann.
Ég ætla mér að opna embættið gagnvart þjóðinni.

7. Munt þú miðað við óbreytta mynd 26. greinar
stjórnarskráarinnar beita framvísunarvaldi laga með svipuðum
hætti og núverandi forseti?

Ég, sem forseti Íslands, vil gefa þjóðinni meiri rödd varðandi málskotsréttinn. Komi ekki til þess að þjóðaratkvæðagreiðslur verði lögfestar í stjórnarskrá líkt og nú liggur fyrir myndi ég vilja setja upp mjög einfalt kosningakerfi þar sem almenningur getur kosið með og á móti hverjum þeim lögum sem koma til samþykktar forseta Íslands. Forsetinn notar svo úrslit kosninga sem grunn að ákvarðanatöku sinni. Með þessu erum við að auka lýðræði Íslendinga.

8. Munt þú miðað við óbreytta mynd 26. greinar
stjórnarskráarinnar framvísa kostnaðarbindandi lögum eða lögum
þjóðréttarlega eðlis til þjóðar?

Verði tillögur stjórnarskrárnefndar að lögum mun þjóðin geta krafist þjóðaratkvæðagreiðslu um lög sem varða þjóðarréttarlegar skuldbindingar þrátt fyrir að geta ekki krafist þjóðaratkvæðagreiðslu um lög sem eru sett síðan til að framfylgja þessum
þjóðarréttarskuldbindingum. Að þessu sögðu er rétt að taka fram að ég hefði vísað Icesave málinu til þjóðarinnar líkt og gert var. Fjárlög, fjáraukalög og skattalög eru þau lög sem eru hvað umdeildust en eru jafnframt þess eðlis að nauðsynlegt er festa ríki í kringum þau og tryggt sé að þau taki gildi með réttum hætti. Hins vegar komi til þess að verið sé að setja þess háttar lög sem fara algjörlega gegn siðferðisvitund og hagsmunum þjóðarinnar þá mun ég ekki hika við að neita að staðfesta þau og veita þjóðinni umboð til að kjósa um slíkt.

9 . Ertu sömu skoðunar og núverandi forseti að löggjafarvald sé í
höndum forseta og þjóðar, en alþingi hafi einungis frestandi löggjafarvald?

Löggjafarvald eins og það er skilgreint í Stjórnarskrá Íslands og hefur verið í framkvæmd gerir það að verkum að forseti hefur í reynd úrslitavald þegar kemur að staðfestingu laga og ég tel afar mikilvægt að fólkið í landinu fái að segja sitt álit á löggjöf Íslands.

10. Telur þú að þingrofsrétturinn sé alfarið í höndum
framkvæmdavalds eða kemur forseti að ákvörðun um þingrof?

Þingrofsréttur er almennt í höndum forsætisráðherra en þegar verið er að misbeita þingrofsheimild eða einhver staða kemur upp á Alþingi sem er algjörlega á skjön við það sem eðlilegt getur talist og slík staða ógnar jafnframt íslensku samfélagi þá getur forseti notað
þingrofsheimildina sem öryggiventil.

11. Ertu reiðubúin(n) að upplýsa alþjóð um hagsmunatengsl s.s.
erlendar eignir?

Já, sem forseti Íslands mun ég upplýsa um hagsmunatengsl mín í starfi og mun miða við siðareglur ráðherra í þessu sambandi. Þar segir orðrétt “Ráðherra upplýsir um fjárhagsleg hagsmunatengsl eða önnur slík tengsl sem valdið geta hagsmunaárekstrum”.
Í framhaldinu mun ég beita mér fyrir að settar verði siðareglur forsetaembættisins.

12. Hvað telur þú eðlileg seta í forsetaembætti?

Ég tel að tvö kjörtímabil séu eðlileg seta í forsetaembætti.

Heimir Örn Hólmarsson,
forsetaframbjóðandi 2016.