Úkraínuskýrslan

Árás­in að­far­arnótt 17. júní

Ég get gengið undir sprengjuregni allan daginn, valsað um skurðgrafir á eftir hermönnum og sofið í bíl undir tré með stórskotaliðskúlur fljúgandi á milli fylkinga – en það eru augnablik eins og þessi sem sitja eftir í huganum.
· Umsjón: Óskar Hallgrímsson

Við enduðum síðustu skýrslu á umfjöllun um árás úkraínsku öryggisþjónustunnar, SBU, á rússneska herflugvelli í umfangsmikilli aðgerð sem bar nafnið Köngulóarvefurinn.

Við höfum haft fókusinn á stóru myndina, ekki átökunum á jörðu niðri í Úkraínu – þó ekki að ástæðulausu. Ég hef ítrekað bent á að þetta stríð er ekki, og verður ekki, bundið víglínunni innan landamæranna.

Mulningstríð Rússa mætir harðari vörnum og hver kílómetri kostar þá sífellt meira í mannskap og tækjum. Vinir mínir segja það sama um alla víglínuna: fáliðaðir Rússar keyra að vörnum og eru teknir út með stórskotaliði eða drónum.

Sumir ná að koma sér fyrir, setja upp varnir og færa sig fram um nokkur hundruð metra í einu. Akurlendi þar sem línan hefur legið mánuðum saman er nú þakið vef úr þunnum ljósleiðaraþráðum.

Í flestum skýrslum sem ég les daglega frá OSINT-sérfræðingum er vígvellinum lýst sem algeru blóðbaði. Rússar reyna að færa sig fram með misjöfnum árangri.

Ég sé loksins merki um „Defence in depth“ – lagskipta vörn með skriðdrekagildrum, vírum, jarðsprengjubeltum og fleira. Verkefnið er yfirgripsmikið og aðeins unnið á fáum lykilstöðum. Allt of seint að mínu mati – en þó skref í rétta átt.

Að mínu mati hefur Úkraína ekki burði til gagnsókna – hvorki búnað, skotfæri né mannskap. Þess í stað hefur hún hert varnir á flestum vígstöðvum, aukið fjárfestingar í margskonar drónahernaði og lætur Rússa borga dýru verði fyrir hvern kílómetra.

Styrkur Úkraínu í augnablikinu liggur í langdrægum árásum á hernaðarleg skotmörk – bæði innan Rússlands, eins og í aðgerðinni sem kennd er við Köngulóarvefinn.

„Næstum á hverri nóttu er svefninn rofinn – suð í drónum, loftvarnarhvellir og sprengingar“

Úkraína hefur einnig sótt að fleiri mikilvægum skotmörkum innan Rússlands – þar á meðal efnaverksmiðju sem framleiðir sprengjuefni, verksmiðju sem framleiðir íhluti fyrir vopnaiðnaðinn, drónaverksmiðjur og fleira í þeim dúr.

Til að bæta upp fyrir hægan gang á vígvellinum og hefna fyrir tap á strategískum mannvirkjum, bæði í Rússlandi og á herteknu svæðum, hafa Rússar í auknum mæli beint árásum að almennum skotmörkum.

Frá byrjun júní og fram til 17. júní voru 3.340 drónum og 135 eldflaugum skotið á borgir víðs vegar um Úkraínu. Næstum á hverri nóttu er svefninn rofinn – suð í drónum, loftvarnarhvellir og sprengingar.

Degi fyrir þjóðhátíðardag Íslendinga, 16. júní, hittust leiðtogar G7 í Kanada. Trump sat aðeins einn dag á fundinum og fór svo heim til Washington. Hann sagðist þurfa að einbeita sér að ástandinu í Miðausturlöndum. Daginn eftir áttu leiðtogarnir að ræða Úkraínu – Zelensky hafði flogið 5.000 mílur til að hitta forseta Bandaríkjanna, sem lét hann ekki vita að hann hygðist yfirgefa fundinn.

Það sem verra var: sendinefnd Bandaríkjanna hafnaði sameiginlegri yfirlýsingu ríkjanna um stríðið í Úkraínu – hún taldi hana of and-rússneska. Hún beitti neitunarvaldi við lækkun hámarksverðs á rússneska olíu og hafnaði nýjum viðskiptaþvingunum gegn Rússum með þeim rökum að þær „kostuðu fullt af peningum“ og gætu truflað framtíðarviðræður.

Mark Carney, forsætisráðherra Kanada og fundarstjóri, gaf út yfirlýsingu sem hann kallaði „Chair’s Summary“ – eða ágrip formanns – að líkindum til að hlífa Bandaríkjunum formlega við þátttöku í sameiginlegri niðurstöðu. Þar notaði hann orðræðu sem öll aðildarríkin sem sátu eftir að Trump yfirgaf fundinn náðu að sameinast um.

Kanada og Bretland kynntu nýjar refsiaðgerðir og stuðningspakka til Úkraínu og sögðu í yfirlýsingunni að skuldbinding þeirra stæði óhaggað – þrátt fyrir að sameiginleg yfirlýsing G7 hafi ekki náðst.

„Pútín virtist taka þessu sem grænu ljósi til að halda áfram árásum óhikað á almenna borgara“

Í símtölum sem Trump hefur átt við Pútín telur hann Pútín vera tilbúinn í friðarviðræður og gefa yfirlýsingu um tveggja vikna afdráttarlausan frest eftir hvert samtal – sem svo virðist renna út í hvert skipti án refsiaðgerða frá Bandaríkjunum.

Pútín virtist taka þessu sem grænu ljósi til að halda áfram árásum óhikað á almenna borgara og hóf þá þriðju stærstu samþættu dróna- og eldflaugaárás stríðsins aðfaranótt 17. júní – ein sú lengsta og erfiðasta hingað til, allavega fyrir okkur hér í Kyiv.

Ég vakti nær alla nóttina. Í níu klukkutíma dundu háværar sprengingar og suð í drónum mátti heyra víða um borgina, ásamt nær látlausum hvellum í loftvarnarbyssum. Ég og konan mín bjuggum um okkur á baðherberginu í enn eitt skiptið og dvöldum þar nær alla nóttina.

Alls voru 472 drónar og eldflaugar notaðar í árásinni. Loftvarnir skutu niður 428 þeirra – þrátt fyrir hátt hlutfall ollu þeir samt óbærilegum skaða fyrir borgara.

Yfir vikuna sem ég hef unnið að því að safna efni og staðfesta það sem fram kemur í skýrslunni hefur dánartalan hækkað dag frá degi – nú eru 28 látnir og 140 særðir.

Í Solomianskyi-hverfinu féll heill stigagangur í níu hæða íbúðablokk þegar skotflaug skall á bygginguna. Í stað þess að rjúka af stað, ósofinn, á vettvang árásarinnar, ákvað ég réttilega að vera kyrr. Fljótlega birtust myndir frá björgunaraðgerðum sem stóðu fram á kvöld.

Á myndunum frá aðgerðum mátti sjá stóran hóp aðstandenda sem biðu í von um að einhver kær komi út á lífi. Ein fjölskylda stóð sérstaklega upp úr – full örvæntingar og með von í augunum um að sonur þeirra fyndist. Þegar hann fannst og var dreginn undan rústunum, látinn, hnigu þau saman úr sorg og reiði.

Ég skrifa vanalega ekki um að hlutir hafi áhrif á mig persónulega – þó ég ætti líklega að gera það meira. Ég hefði líklega ekki umborið að vera vitni að því. Að sjá sársauka þeirra með berum augum allan daginn, ósofin eins og þau og öll við hin, og svo enda hann á sjón sem þessari.

Ég get gengið undir sprengjuregni allan daginn, valsað um skurðgrafir á eftir hermönnum og sofið í bíl undir tré með stórskotaliðskúlur fljúgandi á milli fylkinga – en það eru augnablik eins og þessi sem sitja eftir í huganum.

Bandarískur ríkisborgari lést í húsinu á móti. Skemmdir urðu á leikskóla, heimavist, fjölbýlishúsum og fjölda íbúða.

Seinna kom í ljós, samkvæmt borgarstjóra Kyiv, að sumar flauganna sem beint var að íbúðabyggðinni báru klasasprengjur – eitthvað sem ég hef ekki séð áður í höfuðborginni, en margoft í framlínuborgum.

Þegar Trump steig úr flugvélinni í Washington og var spurður um árásina, sagðist hann ekki vita hvaða árás væri í gangi – hann hafði ekki heyrt neitt ennþá. Meira en tveir tímar voru liðnir frá árásinni. Hann sagðist þurfa að „athuga málið.“

Daginn eftir var útnefndur sorgardagur í höfuðborginni. Við hjónin eyddum restinni af 17. júní í rúminu – að lokum setti ég símann minn á hljóðlaust og tók hann ekki upp aftur fyrr en daginn eftir þegar ég hóf skrif á handritinu að myndbandinu hér fyrir ofan.

„Eins og leikar standa nú klukkan þrjú var verið að ná níundu látnu manneskjunni úr rústum fimm hæða fjölbýlishúss sem féll saman er skotflaug lenti á því“

Nú hefur tæp vika liðin síðan þá, árásum hefur haldið linnulaust áfram. Ég eyddi nóttinni í nótt til dæmis á baðherbergisgólfinu og í annað skipti síðan ég hóf vinnu að skýrslunni. Bara í nótt voru 339 drónar, 11 Iskander/KN-23 og 5 Iskander-K skotflaugar send í átt að Kyiv. Af þeim 368 var 354 skotið niður, 6 hittu skotmark og 25 ollu skemmdum – eldur kviknaði á jafn mörgum stöðum.

Eins og leikar standa nú klukkan þrjú var verið að ná níundu látnu manneskjunni úr rústum fimm hæða fjölbýlishúss sem féll saman er skotflaug lenti á því. Vitað er um 28 sem eru alvarlega slasaðir, þar á meðal börn og ólétt kona.

Að því virðist beinast meirihluti árásanna að borgarlegum skotmörkum.

20. júní kom Pútín fram í Pétursborg og ítrekaði enn á ný að markmið hans varðandi Úkraínu hefðu ekki breyst frá fyrsta degi. „Ég hef sagt það margsinnis – Rússar og Úkraínumenn eru ein þjóð og í þeim skilningi er öll Úkraína okkar,“ sagði hann – hvort sem þeim líkar það betur eða verr.

Árásir sem þessar eru einfaldlega hryðjuverk – tilgangurinn er að hræða. Við berjumst gegn því með því að lyfta hökunni. Við syrgjum þá sem látast, finnum til með særðum og syrgjum með fjölskyldum fórnarlambanna – auðvitað. En það er annað en að leyfa ótta að vinna. Nei, við höldum áfram. Þangað til þessu lýkur – í hvora áttina sem það fer.

And so it goes…

Athugasemdir

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
    Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.
    „Þessi kona er rugluð“
    Sif · 05:54

    „Þessi kona er rugl­uð“

    Væntingar barna af erlendum uppruna til menntunar
    Samtal við samfélagið #13 · 44:22

    Vænt­ing­ar barna af er­lend­um upp­runa til mennt­un­ar

    0,0 prósent alkóhól
    Eitt og annað · 06:31

    0,0 pró­sent alkó­hól

    Íslenski kjáninn
    Sif · 06:27

    Ís­lenski kján­inn